Jak się zabezpieczyć w nieformalnym związku, praktyczne rozwiązania na wypadek śmierci partnera życiowego

Umowa konkubencka – elastyczne narzędzie zabezpieczenia przyszłości

Odpowiednim dokumentem w Państwa sytuacji byłaby umowa konkubencka, czyli umowa z zakresu prawa cywilnego, zawierana przez osoby pozostające w stałym, nieformalnym związku.

Celem takiej umowy jest uregulowanie zasad wspólnego pożycia konkubentów zarówno w sferze wzajemnych praw i obowiązków osobistych, jak również w sferze majątkowej. Co istotne, umowa konkubencka należy do umów nienazwanych - przepisy prawa nie regulują w żaden sposób, jakie powinna zawierać postanowienia, co z kolei oznacza, że konkubenci mogą swobodnie je regulować, dostosowując do swoich potrzeb i sytuacji życiowej (nie mogą być one jednak sprzeczne z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, z zasadami współżycia społecznego oraz nie mogą sprzeciwiać się naturze stosunku prawnego).

Przepisy nie przewidują, w jakiej formie umowa konkubencka powinna być zawarta. Niemniej jednak, dla celów dowodowych powinna to być co najmniej forma pisemna (dla ważności i doniosłości prawnej wzajemnych ustaleń konkubentów może to być forma aktu notarialnego. Forma taka musi być zachowana np. w zakresie regulowania kwestii dotyczących nieruchomości i prawa własności).

Prawa osoby bliskiej po śmierci partnera — co gwarantuje prawo?

Jak słusznie Pani wskazała, jeżeli zamieszkuje Pani w mieszkaniu konkubenta, w wypadku jego śmierci przysługuje Pani uprawnienie do pozostania w tym lokalu jeszcze przez trzy miesiące (pod warunkiem, że tam z nim Pani mieszkała, trzyma swoje rzeczy osobiste i traktuje to mieszkanie jako swój dom). Po upływie trzech miesięcy spadkobiercy będą mogli żądać opuszczenia lokalu, będzie im również przysługiwało roszczenie o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z mieszkania. Te zasady wynikają z art. 923 § 1 Kodeksu cywilnego (K.c.): Małżonek i inne osoby bliskie spadkodawcy, które mieszkały z nim do dnia jego śmierci, są uprawnione do korzystania w ciągu trzech miesięcy od otwarcia spadku z mieszkania i urządzenia domowego w zakresie dotychczasowym. Rozrządzenie spadkodawcy wyłączające lub ograniczające to uprawnienie jest nieważne.

Oczywiście, jako partnerka nie dziedziczy Pani po partnerze na podstawie ustawy, niemniej jednak w grę jak najbardziej wchodzi dziedziczenie testamentowe.

Jak przygotować skuteczną umowę? Kluczowe zapisy i forma dokumentu

Odnosząc się wprost do Pani sprawy, myślę, że należałoby w umowie konkubenckiej zawrzeć stosowny zapis, tj. wskazać kto i przez jaki czas jest upoważniony do dokonania określonych czynności w nieruchomości stanowiącej własność partnera. Dobrze byłoby jednak dokonać spisu najważniejszych (najbardziej wartościowych) przedmiotów, urządzeń, które stanowią Pani własność, a znajdują się w mieszkaniu należącym do partnera, z tym zastrzeżeniem, że oczywiście ma Pani (Pani rodzina) swobodę i pierwszeństwo w opróżnieniu mieszkania z rzeczy stanowiących Pani własność.

Jak wspomniałam, umowę powinni Państwo przygotować w formie pisemnej, nie musi być to dokument notarialny (ale może). Sporządza się ją w jednym egzemplarzu, chyba że chcieliby Państwo, aby córka partnera już teraz weszła w jej posiadanie – liczba egzemplarzy jest dowolna i zależy tylko do Państwa. Ze doświadczenia wiem, że tego typu umowę ciężko podważyć, o ile oczywiście zostanie sporządzona w sposób profesjonalny.

Źródła:

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93