Zajście w ciążę przez 14-latkę i konsekwencje

Współżycie fizyczne z osobą małoletnią poniżej 15 lat

„Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12” (art. 200 § 1 Kodeksu karnego).

Współżycie fizyczne z osobą małoletnią poniżej 15 lat jest przestępstwem ściganym z oskarżenia publicznego. Oznacza, to że ściganie odbywa się niezależnie od woli pokrzywdzonego. Organy ścigania (tj. policja lub prokuratura) zobowiązane są po uzyskaniu informacji o podejrzeniu popełnienia przestępstwa niezwłocznie podjąć działania mające na celu wykrycie sprawcy i zebranie dowodów jego winy.

Tym samym prokuratura musi tu wszcząć postępowanie karne i w przypadku ustalenia, iż doszło do popełnienia przestępstwa, wnieść i popierać akt oskarżenia przed sądem.

Wszczęcie postępowania karnego w sprawie współżycia z osobą poniżej 15 lat

Postępowanie karne składa się z postępowania przygotowawczego, które prowadzi prokurator bądź policja, oraz z postępowania przed sądem.

Zgodnie z art. 297 Kodeksu postępowania karnego celem postępowania przygotowawczego jest:

1. ustalenie, czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo, wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy,
2. zebranie danych dotyczących tożsamości sprawcy czynu, jego wieku, stosunków rodzinnych i majątkowych, wykształcenia, zawodu i źródła dochodu oraz danych o jego karalności,
3. wszechstronne wyjaśnienie okoliczności sprawy, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów szkody,
4. zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodów dla sądu tak, aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej.

Postępowanie przygotowawcze składa się również z dwóch etapów, tj. postępowania w sprawie i postępowania przeciwko osobie.

Postępowanie w sprawie może zakończyć się umorzeniem (np. ze względu na to, że brak jest danych uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa) albo postawieniem zarzutów konkretnej osobie – wówczas rozpoczyna się drugi etap postępowania przygotowawczego, które prowadzi się już przeciwko konkretnej osobie. Jeśli policja zbierze dowody na to, że ta osoba popełniła zarzucane jej przestępstwo, prokurator skieruje przeciwko tej osobie akt oskarżenia, a w konsekwencji zostanie wszczęty proces karny przed sądem przeciwko osobie oskarżonej. W przeciwnym razie umorzy postępowanie.

Wiek chłopaka, który zgodnie z treścią pytania obcował z Pani córką, pozwala na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej.

Obcowanie z małoletnią wiedząc że nie ma ona ukończonych 15 lat

Omawiane przestępstwo można popełnić jedynie umyślnie. Tym samym dla ustalenia, czy doszło do popełnienia przestępstwa znaczenie ma, to czy chłopak wiedział, iż Pani córka nie ma ukończonych 15 lat. Jeśli organy ścigania udowodnią mu, że miał on świadomość, iż obcuje z małoletnią, która nie ukończyła 15 lat, to prawdopodobnie dojdzie do wydania wyroku skazującego. Ukaraniu podlega sam fakt obcowania płciowego z małoletnim poniżej 15 lat. Nie jest bowiem ważne, z czyjej inicjatywy nastąpiła czynność seksualna i kto był w niej aktywny.

Moim zdaniem w niniejszej sprawie postępowanie karne nie zostanie umorzone, gdyż z treści pytania domniemam, że chłopak córki wiedział, ile jego dziewczyna ma lat. Należy zatem nastawić się, iż zapadnie wyrok skazujący.

W związku z tym proszę rozważyć możliwość dobrowolnego poddania się karze na podstawie art. 387 Kodeksu postępowania karnego, co może znacznie skrócić postępowanie karne i złagodzić karę. Stosownie do powyższego przepisu wniosek o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy może złożyć oskarżony do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania. Wniosek oskarżonego o skazanie bez postępowania dowodowego jest pismem procesowym, toteż musi spełniać ono zarówno wymogi ogólne przewidziane dla pism procesowych, jak i warunki szczególne, ściśle związane z instytucją dobrowolnego poddania się karze.

Jak kara grozi za współżycie z małoletnią poniżej 15-go roku życia?

