Jak zmienić nazwisko (osoba poszukiwana)?

List gończy informuje o poszukiwaniu osoby, która jest podejrzana o popełnienie przestępstwa, a więc osoby, której grozi odpowiedzialność karna za przestępstwo.

Co do zasady dłużnikom w Polsce za niezapłacone należności cywilne nie grozi odpowiedzialność karna.

Żadna ustawa nie przewiduje bowiem pozbawienia wolności za samo niepłacenie długów. Również ratyfikowana przez Polskę Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności nie dopuszcza pozbawienia wolności za długi.

Konkretnie art. 1 Protokołu nr 4 z dnia 16.09.1963 r. do powyższej Konwencji przewiduje, że „nikt nie może być pozbawiony wolności jedynie z powodu niemożności wykonania zobowiązania umownego”.

Warto jednak zauważyć, że są pewne przypadki, kiedy nie można wykluczyć pociągnięcia dłużnika do odpowiedzialności karnej.

Dzieje się tak w sytuacji, kiedy dłużnik zaciągnął zobowiązanie, od początku mając świadomość, że nie ma zamiaru ani możliwości spłacenia tego długu. Wówczas może on ponosić odpowiedzialność za przestępstwo oszustwa przewidziane w art. 286 § 1 Kodeksu karnego, zgodnie z którym „kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”.

Powyższe potwierdza wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23.09.2008 r. (sygn. akt II AKa 120/08), zgodnie z którym „zawarcie zobowiązania z umowy wzajemnej, z której jeden z kontrahentów uzyskuje świadczenie, jednak od początku nie ma szans ani zamiaru spełnić w umówionym terminie świadczenia wzajemnego, jest działaniem oszukańczym, penalizowanym przez przepis art. 286 § 1 kk”.

Warto też zwrócić uwagę na wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18.11.2008 r. (sygn. akt II AKa 167/08):

„Podstawowym kryterium rozgraniczającym oszustwo od niewywiązania się ze zobowiązania o charakterze cywilno-prawnym (…) jest istnienie w chwili zawierania umowy wymaganego przez przepis karny zamiaru bezpośredniego o szczególnym zabarwieniu. Nie każda przecież, nawet nierzetelna realizacja stosunku zobowiązaniowego oznacza automatycznie zrealizowanie znamion oszustwa (…).

Niewykonanie zobowiązania, co nie należy do rzadkości, może wynikać z nadchodzącej niewypłacalności danego podmiotu gospodarczego. Zachowania sprawcy zmierzające do »ocalenia« swego majątku kosztem wierzycieli podejmowane są z zasady już po upływie terminów spłaty długów, co nie przesądza jeszcze o zamiarze dokonania oszustwa. Muszą tu bowiem nastąpić inne okoliczności przedmiotowe związane z zachowaniem się sprawcy w okresie uzyskania dyspozycji majątkowej, które będą jednoznacznie przesądzać o z góry powziętym zamiarze niewykonania danego zobowiązania”.

Reasumując powyższe, należy stwierdzić, że kara jest przewidziana nie za to, że sprawca zaciągnął dług, ale za to, że przy tym dopuścił się oszustwa. Trzeba udowodnić sprawcy wyłudzenie i to, że od początku wykluczał zwrot tego, co dostał. Nie ma odpowiedzialności, jeśli zaciągnięcie długu było uczciwe, tzn. sprawca w momencie pożyczania zamierzał go zwrócić, a dopiero później zmienił zdanie.

Teoretycznie możliwe jest, że jeżeli dana osoba, wobec której toczyło się postępowanie karne, opuściła miejsce pobytu w Polsce, nastąpi wydanie listu gończego za tą osobą.

Z pytania nie wynika jednak, aby taki przypadek miał miejsce w przedmiotowej sprawie.

Kwestię zmiany imienia lub nazwiska reguluje ustawa z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska.

Przepis art. 4 tej ustawy podaje, kiedy taka zmiana nazwiska jest możliwa. Zgodnie z nim „zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany:

1. imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka;
2. na imię lub nazwisko używane;
3. na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione;
4. na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada”.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 zmiana imienia lub nazwiska następuje na pisemny wniosek osoby ubiegającej się o zmianę, zwanej dalej „wnioskodawcą”.

Wniosek o zmianę imienia lub nazwiska składa się osobiście do kierownika urzędu stanu cywilnego właściwego ze względu na miejsce pobytu stałego wnioskodawcy albo jego zastępcy, a w przypadku braku takiego miejsca wniosek należy złożyć do kierownika urzędu stanu cywilnego właściwego ze względu na ostatnie miejsce pobytu stałego wnioskodawcy albo jego zastępcy.

Osoby zamieszkałe za granicą wniosek o zmianę nazwiska mogą złożyć za pośrednictwem konsula Rzeczypospolitej Polskiej.

