Miejsce stałego pobytu a miejsce zameldowania• Data: 14-01-2024 • Autor: Radca prawny Małgorzata Zegarowicz-Sobuń |
Artykuł porusza kwestię różnicy pomiędzy miejscem zamieszkania a miejscem zameldowania. Przez pryzmat doświadczeń pani Barbary, która mieszka i pracuje za granicą, artykuł wyjaśnia, jak obie kwestie są interpretowane i różnią się w świetle polskiego prawa. Z jednej strony mamy miejsce stałego pobytu, definiowane przez Kodeks cywilny jako miejsce, gdzie osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu. Z drugiej strony jest meldunek, który jest czynnością administracyjnoprawną i nie zawsze odzwierciedla faktyczne miejsce zamieszkania. Artykuł analizuje również implikacje tych różnic dla osób mieszkających poza granicami Polski, w kontekście obowiązujących przepisów meldunkowych. |
|
Pani Barbara od kilku lat mieszka i pracuje za granicą. Niedawno w polskiej ambasadzie złożyła wniosek o nowy paszport. W miejscu „dokładny adres miejsca stałego pobytu” podała adres, gdzie obecnie przebywa, a w rubryce „poprzedni adres stałego pobytu” wpisała adres polski, pod którym jest zameldowana. Pani Barbara pyta, czy prawidłowo wypełniła te rubryki i czy adres zameldowania oznacza to samo co miejsce stałego pobytu. Ponadto pyta, czy powinna była gdzieś zgłosić swój wyjazd z Polski? Czy miejsce zamieszkania jest tym samym co miejsce zameldowania?Miejsce zamieszkania, a dokładniej – miejsce stałego pobytu, nie jest tym samym co miejsce zameldowania. Oba te pojęcia definiowane są przez dwa akty prawne. Miejsce zamieszkania zostało określone w przepisach Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 25 K.c. miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Powyższa definicja oznacza, że wyznacznikami miejsca zamieszkania jest rzeczywiste zamieszkiwanie w określonej miejscowości, a nie tylko przebywanie w tym miejscu, oraz wola tej osoby, polegająca na rzeczywistym zamiarze stworzenia centrum życiowego w konkretnej miejscowości. Czym jest miejsce zamieszkania?Miejsce zamieszkania tak naprawdę określa miejsce stałego pobytu danej osoby. Jak podkreśla się w orzecznictwie, sam zamiar stałego pobytu w danej miejscowości nie przesądza jeszcze o ustanowieniu miejsca zamieszkania, ponieważ konieczne jest faktyczne przebywanie w danej miejscowości, które wykazuje cechy założenia tam ośrodka swoich osobistych oraz majątkowych interesów (post. NSA z 4.3.2010 r., sygn. akt I OW 189/09, Legalis; wyr. WSA w Gliwicach z 23.2.2017 r., sygn. akt I SA/Gl 1131/16, Legalis). W myśl art. 25 miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Tym samym o miejscu zamieszkania decydują dwa czynniki: zewnętrzny (fakt przebywania) i wewnętrzny (zamiar stałego pobytu). Przebywanie to czynnik trwały, choć niekoniecznie ciągły, związany z zamiarem stałego pobytu, tj. nie tymczasowego, nie okazjonalnego. Natomiast zamiar stałego pobytu musi być określony na podstawie obiektywnych możliwych do stwierdzenia okoliczności. O zamiarze takim świadczy to, że w danej miejscowości w danym czasie znajduje się centrum życiowe danej osoby, a więc występują okoliczności pozwalające przeciętnemu obserwatorowi na wyciągnięcie wniosku, że określona miejscowość jest głównym ośrodkiem działalności danej osoby, w której aktualnie koncentruje się jej życiowe centrum. Czym jest meldunek?Natomiast miejsce zameldowania jest pojęciem administracyjnym i ma związek z ewidencją ludności. Zameldowanie jest czynnością administracyjnoprawną, która potwierdza stan faktyczny związany z rzeczywistym przebywaniem osoby fizycznej w określonym miejscu. W wyroku WSA w Poznaniu z 3.11.2011 r., sygn. akt II SA/Po 543/10, Legalis, sąd stwierdził: „Ustalenie, że osoba nie figuruje w ewidencji ludności Urzędu Miasta oraz aktualnej ewidencji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, nie świadczy jeszcze o tym, że osoba ta nie zamieszkuje w chwili wydawania decyzji w danym miejscu. Prowadzone rejestry odzwierciedlają fakt zameldowania stałego i czasowego, które nie zawsze odpowiada faktycznemu miejscu zamieszkania (art. 25 K.c.)”. Pobyt stały według ustawyPojęcie „pobyt stały” w rozumieniu przepisów ustawy oraz pojęcie „miejsce zamieszkania”, o którym mowa w art. 25, nie są zatem tożsame. Pierwsze z nich odnosi się do konkretnego adresu, np. dom lub lokal, drugie zaś jedynie do miejscowości (por. wyr. NSA z 12.6.2003 r., sygn. akt V SA 529/02, Legalis). W związku z tym można uznać osobę za zamieszkałą w rozumieniu art. 25 KC w miejscu niebędącym miejscem jej stałego zameldowania tylko wtedy, gdy jest w stanie przekonująco wyjaśnić przyczyny rozbieżności pomiędzy stałym zameldowaniem a faktycznym stałym pobytem w innym miejscu – por. wyr. WSA w Opolu z 19.7.2012 r., sygn. akt I SA/Op 183/12, Legalis: „Zameldowanie, będące kategorią prawa administracyjnego, chociaż nie przesądza o miejscu zamieszkania w rozumieniu prawa cywilnego, niejednokrotnie stanowić będzie cenną wskazówkę przy ocenie istnienia przesłanek