Czy komornik może zająć wszystkie rachunki bankowe dłużnika?

Zajęcie rachunku bankowego przez komornika

Z chwilą otrzymania od podmiotu prowadzącego egzekucję (np. komornika) zawiadomienia o zajęciu rachunku oszczędnościowego bank prowadzący rachunek zobowiązany jest do niedokonywania wypłat z rachunku do wysokości zajętej wierzytelności oraz do bezzwłocznego przekazania zajętej kwoty na pokrycie należności wierzyciela (art. 889 Kodeksu postępowania cywilnego – w skrócie: K.p.c.). Przy wykonywaniu tego obowiązku bank zobowiązany jest do uwzględnienia kwoty objętej zwolnieniem od egzekucji. W przypadku, gdyby wysokość kwoty egzekwowanej przekraczała wysokość kwoty objętej przywilejem egzekucyjnym, bank powinien przekazać jedynie nadwyżkę, powiadamiając organ prowadzący egzekucję o przeszkodzie do przekazania całości egzekwowanej sumy. Bank nie może powoływać się przy tym na fakt (zresztą z reguły mu nieznany), iż posiadacz rachunku ma również rachunki oszczędnościowe w innych bankach.

Zgodnie z art. 54 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (j.t.: Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665; dalej – P.b.):

1. Środki pieniężne znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych jednej osoby, niezależnie od liczby zawartych umów, są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego.

2. Środki pieniężne zgromadzone na rachunku oszczędnościowym, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym oraz na rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej prowadzonym dla kilku osób fizycznych są wolne od zajęcia do wysokości określonej w ust. 1, niezależnie od liczby współposiadaczy takiego rachunku.

Czy komornik może zająć wszystkie środki wpływające na konto dłużnika?

W celu zapewnienia dłużnikowi pewnego minimum egzystencji P.b. przewiduje regulację chroniącą część środków zgromadzanych na tym rachunku przed takim „zajęciem egzekucyjnym”. Zgodnie z art. 54 P.b. środki pieniężne znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych jednej osoby, niezależnie od liczby zawartych umów, są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego.

Zastosowanie instytucji (przywileju) chroniącej środki przed zajęciem

Poniżej przedstawione zostaną istotniejsze praktyczne wskazówki związane ze stosowaniem instytucji (przywileju) chroniącej (chroniącego) środki przed zajęciem. Po pierwsze, wskazany przywilej nie dotyczy środków zdeponowanych na każdego rodzaju rachunku bankowym. Dotyczy on jedynie pieniędzy zgromadzonych na:

1. rachunku oszczędnościowym;
2. rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym oraz
3. rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej.

Tego rodzaje rachunki mogą być prowadzone wyłącznie dla trzech kategorii podmiotów, a mianowicie: osób fizycznych, szkolnych kas oszczędnościowych oraz pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych (zob. art. 54 ust. 1 P.b. oraz art. 49 ust. 3 P.b.). Rachunki rozliczeniowe oraz rachunki lokat terminowych nie korzystają z tego przywileju. Mogą one być powadzone tylko dla osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, lecz posiadających zdolność prawną.

Po drugie, przywilej ów ma charakter jednorazowy. Można z niego skorzystać wyłącznie jeden raz w ramach konkretnego zajęcia dokonanego w ramach jednej egzekucji (jednego postępowania egzekucyjnego). Oznacza to, że w przypadku zadysponowania przez posiadacza rachunku (dłużnika) kwotą wolną spod zajęcia – w czasie jego trwania – kwoty, które wpłyną następnie na ów rachunek, będą już podlegały zajęciu w całości (w ramach tego samego postępowania egzekucyjnego).

Po trzecie, korzystanie z tego przywileju nie jest uzależnione od wysokości środków zdeponowanych na rachunku bankowym; w szczególności w chwili zajęcia mogą na tym rachunku nie znajdować się żadne środki. W takim przypadku – a także w razie gdyby na rachunku w chwili zajęcia wielkość tych środków była niższa od kwoty zwolnienia, wówczas posiadaczowi rachunku (dłużnikowi) nadal przysługuje uprawnienie od zwolnienia spod egzekucji środków, które wpłyną na zajęty rachunek (oczywiście w wysokości określonej w art. 54 P.b.).

Po czwarte, przywilej zwolnienia nie ogranicza się do jednego postępowania egzekucyjnego. Jeżeli dane postępowanie egzekucyjne, w którym dłużnik skorzystał z przedmiotowego przywileju, zakończyło się, wówczas przywilej ów będzie przysługiwać dłużnikowi ponownie w ramach innego („nowego”) postępowania egzekucyjnego.

Jak skorzystać z instytucji ochrony w sytuacji kiedy dłużnik posiada kilka rachunków w różnych bankach

Po piąte, instytucja „ochronna” z art. 54 P.b. ma zastosowanie niezależnie od liczby umów (rachunku bankowego) zawartych przez dłużnika. W związku z tym jeśli dłużnik posiada kilka rachunków bankowych, spod egzekucji zwolniona może zostać tylko jedna kwota (w wysokości wskazanej w tym przepisie). Stosowanie tego ograniczenia nie jest problematyczne, jeśli wszystkie rachunki posiadane przez dłużnika prowadzone są w tym samym banku. Trudności mogą jednak wystąpić, jeśli dłużnik posiada kilka rachunków w różnych bankach. W takim przypadku zwolnienie z rachunku stosować należy wobec środków zgromadzonych w każdym z banków z osobna, jednakże limitu określonego w art. 54 P.b. nie będzie już można odnosić do każdego z rachunków (w przeciwnym razie dłużnik mógłby – celem całkowitego ubezskutecznienia egzekucji z rachunku bankowego – tak „rozdysponować” posiadanymi środkami, że zdeponowane zostałyby one na większej ilości założonych przezeń rachunków bankowych).

Obowiązek kontroli „proporcjonalnego” korzystania ze zwolnienia

Limit ten należałoby zatem stosować proporcjonalnie pomiędzy zajęte rachunki (tj. proporcjonalnie w stosunku wielkości środków, które są na nich zdeponowane). Obowiązek kontroli „proporcjonalnego” korzystania ze zwolnienia spoczywać będzie na banku (na którym ciąży odpowiedzialność odszkodowawcza za naruszenie przepisów dotyczących obowiązków banku w zakresie egzekucji z rachunków bankowych; zob. art. 892 § 1 oraz art. 886 K.p.c.).

Co więcej – wypłaty na wynagrodzenie za pracę, wraz z podatkami i innymi ciężarami ustawowymi korzystają ze szczególnej ochrony prawnej, polegającej na tym, że zakaz dokonywania wypłat z zajętego rachunku bankowego nie dotyczy wypłat na wynagrodzenie za pracę. Podobnie rzecz się ma z zasądzonymi alimentami i rentami o charakterze alimentacyjnym zasądzonym tytułem odszkodowania, które również mogą być wypłacane z zajętego rachunku bankowego. Powyższe wypłaty z zajętego rachunku bankowego mogą być dokonywane do wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. 

Wniosek do komornika o zezwolenie na wypłaty środków z kont bankowych

Tak więc – proszę złożyć do komornika wniosek o zezwolenie na wypłaty:

1. wynagrodzeń;
2. podatków;
3. składek ZUS.

Zezwolenie wydawane jest raz i pozwala na kolejne wypłaty.

Najlepiej jednak porozumieć się z wierzycielem, zawrzeć ugodę, wskazać, że może dostawać od Pani więcej niż od komornika. To wstrzyma egzekucję komorniczą.