Czy pełnoletnie dziecko powinno dostawać alimenty do rąk własnych?

Komu należy płacić alimenty po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności?

Uprawnione do alimentów od Pana jest Pana dziecko. W orzeczeniu o alimentach matka dziecka jest wskazana jako osoba, na której ręce mają być płatne alimenty (co nie oznacza, że to matka dziecka jest osobą uprawnioną do alimentów), ponieważ matka dziecka była jego przedstawicielem ustawowym oraz sprawowała zarząd jego majątkiem. Dziecko aż do osiągnięcia pełnoletniości było reprezentowane przez rodzica, dlatego też alimenty był Pan zobowiązany płacić do rąk matki dziecka.

Obecnie dziecko uprawnione do alimentacji jest osobą pełnoletnią, tak więc może Pan wypłacać alimenty do jego rąk. Także to dziecko, a nie Pana żona, decyduje o tym, czy składać wniosek o egzekucję alimentów.

Egzekucja alimentów po ukończeniu przez dziecko 18 lat

Po ukończeniu przez dziecko 18 lat jego matka może reprezentować syna wyłącznie na podstawie pełnomocnictwa. Jeżeli matka dziecka nie posiada takiego pełnomocnictwa, to nie może reprezentować przed sądem czy też komornikiem Pana syna.

W orzeczeniu Sądu Najwyższego – uchwała z dnia 16 kwietnia 1977 r., sygn. akt. III CZP 14/77 – Sąd Najwyższy stwierdził, że według wieloletniej i przeważającej praktyki w wyrokach zasądzających alimenty na rzecz osób małoletnich sądy wymieniają także imiennie określonych przedstawicieli ustawowych, do których rąk świadczenia te mają być wypłacane. Prawidłowości tej praktyki nie należy kwestionować, gdyż jest ona niemal powszechna, utrwalona, nie pozostaje w sprzeczności z obowiązującym prawem i odgrywa poważną rolę z praktycznego punktu widzenia.

W toku egzekucji alimentów może dojść do zmiany w osobie przedstawiciela ustawowego dziecka lub utraty przez nią tego przymiotu. Sytuacje takie zachodzą najczęściej, gdy wierzyciel uzyskał pełnoletność, zachowując uprawnienia do alimentów; w razie pozbawienia, ograniczenia i zawieszenia władzy rodzicielskiej rodzica wymienionego w wyroku jako przedstawiciel ustawowy dziecka albo zmiany opiekuna czy kuratora bądź na skutek umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo-wychowawczej. Powstaje wówczas sprzeczność pomiędzy brzmieniem tytułu wykonawczego (wyroku, w którym ustalono jako osobę uprawnioną przedstawiciela ustawowego, który następnie przestał tym przedstawicielem być) a rzeczywistym stanem prawnym.

Należy jednak przyjąć ogólną zasadę, że w sytuacji, gdy w wyroku została wymieniona osoba uprawniona do odbioru alimentów zasądzonych na rzecz małoletniego, organ egzekucyjny lub organ zobowiązany do wypłaty świadczeń powinien przekazywać alimenty do rąk tej osoby.

W przypadku uzyskania przez uprawnionego pełnoletności z zachowaniem prawa do dalszej alimentacji wypłata świadczenia może nastąpić wyłącznie do jego rąk. Zdarzenie to nie wymaga stwierdzenia orzeczeniem sądu opiekuńczego i dlatego do wykazania legitymacji do osobistego odbioru świadczeń wystarczą odpowiednie dokumenty stanu cywilnego.

Jak umorzyć egzekucję komorniczą alimentów?

W chwili obecnej może Pan płacić alimenty do rąk syna. Również to syn ma prawo decydować, czy skierować sprawę alimentów do komornika.

Jeżeli zamierza Pan płacić alimenty bezpośrednio na ręce syna, dobrze byłoby wysłać wcześniej do matki pismo z informacją, iż w związku z tym, że uprawnionym do alimentów jest Pana dziecko, a nie jego matka, będzie Pan płacił alimenty bezpośrednio do rąk dziecka.

Jeżeli zacznie Pan płacić alimenty do rąk dziecka, a matka złożyłaby wniosek o egzekucję alimentów do komornika, to komornik powinien odmówić wszczęcia tej egzekucji, jako że wniosek pochodziłby od osoby nieuprawnionej. Uprawnionym do złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji jest wierzyciel, a tym było zawsze i jest Pana dziecko. Matka do czasu ukończenia przez dziecko pełnoletniości reprezentowała dziecko. Obecnie, ponieważ dziecko jest pełnoletnie, matka może go reprezentować wyłącznie na podstawie pełnomocnictwa. Jeżeli matka dziecka złoży wniosek do komornika o wszczęcie egzekucji, dołączając do niego pełnomocnictwo podpisane przez syna, to komornik będzie prowadził egzekucję.

Pana syn może w chwili obecnej żądać nie tylko egzekucji zaległości (200 zł), ale również egzekucji alimentów bieżących.

Jeżeli dziecko (lub matka dziecka, działając na podstawie pełnomocnictwa w jego imieniu) złożyłoby wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko Panu, to nawet jeśli płaciłby Pan alimenty, takie postępowanie zostanie wszczęte przez komornika.

Nawet jeżeli nie dopuścił się Pan zwłoki w zapłacie alimentów, to jeśli uprawniony złoży do sądu wniosek o egzekucję alimentów, komornik tę egzekucję będzie prowadził.

