Czy można odziedziczyć długi mimo braku informacji o śmierci spadkodawcy?

Jaki jest termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku?

Stosownie do art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.

Jak z tego wynika, bieg terminu do odrzucenia spadku lub przyjęcia go z dobrodziejstwem inwentarza zaczyna się od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o dziedziczeniu. Dla spadkobiercy ustawowego dzień ten jest zwykle tożsamy z dniem dowiedzenia się przezeń o śmierci spadkodawcy.

Zatem terminu do odrzucenia lub przyjęcia spadku nie należy liczyć od chwili śmierci spadkodawcy.

Nie ma Pani środków prawnych, aby zrzec się bez udziału ojca spadku po nim. Stosownie bowiem do art. 1048 K.c., spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Czy jest możliwość zrzeczenia się spadku po ojcu jeszcze przed jego śmiercią?

Aby zrzec się spadku po swoim ojcu, musiałaby Pani podpisać z nim stosowną umowę, co – jak wynika z opisu – nie jest możliwe, ze względu na to, że nie zna Pani miejsca zamieszkania ojca i nie ma Pani z nim żadnego kontaktu. Tu należy jeszcze wskazać, iż aby doszło do zawarcia umowy o zrzeczenie się spadku konieczna jest wola obu jej stron – nie tylko Pani, ale też ojca.

Nie ma Pani właściwie także możliwości prawnego „odcięcia się” od swojego ojca. Ten człowiek, mimo że nie utrzymuje z Panią kontaktów i był pozbawiony władzy rodzicielskiej, nadal prawnie jest Pani ojcem.

Aby Pani ojciec nie był prawnie uznawany za ojca, musiałoby nastąpić zaprzeczenie jego ojcostwa lub unieważnienie uznania dziecka (jeżeli dziecko nie pochodzi z małżeństwa) – tzn. trzeba by było wykazać, że Pani ojciec nie jest Pani biologicznym ojcem. Mogłoby się to odbyć w powództwie o zaprzeczenie ojcostwa (jeżeli ojciec był mężem Pani matki) lub w powództwie o unieważnienie uznania.

Według art. 70 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dziecko po dojściu do pełnoletniości może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa męża swojej matki, nie później jednak niż w ciągu trzech lat od osiągnięcia pełnoletniości.

Według art. 81 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dziecko, które zostało uznane przed osiągnięciem pełnoletniości może żądać unieważnienia uznania, jeżeli mężczyzna, który je uznał, nie jest jego ojcem. Stosowanie do § 2 art. 81 K.r.io. z żądaniem tym dziecko może wystąpić po dojściu do pełnoletniości, nie później jednak niż w ciągu trzech lat od jej osiągnięcia.

Oba wymienione powództwa można wytoczyć wyłącznie na podstawie tego, że mężczyzna, wobec którego istnieje domniemanie ojcostwa (mąż matki) lub który uznał dziecko, nie jest faktycznym biologicznym ojcem. Podstawą takich powództw nie może być fakt, że ojciec nie interesował się dzieckiem, czy odebrano mu władzę rodzicielską.

Z faktem, że jest Pani córką tego człowieka, wiąże się nie tylko bycie jego spadkobierczynią ustawową, ale m.in. obowiązek alimentacyjny. I jedno, i drugie opiera się bowiem na więzach krwi – pokrewieństwie, a nie np. na władzy rodzicielskiej.

Jak można sprawdzić czy dana osoba żyje?

Nie istnieje rejestr osób zmarłych, w którym można regularnie sprawdzać, czy dana osoba żyje, czy też nie. Można zwrócić się o dane ze zbioru PESEL oraz ogólnokrajowej ewidencji wydanych i utraconych dowodów osobistych (OEWiUDO), które udostępnia Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji. Jednak, aby uzyskać dane z tego zbioru, np. datę śmierci osoby, miejsce zameldowania, nr aktu zgonu i wiele innych, należy wykazać, iż ma się w tym interes prawny. MSWiA zapewne zażąda dokumentów to potwierdzających. Takimi dokumentami mogą być: wezwanie sądowe, wezwanie komornicze, dokumenty potwierdzające zobowiązanie osoby, której dane mają być udostępnione wobec wnioskującego o ich udostępnienie (np. kopie umów, wezwań do zapłaty, faktur, wyroków sądowych itp.).

Osobom i podmiotom, które nie wykażą interesu prawnego tylko faktyczny, dane mogą być udostępnione wyłącznie za zgodą osób, których one dotyczą.

Odpowiedzialność za długi spadkowe po ojcu z którym nie miało się kontaktu

Jeżeli chodzi o ewentualną odpowiedzialność za długi spadkowe, to – gdyby one istniały – dowie się Pani o śmierci swojego ojca, kiedy wierzyciele podejmą kroki prawne w celu wyegzekwowania od Pani zobowiązań ojca.

Wierzyciele, w celu wyegzekwowania długów od spadkobierców, w pierwszej kolejności będą musieli ustalić, kto jest spadkobiercą ojca. W tym celu mogą złożyć w sądzie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po Pani ojcu, o ile potrafią wykazać, że mają interes prawny w uzyskaniu takiego orzeczenia. To, że Pani ojciec jest dłużnikiem, w dostateczny sposób wskazuje interes prawny w uzyskaniu orzeczenia o stwierdzeniu nabycia spadku.

W postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku uczestnikami są spadkobiercy ustawowi zmarłego. W przypadku wszczęcia takiego postępowania będzie Pani jego uczestnikiem i kopia wniosku zostanie Pani doręczona. Doręczenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po ojcu będzie chwilą, w której, w przytoczonych przez Panią okolicznościach, dowie się Pani o śmierci ojca. Od tej chwili będzie biegł sześciomiesięczny termin do złożenia ewentualnych oświadczeń o odrzuceniu lub przyjęciu spadku.

Z uwagi na powyższe należy stwierdzić, że nie powinna się Pani obawiać, iż będzie odpowiadała za długi swojego ojca, z którym nie ma Pani żadnego kontaktu. Będzie Pani mogła odrzucić spadek po nim lub przyjąć go z dobrodziejstwem inwentarza w terminie sześciu miesięcy od chwili dowiedzenia się o tytule swojego powołania do spadku (a więc od chwili dowiedzenia się o śmierci ojca).