Czy skargę kasacyjną może wnieść strona, której apelacja nie była rozpatrywana w sądzie II instancji?

Nieskuteczne wniesienie apelacji

Na mocy art. 370 kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) sąd pierwszej instancji odrzuca m. in. apelację nieopłaconą oraz taką, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie (podobnie sąd drugiej instancji – art. 373 K.p.c.). Odrzucenie apelacji powoduje, iż jest ona traktowana tak, jakby w ogóle nie była wniesiona. W Pani sprawie trzeba zatem przyjąć, iż drugi uczestnik postępowania w ogóle nie wniósł apelacji, ponieważ zrobił to nieskutecznie.

Art. 398¹ § 1 K.p.c. określa, jakim podmiotom przysługuje skarga kasacyjna (jest on odpowiednio stosowany do postępowania nieprocesowego, w którym to trybie jest rozpatrywany podział majątku, art. 13 § 2 K.p.c.), art. 519¹ stanowi natomiast, w jakich sprawach z zakresu postępowania nieprocesowego ona przysługuje.

Kasacja od wyroku wydanego w drugiej instancji

Nadmieniam, że przyjmuje się, że kasacja przysługuje również od wydanego w drugiej instancji wyroku wstępnego, gdyż kończy on spór co do istoty sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z 16.04.1997 r., sygn. akt II CKN 106/97, OSNC 1997, nr 11, poz. 170). W sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami skarga kasacyjna przysługuje, jeśli wartość przedmiotu zaskarżenia jest równa lub wyższa od 150 000 zł (art. 519¹ § 2 K.p.c.).

Na mocy art. 398¹ § 1 K.p.c. kasacja do Sądu Najwyższego może być wniesiona od orzeczenia sądu drugiej instancji przez stronę, Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich lub Rzecznika Praw Dziecka. Przyjmuje się, że to, czy kasację może wnieść strona, która nie zaskarżyła wyroku apelacją, zależy od treści wyroku sądu II instancji (por. T. Wiśniewski, Komentarz do art. 398¹ Kodeksu postępowania cywilnego, teza 3, LEX). Jeśli w wyniku apelacji jednej strony sąd orzekł o zmianie wyroku, położenie drugiej strony może ulec zmianie, stąd może ona mieć interes w zaskarżeniu wyroku. W takim wypadku dopuszcza się możliwość wniesienia kasacji przez stronę nieskarżącą wyroku sądu I instancji. Jeżeli natomiast apelacja strony skarżącej nie przyniosła rezultatu, pozycja strony nieskarżącej nie ulega zmianie w stosunku do pozycji z wyroku sądu pierwszej instancji, z którym strona ta zgodziła się przecież, nie wnosząc apelacji, brak zatem interesu we wniesieniu apelacji. Możliwość kasacji w takim przypadku powodowałaby niejako restytucję apelacji, kasacja stanowiłaby surogat apelacji, co nie jest zgodne z zasadami K.p.c. W orzecznictwie podaje się zatem, że legitymowana do wniesienia kasacji od wyroku oddalającego apelację jest tylko strona, która wniosła apelację (wyrok SN z 24.11.1998 r., sygn. akt I CKN 282/98, Prok. i Pr. – wkł. 1999, nr 4, poz. 37).

W Pani sprawie przy braku wniesienia apelacji przez drugiego uczestnika (jak wskazałam wyżej, tak bowiem należy traktować odrzucenie apelacji) sąd II instancji wydał wyrok oddalający Pani apelację. Zgodnie zatem z poglądem doktryny i orzecznictwa drugiej stronie nie będzie przysługiwało prawo wniesienia skargi kasacyjnej.