Przede wszystkim więc oskarżony musi oznaczyć: sąd rozpoznający sprawę; wnioskodawcę; sprawę, której dotyczy wniosek, nadto sformułować swoje żądanie oraz oznaczyć karę, która ma zostać mu wymierzona, a także uzasadnić wniosek. W uzasadnieniu należy przytoczyć okoliczności faktyczne świadczące o tym, że czyn będący występkiem został popełniony, a cele postępowania z uwagi na postawę i warunki osobiste sprawcy zostaną osiągnięte mimo nie przeprowadzania postępowania dowodowego. Jeśli chodzi o zaproponowanie kary, która ma zostać oskarżonemu wymierzona, to należy określić konkretnie jej wymiar w granicach zagrożenia ustawowego za dane przestępstwo. W niniejszym przypadku należy zaproponować wymierzenie kary 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby trwający od 2 do 5 lat. Należy bowiem pamiętać, iż za przestępstwo obcowania płciowego z osobą poniżej 15 lat najniższa kara, jaka może być wymierzona, to właśnie 2 lata. Kara pozbawienia wolności nieprzekraczająca 2 lat może być warunkowo zawieszona. Warunkowe zawieszenie oznacza, że sprawca przestępstwa nie trafi do zakładu karnego.

Ewentualnie oskarżony może zasugerować we wniosku w sprawie dobrowolnego poddania się karze także odstąpienie od wymierzenia kary i orzeczenie jedynie konkretnego środka karnego.

Katalog środków karnych

Katalog środków karnych został ustalony w art. 39 Kodeksu karnego. „Środkami karnymi są:

1. pozbawienie praw publicznych,
2. zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,
3. zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi,
4. obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, zakaz zbliżania się do określonych osób lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,
5. zakaz wstępu na imprezę masową,
6. zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych,
7. nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
8. zakaz prowadzenia pojazdów,
9. przepadek,
10. obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
11. nawiązka,
12. świadczenie pieniężne,
13. podanie wyroku do publicznej wiadomości”.

Podsumowując, w niniejszym przypadku nie ma szans na uniknięcie postępowania karnego.

Nieświadome współżycie z czternastolatką

Aby odpowiedź była pełna, załóżmy teraz, że ojciec dziecka nie wiedział (np. w wyniku pomyłki), ile lat ma Pani córka.

Jeśli prokurator nie zdoła udowodnić, iż chłopak córki miał świadomość jej wieku, to wówczas musi zapaść wyrok uniewinniający. Sąd weźmie pod uwagę całokształt okoliczności sprawy, przykładowo – długość ich znajomości, cechy osobiste chłopaka i córki. Niemniej dobrze byłoby, by chłopak córki w celu uniknięcia skazania bronił się, utrzymując, że nie wiedział, iż obcuje z nieletnią. Sytuacja chłopaka jest nieco ułatwiona. To organy ścigania muszę udowodnić, iż działał on z winy umyślnej (tj. wiedział, że obcuje z małoletnią poniżej 15. roku życia). Natomiast na rzecz chłopaka działa zasada domniemania niewinności (zgodnie z którą oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki wina jego nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu).

To prokuratura ponosi ryzyko nieudania się dowodu. Chłopak natomiast jako oskarżony nie musi (choć może) udowadniać, że jest niewinny. Konsekwencją wynikającą z zasady domniemania niewinności jest konieczność wydania wyroku uniewinniającego zarówno z powodu całkowitego obalenia oskarżenia (gdy wykazano, że oskarżony jest niewinny), ale również i wtedy, gdy oskarżenie nie zostało dostatecznie udowodnione ze względu na występujące wątpliwości.

Wszelkie niewyjaśnione fakty również będą musiałby być rozstrzygane na korzyść oskarżonego.

Stwierdzenie ciąży u nieletniej uczennicy

Z reguły w razie stwierdzenia ciąży u nieletniej szkoła (a przynajmniej pedagog szkolny) zostaje zawiadomiona. Jeśli chodzi o sytuację uczennicy matki, to nie ma w tym temacie żadnej regulacji prawnej powszechnie wiążącej. Ewentualnie trzeba poszukać w regulaminach wewnętrznych szkoły.

Jeśli chodzi o prawa do dziecka, to sytuacja wygląda następująco.

