.
Udzieliliśmy ponad 127,5 tys. porad prawnych i mamy 14 468 opinii Klientów
Zadaj pytanie » Zadaj pytanie »

Darowizna mieszkania ze służebnością osobistą a zachowek

Moja mama jako wdowa była właścicielką mieszkania. 17 lat temu umową darowizny darowała mieszkanie wnukowi z obciążeniem służebnością osobistą (dożywotnie zamieszkiwanie). Wnuk nigdy nie mieszkał z babcią. Niedawno mama zmarła. Czy możliwe jest dochodzenie przeze mnie zachowku od syna siostry? Jak obliczyć wartość mieszkania?


Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie. Pomagamy w podobnych sprawach.

Darowizna mieszkania ze służebnością osobistą a zachowek

Dochodzenie zachowku od wnuka spadkodawcy

To, czy może Pan skutecznie dochodzić zachowku od wnuka Pana mamy, zależy od tego, czy w chwili śmierci mamy wnuk był spadkobiercą ustawowym babci, a więc czy jego rodzic, będący dzieckiem babci, żył w chwili śmierci Pani mamy.

 

Zgodnie bowiem z treścią art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego „zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”.

 

Kwestią rozwagi jest natomiast w Pana przypadku, czy takie roszczenie jest zasadne. Zgodnie z treścią art. 993 „przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę”.

 

Zgodnie natomiast z treścią art. 994 § 1 „przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku”.

Darowizna starsza niż 10 lat

Wyłączenie darowizn dokonanych więcej niż 10 lat przed otwarciem spadku na rzecz osób innych niż spadkobiercy i uprawnieni do zachowku. Sformułowanie art. 994 § 1 wskazuje z jednej strony, że przy obliczaniu zachowku nie należy brać pod uwagę darowizn dokonanych przez spadkodawcę dawniej niż 10 lat wstecz liczonych od otwarcia spadku na rzecz osób niebędących spadkobiercami bądź uprawnionymi do zachowku, a z drugiej strony – że trzeba uwzględniać darowizny poczynione przez spadkodawcę na rzecz spadkobierców i uprawnionych do zachowku, niezależnie od czasu ich dokonania, a więc tego, czy nastąpiły wcześniej czy później niż 10 lat od otwarcia spadku (tak też m.in.: wyrok SA w Warszawie z 3.8.2016 r., sygn. akt VI ACa 868/15). Przy tym pod użytym w powołanym przepisie pojęciem osób niebędących spadkobiercami należy rozumieć osoby, które w danym stanie faktycznym nie dziedziczą po spadkodawcy, a nie osoby w ogóle nienależące do kręgu jego spadkobierców ustawowych (B. Kordasiewicz, w: SPP, t. 10, 2015, s. 1090).

Dochodzenie zachowku od darowizny

Z uwagi na powyższe, jeżeli darowizna została na rzecz wnuka dokonana ok. 17 lat temu, a więc na pewno więcej niż 10 lat przed śmiercią spadkodawcy, darowizna ta nie powinna zostać doliczona do spadku, jeżeli wnuk nie jest spadkobiercą ustawowym po Pana mamie, a więc jego rodzic będący dzieckiem babci wciąż żyje – w chwili dokonywania darowizny i w chwili śmierci spadkodawców. W takim przypadku wnuk nie jest uznane jako spadkobierca po zmarłym ani także uprawniony do zachowku – taką osobą jest wciąż rodzic tego wnuka.

 

Podsumowując, jeżeli darowizna została dokonana ponad 10 lat przed śmiercią Pana mamy, to nie dolicza się jej wartości do spadku, jeżeli wnuk nie jest spadkobiercą ustawowym.

Wnuk jako spadkobierca ustawowy a zachowek

Jeżeli jednak wnuk jest spadkobierca ustawowym, bo jego rodzic nie żyje, to zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego:

 

„§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek).

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.

 

Z uwagi na powyższe może Pan dochodzić połowy lub 2/3 wartości udziału, jaki przypadałby Panu w przypadku spadkobrania ustawowego.

 

Jeżeli natomiast chodzi o wyliczenie wartości udziału i darowizny, stosować należy zasadę, zgodnie z którą wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę, wypełniając  formularz poniżej  ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

O autorze: Adwokat Katarzyna Bereda

Adwokat, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego – pracę magisterską napisała z prawa pracy. Podczas studiów odbyła liczne praktyki, zarówno w sądach, jak i w kancelariach adwokackich. Aplikację adwokacką rozpoczęła w 2015 roku. W marcu 2018 roku przystąpiła do egzaminu zawodowego, uzyskując jeden z najlepszych wyników w izbie zielonogórskiej i w konsekwencji kończąc aplikację adwokacką z wyróżnieniem. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, cywilnym, zobowiązaniach, prawie spadkowym, prawie gospodarczym i spółkach prawa handlowego.


.
Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem.

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Szukamy ambitnego prawnika »

spadek.info

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

Paragraf jako alternatywne logo serwisu