„Wniosek o zmianę imienia lub nazwiska zawiera:

1. dane osoby, której zmiana dotyczy:
   • imię (imiona), nazwisko oraz nazwisko rodowe,
   • adres miejsca zameldowania na pobyt stały lub ostatni pobyt stały,
   • w przypadku braku miejsca zameldowania na pobyt, o którym mowa w lit. b, adres pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące,
   • numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności, zwany dalej „numerem PESEL”;

1. imię i nazwisko, na jakie ma nastąpić zmiana;
2. uzasadnienie".

Do wniosku o zmianę nazwiska dołącza się:

1. odpis zupełny aktu urodzenia;
2. odpis zupełny aktu małżeństwa;
3. odpisy zupełne aktów urodzenia małoletnich dzieci, jeżeli zmiana nazwiska rozciąga się na dzieci;
4. inne dokumenty uzasadniające zmianę nazwiska.

Do wniosku nie dołącza się odpisu zupełnego aktu urodzenia, odpisu zupełnego aktu małżeństwa;, jeżeli zostały sporządzone w urzędzie stanu cywilnego, w którym osoba ubiega się o zmianę nazwiska” (art. 11).

Wnioskodawca składający wniosek osobiście w organie właściwym albo w konsulacie musi też przedstawić do wglądu dokument stwierdzający tożsamość.

Do wniosku należy dołączyć również dowód uiszczenia opłaty skarbowej w wysokości 37 zł za wydaną decyzję w sprawie zmiany imienia i nazwiska. Zwolnienie z opłaty za wydanie takiej decyzji przysługuje osobom i potomkom osób, którym bezprawnie zmieniono nazwisko.

Po złożeniu wszystkich dokumentów urząd powinien w ciągu miesiąca wydać decyzję. W sprawach szczególnie skomplikowanych sprawa może przeciągnąć się nawet do 2 miesięcy.

W przypadku otrzymania niezadawalającej Pana decyzji przysługuje Panu odwołanie, które w ciągu 14 dni od dnia doręczenia należy wnieść do wojewody za pośrednictwem kierownika urzędu stanu cywilnego.

Kwestia długów nie ma wpływu na wyrobienie nowego paszportu.

Jeśli zastanawia się Pan, czy jest Pan poszukiwany listem gończym, może Pan spróbować to sprawdzić na stronie poszukiwani.policja.pl. Obecnie można odnaleźć tam zdjęcia i dane prawie 2 tys. osób poszukiwanych przez policję.

Proszę jednak pamiętać, że w serwisie tym są dane tylko tych osób, co do których jest zgoda na publikację wydana przez sąd lub prokuraturę. Dane zamieszczane w serwisach są pobierane z KSIP, czyli Krajowego Systemu Informacyjnego Policji, przy czym należy zastrzec, że nowe serwisy nie są bezpośrednio połączone z tym systemem. Raz dziennie baza jest aktualizowana. Każdy policjant wprowadzający informację o osobie poszukiwanej lub zaginionej sprawdza, czy jest zgoda na opublikowanie jej danych. Jeżeli tak – odznacza odpowiednie okienko, dzięki czemu system automatycznie generuje listę osób, które są w zainteresowaniu policji.

W obecnie obowiązującej ustawie z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska nie ma nic na temat informowania o zmianie nazwiska takich instytucji jak WKU, policja czy urząd skarbowy.

O tym, do kogo jest przesyłana informacja o zmianie nazwiska, mówi art.  3 tej ustawy, zgodnie z którym informacja ta jest przesyłana do:

1. „kierownika urzędu stanu cywilnego właściwego ze względu na miejsce sporządzenia aktu urodzenia i małżeństwa wnioskodawcy, a także miejsce sporządzenia aktów urodzenia jego małoletnich dzieci, jeżeli zmiana nazwiska rozciąga się na dzieci, przekazując decyzję o zmianie imienia lub nazwiska;
2. organ gminy prowadzący ewidencję ludności właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego wnioskodawcy i jego małoletnich dzieci, jeżeli zmiana nazwiska rozciąga się na dzieci; w przypadku braku miejsca pobytu stałego tych osób – organ gminy prowadzący ewidencję ludności właściwy ze względu na ich ostatnie miejsce pobytu stałego lub organ gminy prowadzący ewidencję ludności właściwy ze względu na miejsce pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące, jeżeli wnioskodawca lub jego małoletnie dzieci są zameldowani wyłącznie na ten pobyt, przekazując zawiadomienie o zmianie imienia lub nazwiska;
3. ministra właściwego do spraw wewnętrznych, który prowadzi ewidencję ludności w formie zbioru danych osobowych Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL), jeżeli wnioskodawca lub jego małoletnie dzieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nigdy nie posiadali miejsca pobytu stałego oraz nie posiadają miejsca pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące, przekazując zawiadomienie o zmianie imienia lub nazwiska”.