Status rolnika ryczałtowego

Rolnik ryczałtowy według ustawy

Sprawa nie jest oczywista. Rolnikiem ryczałtowym jest zgodnie z art. 2 pkt 19 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług rolnik dokonujący dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, korzystający ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Pozwolę sobie zauważyć, że na gruncie ustawy o VAT ilekroć jest mowa o gospodarstwie rolnym, rozumie się przez to gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, a zgodnie z tam obowiązującymi regulacjami – za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów (sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza) o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej.

Produkty rolne

Produktami rolnymi są w myśl postanowień ustawy towary wymienione w załączniku nr 2 do ustawy oraz towary wytworzone z nich przez rolnika ryczałtowego z produktów pochodzących z jego własnej działalności rolniczej przy użyciu środków zwykle używanych w gospodarstwie rolnym, leśnym i rybackim.

Natomiast za działalność rolniczą ustawa o VAT uznaje „produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, gruntową, szklarniową i pod folią, produkcję roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadowniczą, chów, hodowlę i produkcję materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego lub fermowego oraz chów i hodowlę ryb i innych organizmów żyjących w wodzie, a także uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin »in vitro«, fermową hodowlę i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowlę i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, chów i hodowlę dżdżownic, entomofagów i jedwabników, prowadzenie pasiek oraz chów i hodowlę innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym oraz sprzedaż produktów gospodarki leśnej i łowieckiej, z wyjątkiem drewna okrągłego z drzew tropikalnych (PKWiU 02.20.13.0) oraz bambusa (PKWiU ex 01.29.30.0), a także świadczenie usług rolniczych. Jak Pan zatem widzi nie jest warunkiem dla prowadzenia działalności rolniczej posiadanie prawa własności gospodarstwa rolnego”.

Dostawa produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej

Zwolniona od podatku VAT jest na mocy art. 43 ust. 1 pkt 3 u. VAT dostawa produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywana przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego.

Moim zdaniem z żadnego z cytowanych przepisów nie wynika, iż status rolnika ryczałtowego nie może przysługiwać osobie będącej dzierżawcą, albowiem produkty rolne (towary wymienione w załączniku nr 2 do ustawy o VAT) nie muszą pochodzić z własnej działalności rolniczej, a nie z własnego gospodarstwa; zaś działalnością rolniczą powyżej opisaną można prowadzić nie tylko we własnym gospodarstwie.

Czy dzierżawca gospodarstwa rolnego może być rolnikiem ryczałtowym korzystającym ze zwolnienia z VAT?

Reasumując, dzierżawca gospodarstwa rolnego może być rolnikiem ryczałtowym korzystającym ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 3 u. VAT.

Obowiązkiem rolnika ryczałtowego w myśl ustawy o VAT jest co do zasady:

• podawanie danych niezbędnych do wystawienia faktury VAT RR,
• złożenie oświadczenia i przechowywanie oryginałów faktur VAT RR oraz kopii oświadczeń składanych w przypadku umów kontraktacji,
• posiadanie rachunku bankowego (ustawa nie wskazuje, by miał to być „specjalny” rachunek bankowy, a jedynie rachunek bankowy należący do rolnika ryczałtowego).

Nie jest zatem, z punktu widzenia podatku VAT, konieczna jakakolwiek rejestracja umowy dzierżawy.

Na marginesie pozwolę sobie zauważyć, że zgodnie z ustawą z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym „podatnikami podatku rolnego są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej, będące:

1) właścicielami gruntów [z zastrzeżeniem że, jeżeli grunty znajdują się w posiadaniu samoistnym, obowiązek podatkowy w zakresie podatku rolnego ciąży na posiadaczu samoistnym],

2) posiadaczami samoistnymi gruntów;

3) użytkownikami wieczystymi gruntów;

4) posiadaczami gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:

1. wynika z umowy zawartej z właścicielem, z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa lub z innego tytułu prawnego albo
2. jest bez tytułu prawnego, z wyjątkiem gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Lasów Państwowych; w tym przypadku podatnikami są odpowiednio jednostki organizacyjne Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa i Lasów Państwowych”.

Zatem jeżeli osoba fizyczna / osoby fizyczne oddają gospodarstwo rolne innej osobie fizycznej w dzierżawę, to dzierżawca nie staje się podatnikiem podatku rolnego, a pozostaje nim w dalszym ciągu wydzierżawiający. Niektóre umowy dzierżawy rejestruje się w ewidencji gruntów i budynków, jednak w zasadzie tylko umowa dzierżawy gruntów rolnych zawarta z osobą spoza kręgu osób wymienionych w art. 28 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (czyli nie z małżonkiem emeryta lub rencisty, jego zstępnym lub pasierbem, osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym; małżonkiem emeryta, rencisty, jego zstępnego lub pasierba) może zostać wpisana do ewidencji i stanowić podstawę domniemania prowadzenia działalności rolniczej potrzebną dla KRUS.