określonych w art. 25 K.c.” Czy osoba na stałe mieszkająca poza granicami Polski powinna wymeldować się z wcześniejszego miejsca zamieszkania w Polsce?W tym kontekście konieczne jest wykazanie, w jakim miejscu skupia się aktywność życiowa osoby, ponieważ zasadniczym celem administracyjnej czynności zameldowania jest odzwierciedlenie jedynie faktu przebywania (stałego lub czasowego) osoby w oznaczonym miejscu, a więc zapewnienie zgodności pomiędzy stanem faktycznym, a wpisem figurującym w ewidencji ludności (wyr. WSA w Poznaniu z 3.2.2010 r., sygn. akt II SA/Po 509/09, Legalis). Ponadto orzecznictwo sądowoadministracyjne akcentuje cechę stałości, a nie przejściowości skupienia aktywności życiowej danej osoby (wyr. NSA z 9.4.2013 r., sygn. akt II OSK 479/13, NZS 2013, Nr 4, poz. 1). Tak więc w moim przekonaniu pani Barbara uzupełniła wniosek paszportowy poprawnie. Jednakże w przypadku miejsca zamieszkania za granicą Polski – zgodnie z polskimi przepisami – pani Barbara jako polska obywatelka powinna się była wymeldować, gdyż zaczęła podlegać przepisom meldunkowym obcego prawa administracyjnego w miejscu swojego nowego zamieszkania, co jest zgodne z unijnym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 862/2007 z 11.07.2007 r. w sprawie statystyk Wspólnoty z zakresu migracji i ochrony międzynarodowej oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) Nr 311/76 w sprawie zestawienia statystyk dotyczących pracowników cudzoziemców (Dz. Urz. UE L Nr 199, s.23). „Miejsce zamieszkania”, zgodnie z art. 2 lit. d tego rozporządzenia, to miejsce, gdzie osoba fizyczna zwykle spędza codzienny czas wolny od pracy, niezależnie od czasowych nieobecności związanych z wypoczynkiem, urlopem, odwiedzinami u przyjaciół i krewnych, interesami, leczeniem medycznym lub pielgrzymkami religijnymi lub, jeżeli dane takie nie są dostępne, miejsce formalnego zamieszkania lub miejsce zameldowania. PrzykładyPrzykład Studenta Kasia, studentka z Krakowa, wynajmuje mieszkanie w Warszawie, gdzie studiuje. Pomimo tego, że większość roku akademickiego spędza w Warszawie, jest zameldowana u rodziców w Krakowie. Jej miejsce zamieszkania, zgodnie z prawem, to Warszawa, ale w ewidencji ludności figuruje jako mieszkaniec Krakowa. Ta sytuacja często dotyka studentów, którzy na czas studiów przenoszą się do innych miast.
Przykład Emigranta Tomasz, informatyk, wyjechał do pracy w Niemczech dwa lata temu. Mieszka tam na stałe, ale zachował meldunek w rodzinnym domu w Poznaniu. Z prawnego punktu widzenia jego miejsce stałego pobytu to obecny adres w Niemczech, mimo że formalnie pozostaje zameldowany w Polsce. Ta sytuacja często występuje u osób pracujących za granicą, które jeszcze nie zdecydowały o definitywnej przeprowadzce lub powrocie.
Przykład Seniora Pani Jadwiga, emerytka, mieszka u swojej córki w Gdańsku, gdzie pomaga w opiece nad wnukami. Jednak jej stały meldunek jest nadal zachowany w domu, który posiada w małej miejscowości. W świetle prawa jej miejsce zamieszkania to Gdańsk, ale dla urzędu ewidencyjnego nadal jest mieszkańcem małej miejscowości. To częsta sytuacja u seniorów, którzy zmieniają miejsce pobytu, aby być bliżej rodziny. PodsumowanieAdres zameldowania i miejsce stałego pobytu to dwa różne pojęcia w polskim prawie. Meldunek jest czynnością administracyjną, często nieodzwierciedlającą faktycznego miejsca zamieszkania, które definiuje się przez rzeczywisty pobyt i zamiar stałego przebywania w danym miejscu. Różnica ta ma istotne konsekwencje prawne i administracyjne, szczególnie dla osób pracujących za granicą czy studentów, co pokazują przedstawione przykłady. Oferta porad prawnychJeśli potrzebujesz pomocy w zrozumieniu różnic między miejscem zameldowania a stałego pobytu, skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online. Oferujemy również profesjonalne wsparcie w przygotowaniu wszelkich pism związanych z tymi kwestiami. Napisz do nas, korzystając ze specjalnego formularza, który znajdziesz pod tekstem. Źródła:1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 7. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 3 lutego 2010 r., sygn. akt II SA/Po 509/09 8. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 kwietnia 2013 r., sygn. akt II OSK 479/13
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę, wypełniając formularz poniżej ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online O autorze: Radca prawny Małgorzata Zegarowicz-Sobuń
Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II w Lublinie. Aplikację radcowską ukończyła przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Białymstoku. Jako radca prawny pragnie rozwijać się zawodowo oraz służyć pomocą klientom. Interesuje się prawem rodzinnym, spadkowym, prawem pracy, spółdzielczym, mieszkaniowym, a także prawem karnym. Prowadzi własną kancelarię prawną w Suwałkach, a prywatnie pasjonuje się kuchnią, dekoracją wnętrz oraz poznawaniem nowych krajobrazów.
|
|
Zapytaj prawnika
Najnowsze pytania w dziale