Mieszkanie w testamencie dla dzieci z możliwością dożywotniego zamieszkiwania przez męża• Autor: Bogusław Nowakowski |
Jestem właścicielką mieszkania, które należało do mnie, zanim wyszłam drugi raz za mąż. Chciałabym, by w razie mojej śmierci mieszkanie mógł zamieszkiwać za darmo (tzn. ponosząc tylko koszty czynszu i mediów) mój mąż. Jednocześnie pełne prawo własności nabyłyby moje córki dopiero po śmierci męża. Jak napisać testament, który będzie uwzględniał moją wolę? |
Napisać testament to wyrazić swoją wolę na wypadek śmierci. Według przepisów Kodeksu cywilnego osoba pisząca testament jako wyraz swojej woli na wypadek śmierci może wskazać spadkobierców testamentowych (jednego lub kilku). Wskazanie spadkobierców to przysporzenie dla nich, korzyść w postaci stania się właścicielem majątku spadkodawcy. Z drugiej strony są długi spadkowe oraz możliwość nałożenia na spadkobierców tak testamentowych jak i ustawowych określonych obowiązków do działania lub zaniechania.
Stosownie do art. 968 § 1 Kodeksu cywilnego: „Spadkodawca może przez rozrządzenie testamentowe zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby (zapis)”.
W testamencie określone zachowania spadkobiercy (np. przekazanie kwoty XXX), mające być dokonanymi na rzecz wskazanych osób, noszą nazwę zapisów. Zapisy w testamencie mają charakter zapisów zwykłych oraz windykacyjnych. Zapisami mogą być obciążeni spadkobiercy ustawowi i spadkobiercy testamentowi.
Przez zwykły zapis spadkodawca zobowiązuje spadkobiercę ustawowego lub wskazanego spadkobiercę testamentowego do spełnienia na rzecz oznaczonej osoby świadczenia majątkowego wskazanego w testamencie. Przez dalszy zapis zobowiązuje zapisobiercę, na rzecz którego uczynił zapis, do dokonania przez tego zapisobiercę określonego świadczenia majątkowego na rzecz kolejnej oznaczonej osoby.
Skutkiem ustanowienia zapisu jest powstanie w chwili otwarcia spadku stosunku zobowiązaniowego pomiędzy spadkobiercą a zapisobiercą. Na mocy tego stosunku zapisobierca zobowiązywany jest do wykonania określonego świadczenia lub ustanowienia prawa, a osoba, na rzecz której zapis ma być wykonany, ma prawo do żądania wykonania zapisu (ustanowienia prawa).
Przedmiotem zapisu w testamencie może być zobowiązanie spadkobiercy do ustanowienia na rzecz określonej osoby ograniczonego prawa rzeczowego w formie służebności mieszkania (prawa do zamieszkiwania i korzystania z nieruchomości lub jej części), prawa przechodu i przejazdu. Można wskazać, od jakiej chwili ta służebność będzie przysługiwać danej osobie.
Proponuję więc Pani takie oto rozwiązanie: napisać testament, w którym określi Pani spadkobierców dla Pani mieszkania, a następnie obciąży ich tzw. zapisem na rzecz Pani męża. Napisanie testamentu wyrażającego taką wolę wymaga zamieszczenia w nim odpowiednich zapisów w tym zakresie. Mogą one brzmieć następująco:
„Chcę, aby po mojej śmierci mój mąż zamieszkiwał w moim mieszkaniu położonym w … przy ul. …, dla którego prowadzona jest księga wieczysta przez Sąd Rejonowy w … pod numerem KW ….
W tym celu zobowiązuję … [imiona i nazwiska spadkobierców testamentowych] do ustanowienia na rzecz mego męża … zamieszkałego obecnie w … dożywotniej służebności mieszkania, polegającej na prawie swobodnego korzystania z całości mieszkania położonego w … przy ul. …, składającego się z …. Obowiązek ponoszenia kosztów jego eksploatacji oraz kosztów związanych z korzystaniem z niego poza obciążeniami podatkowymi obciążał będzie mego męża. Jednocześnie zobowiązuję … do utrzymania przy sobie przez nich prawa własności tego mieszkania do chwili śmierci mego męża”.
Odpowiadając na pytanie: „jak napisać testament?” – należy stwierdzić, że można go napisać własnoręcznie i jest to wymóg niezbędny do uznania jego ważności. Testament może być także przygotowany i napisany przez notariusza w formę aktu notarialnego. Wtedy to notariusz przygotowuje projekty zapisów stosownie do woli spadkodawcy. Testament jest napisany przez niego, ale jest to wola spadkodawcy.
Ponadto w prawie spadkowym jest instytucja zapisu windykacyjnego.
Zapis windykacyjny pozwala spadkodawcy na to, aby w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego postanowić, że oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu wskazany w tym zapisie z chwilą otwarcia spadku. Osoba taka może zostać obciążona dalszym zapisem i obowiązkiem ustanowienia na rzecz Pani małżonka służebności mieszkania we wskazanym w testamencie zakresie.
Może Pani zawrzeć w testamencie zapis windykacyjny, na mocy którego oznaczona osoba nabędzie prawo do Pani mieszkania z dniem Pani zgonu. Co do reszty majątku może nastąpić spadkobranie ustawowe.
Osoba, na rzecz której dokonany został zapis windykacyjny, może zostać obciążona dalszym zapisem w postaci obowiązku ustanowienia na rzecz Pani małżonka służebności mieszkania. Takie rozwiązanie jest dopuszczalne prawem, albowiem jak wskazuje Kodeks cywilny w art. 9814: „Spadkodawca może obciążyć zapisem zwykłym osobę, na której rzecz uczynił zapis windykacyjny”.
Jak napisać testament, a co najmniej jego część, w takiej sytuacji? Proponuję treść o brzmieniu:
„Mieszkanie moje położone w … przy ul. … z dniem mojej śmierci staje się własnością mojego wnuka (nabywa je mój wnuk) …. Wnuka mego, który otrzymał mieszkanie, zobowiązuję do ustanowienia na rzecz mego męża … zamieszkałego obecnie w … dożywotniej służebności mieszkania, polegającej na prawie swobodnego korzystania z całości mieszkania położonego w … przy ul. …, składającego się z …. Obowiązek ponoszenia kosztów jego eksploatacji oraz kosztów związanych z korzystaniem z niego poza obciążeniami podatkowymi obciążał będzie mego męża. Jednocześnie zobowiązuję wnuka … do utrzymania przy sobie przez niego prawa własności tego mieszkania do chwili śmierci mego męża”.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę, wypełniając formularz poniżej ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online O autorze: Bogusław Nowakowski Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, radca prawny od 1993 r., redaktor merytoryczny periodyku „Teczka spółki z o.o.”, autor wielu publikacji i właściciel kancelarii prawnej. Specjalizuje się głównie w prawie handlowym (spółki kapitałowe, zwłaszcza spółki z o.o. – odpowiedzialność członków spółek, operacje na udziałach spółek), prawie spadkowym oraz rodzinnym (rozwody i podziały majątkowe: małżeńskie, spadkowe, współwłasności). |
|
Zapytaj prawnika
Najnowsze pytania w dziale