Pan natomiast nie ma możliwości żądania umorzenia postępowania egzekucyjnego lub jego zawieszenia. Jeżeli złoży Pan taki wniosek, to komornik go nie uwzględni. Co do zasady bowiem postępowanie egzekucyjne może być umorzone na wniosek wierzyciela (lub po spełnieniu świadczenia).

Jeżeli jednak nie dał Pan powodów do wszczęcia postępowania egzekucyjnego, to wówczas komornik prowadziłby postępowanie egzekucyjne, ale Pan mógłby się domagać, aby komornik nie obciążał Pana kosztami egzekucyjnymi.

Jeżeli nie dał Pan powodu do wszczęcia postępowania egzekucyjnego (uiszcza Pan alimenty, nie wystąpiła zaległość), to niezasadne byłoby obciążanie Pana kosztami postępowania egzekucyjnego. Dlatego też w takiej sytuacji powinien Pan po ewentualnym wszczęciu postępowania egzekucyjnego złożyć skargę na czynność komornika polegającą na obciążeniu Pana kosztami postępowania egzekucyjnego.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 listopada 1986 r., sygn. akt. III CZP 40/86 (OSNCP 1987, nr 5-6, poz. 71), „dłużnik przeciwko któremu wszczęta została egzekucja alimentów, mimo że dobrowolnie zaspokajał alimenty w terminie i wysokości określonej w tytule wykonawczym, może skutecznie – stosownie do okoliczności – w drodze skargi kwestionować czynności komornika w zakresie obciążenia go kosztami egzekucyjnymi (art. 767, 770 k.p.c.).”

Podobnie orzekł Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 9 września 1987 r., sygn. akt. III CRN 233/87 (OSNCP 1989, nr 10, poz. 161) – „Wierzyciel, który bez potrzeby powoduje wszczęcie egzekucji, gdy dłużnik z tytułem wykonawczym dobrowolnie świadczy alimenty w wymaganej wysokości i ustalonym terminie, sam powinien ponieść wywołane tym postępowaniem koszty egzekucyjne, przysługujące organowi egzekucyjnemu”.

I w końcu w uchwale z 28 kwietnia 2004 r., sygn. akt. III CZP 16/04, Sąd Najwyższy potwierdził powyższe stanowisko, stwierdzając, że rozstrzygnięcie o kosztach niezbędnych do celowego przeprowadzenia egzekucji należy do sądu rozpoznającego skargę na postanowienie o ustaleniu jej kosztów. Oznacza to, że dłużnik alimentacyjny, który otrzymał od komornika postanowienie o ustaleniu kosztów egzekucyjnych i zauważył, iż został nimi obciążony bezzasadnie, powinien niezwłocznie złożyć do sądu skargę na czynności komornika. Jeśli sąd stwierdzi, że faktycznie tak się stało, powinien w tej części czynność komornika uchylić.

Zaległości w płaceniu alimentów

W Pana przypadku dopuścił się Pan zaległości – nie zapłacił Pan alimentów w pełnej kwocie w terminie. To może zostać uznane przez sąd za wystarczający powód do stwierdzenia, że postępowanie egzekucyjne było wszczęte zasadnie.

W ewentualnej skardze na czynność komornika polegającej na obciążeniu Pana kosztami postępowania egzekucyjnego będzie Pan mógł podnieść, że wierzyciel wszczął postępowanie komornicze, mimo że do tej pory wywiązywał się Pan należycie ze swoich zobowiązań, a Pana zwłoka nie jest duża. Poza tym warto podkreślić, że informował Pan wierzyciela o zwłoce w zapłacie, która to zwłoka wyniknęła z Pana trudności finansowych.

Jak już wspomniałem, nawet jeśli płaciłby Pan alimenty na bieżąco i w pełnej wysokości, ale gdyby wierzyciel złożył u komornika wniosek o wszczęcie egzekucji, to takie postępowanie będzie prowadzone. Nie ma Pan skutecznych sposobów, aby na Pana wniosek umorzono lub zawieszono to postępowanie tylko dlatego, że do tej pory płacił Pan alimenty regularnie i w pełnej wysokości. Może Pan złożyć skargę i domagać się, aby koszty takiego niezasadnego postępowania ponosił wierzyciel, a nie Pan.

Po ewentualnym wszczęciu postępowania egzekucyjnego (komornik wyśle Panu stosowne zawiadomienie) jedynym sposobem na umorzenie postępowania egzekucyjnego będzie skorzystanie z art. 883 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego (w skrócie K.p.c.).

Według art. 883 § 1 „zajęcie wynagrodzenia za pracę jest dokonane z chwilą doręczenia wezwania dłużnikowi zajętej wierzytelności”.

Zgodnie zaś z § 2 art. 883 K.p.c. „dłużnik może żądać umorzenia egzekucji co do świadczeń wymagalnych w przyszłości, jeżeli uiści wszystkie świadczenia wymagalne i złoży do depozytu sądowego sumę równającą się sumie świadczeń periodycznych za sześć miesięcy, z równoczesnym umocowaniem komornika do podejmowania tej sumy. Komornik skorzysta z tego umocowania, gdy stwierdzi, że dłużnik popadł w zwłokę z uiszczeniem świadczeń wymagalnych; równocześnie wszczyna z urzędu egzekucję”.

Jedynym sposobem na umorzenie postępowania egzekucyjnego alimentów będzie złożenie w depozycie kwoty odpowiadającej sześciomiesięcznym alimentom i umocowanie komornika do podjęcia tej kwoty. Konieczne jest również uregulowanie zaległości.

Jeżeli tych czynności Pan dokona, komornik będzie musiał umorzyć postępowanie egzekucyjne. Wiąże się to niestety z „zamrożeniem” uiszczonej kwoty.