Opieka faktyczna i opieka prawna nad dzieckiem urodzonym przez 14-latkę

Pani córka może sprawować opiekę faktyczną nad dzieckiem, natomiast nie może sprawować opieki prawnej (tj. reprezentowania dziecka przed sądami, urzędami itd.). Pani córka nie będzie mogła być prawnym opiekunem dziecka, dopóki nie ukończy 18. roku życia. Wynika to z tego, iż co do zasady osoba fizyczna przed ukończeniem 18 lat nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych.

Należy jednak pamiętać, że w przypadku kobiet istnieje możliwość nabycie pełnej zdolności do czynności prawnej, a w konsekwencji statusu opiekuna prawnego i władzy rodzicielskiej jeszcze przed ukończeniem 18 lat.

Kiedy osoba małoletnia może zawrzeć związek małżeński?

Mianowicie kobieta, która ukończyła 16 lat, może zawrzeć za zgodę sądu opiekuńczego związek małżeński. Zawarcie związku małżeńskiego powoduje właśnie uzyskanie przez nią pełnoletności i pełnej zdolności do czynności prawnej, chociażby małżeństwo zostało potem unieważnione.

Tym samym, jeśliby Pani córka po ukończeniu 16 lat zawarła związek małżeński za zgodą sądu, to z tą chwilą uzyska pełną zdolność do czynności prawnych, a w konsekwencji od tego momentu będzie mogła zostać prawnym opiekunem dziecka i sprawować nad nim władzę rodzicielską. Z chwilą uzyskania pełnej zdolności do czynności prawnej córka uzyska z mocy samego prawa władzę rodzicielską.

Uznanie ojcostwa a zgoda nieletniej matki

Natomiast opiekunem prawnym dziecka może być pełnoletni ojciec dziecka, jednak z uwagi na to, że dziecko pochodzi spoza małżeńskiego związku, konieczne będzie uprzednie uznanie dziecka przez ojca przed kierownikiem stanu cywilnego, na co musicie Państwa wyrazić zgodę.

Należy więc zwrócić uwagę, że w przypadku Państwa wnuka ojciec dziecka, mimo że sam jest pełnoletni, nie nabędzie od razu władzy rodzicielskiej. Ojciec najpierw musi uznać swoje ojcostwo, ale do tego potrzebuje zgody matki. Matka niepełnoletnia nie może wyrazić skutecznie takiej zgody (może to natomiast zrobić opiekun prawny nieletniej matki, czyli Państwo jako rodzice).

Mając na uwadze dobro i interes dziecka, proszę rozważyć, kto powinien być jego opiekunem prawnym, dopóki matka nie uzyska pełnej zdolności do czynności prawnej.

Postępowanie opiekuńcze w sprawie ustanowienia opiekuna prawnego nad narodzonym dzieckiem czternastolatki

Jeśli uznanie dziecka przez ojca odłożycie do chwili uzyskania przez córkę pełnej zdolności do czynności prawnych, przed sądem opiekuńczym zostanie wszczęte postępowanie opiekuńcze w sprawie ustanowienia opiekuna prawnego nad narodzonym dzieckiem. Z reguły na opiekunów zostają wyznaczeni rodzice nieletniej. Postępowanie o przyznanie opiekuna zostanie wszczęte z urzędu. Niemniej jako rodzice nieletniej matki możecie również wystąpić do sądu z wnioskiem o przyznanie Państwu opieki nad dzieckiem.

Sądem opiekuńczym jest sąd rejonowy, wydział rodzinny.

Podsumowując, dopóki Państwa córka nie nabędzie pełnoletności i pełnej zdolności do czynności prawnych, sąd rodzinny wyznaczy opiekuna prawnego nad dzieckiem, chyba że ojciec dziecka za Państwa zgodą uzna dziecko przed kierownikiem stanu cywilnego.

Dopóki ojcostwo chłopaka nie zostanie ustalone, dopóty nie będzie można żądać od niego alimentów.

Pokrzywdzony nie jest stroną w postępowaniu karnym, chyba że wstąpi do postępowania jako oskarżyciel posiłkowy. Jednakże jeśli nie chcecie Państwo doprowadzić do skazania, to nie ma sensu przystępować do procesu ani ustanawiać adwokata.

Najlepiej byłoby porozmawiać z córką i jej chłopakiem o przyszłości i wtedy podjąć stosowne działania. Przede wszystkim należy ustalić, kto ma być prawnym opiekunem dziecka do czasu osiągnięcia pełnoletności przez córkę.