
Prawo cytatu i dane osobowe w książce, co możesz napisać o innych?• Data: 01-06-2025 • Autor: Michał Kaczmarek |
Napisałam książkę, którą chciałabym wkrótce wydrukować oraz wydać jako ebooka. W tej książce zamieszczam historie ludzi, którzy dokonali życiowych zmian. Z każdym z nich się skontaktowałam, napisałam, że piszę książkę, że jeśli chcieliby coś poprawić, by mi dali znać, żaden nie odpisał. Wydaje mi się, że w związku z tym, że powołuję się na źródła, na to, co ci ludzie sami mówią i piszą, jestem bezpieczna i mogę taki opis (w załączniku) zostawić w książce (ebooku), ale na wszelki wypadek prosiłabym o opinię prawną. |
![]() |
Ochrona dóbr osobistych oraz prawo do cytatuWskazać należy, że sprawa powinna być poddana analizie na gruncie różnych przepisów prawa.
Po pierwsze, nazwisko lub pseudonim, jako dobra osobiste, pozostają pod ochroną prawa cywilnego, zgodnie z art. 23 Kodeksu cywilnego (K.c.). Jednakże samo wymienienie cudzego nazwiska nie stanowi o naruszeniu, o ile ze względu na okoliczności towarzyszące nie łączy się z naruszeniem innego dobra, np. czci, godności osobistej czy prywatności (wyrok SN z 19.11.2003 r., sygn. I PK 590/02). Tym samym, w zależności od tego, jaka treść jest zamieszczana, może dojść do naruszenia dóbr osobistych, jeśli na przykład osoba zostanie postawiona w złym świetle albo fakty nie będą odpowiadały rzeczywistości.
Następnie, jeśli przytaczane są pewne fragmenty literatury lub wypowiedzi, należy uwzględnić zasady prawidłowego cytowania. Właściwie wykonane cytowanie, zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych, nie narusza praw autorskich i stanowi dozwolony użytek. Zgodnie z art. 29 ustawy, wolno cytować urywki w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie, lub prawami gatunku twórczości. Natomiast wedle art. 34 tegoż aktu prawnego – można korzystać z utworów w granicach dozwolonego użytku, pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Dane osobowe a działalność literacka, dziennikarskaFinalnie chciałbym także wspomnieć o zasadach dotyczących przetwarzania danych osobowych. Imię i nazwisko mogą stanowić dane osobowe, o ile osoba może zostać zidentyfikowana. Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Jednakże zgodnie z art. 2 ustawy o ochronie danych osobowych – do działalności dziennikarskiej czy literackiej nie stosuje się określonych przepisów dotyczących przetwarzania danych, w tym dotyczących podstaw przetwarzania i uzyskania ewentualnych zgód. Tym samym w tym kontekście nie trzeba uzyskiwać zgód na zamieszczenie imienia i nazwiska. PrzykładyAutorka książki o przemianach życiowych i nieodebrane wiadomości Magda pisała książkę o ludziach, którzy po trzydziestce postanowili całkowicie zmienić swoje życie. Opisała historię Krzyśka, który zrezygnował z pracy w korporacji i został pszczelarzem. Wysłała mu maila z fragmentem dotyczącym jego historii, prosząc o ewentualne uwagi – bez odpowiedzi. Uznała, że skoro opiera się na publicznym wywiadzie udzielonym przez Krzyśka dla popularnego portalu i prawidłowo oznaczyła cytaty, może bezpiecznie zostawić jego imię i nazwisko w książce. To przykład działania zgodnego z prawem cytatu oraz wyłączenia spod RODO w działalności literackiej.
Tomek napisał książkę autobiograficzną, w której wspomniał o konflikcie z byłym przełożonym – użył jego imienia i nazwiska oraz opisał sytuację w sposób mocno krytyczny. Po publikacji otrzymał wezwanie do usunięcia fragmentu – były szef twierdził, że opis narusza jego dobra osobiste, godząc w dobre imię i narażając na nieprzychylne komentarze. Okazało się, że mimo braku cytatu i opierania się na własnych wspomnieniach, przekroczona została granica między relacją faktów a naruszeniem czyjejś czci.
Anna w swojej książce o motywacji zacytowała fragment wpisu z internetowego forum, bez podania autora i adresu strony. Wypowiedź dotyczyła bardzo osobistego doświadczenia osoby z depresją. Po premierze książki odezwała się autorka wpisu – była rozgoryczona, że jej słowa zostały wykorzystane bez pytania i wskazania źródła. Choć Anna sądziła, że jako cytat wpis mieści się w granicach dozwolonego użytku, brak informacji o źródle i autorze formalnie naruszył art. 34 ustawy o prawie autorskim. PodsumowaniePublikując czyjąś historię w książce, warto zachować równowagę między autentycznością a szacunkiem do prywatności i dóbr osobistych. Kluczowe jest prawidłowe cytowanie źródeł oraz świadome korzystanie z wyjątków przewidzianych dla działalności literackiej – tak, by tworzyć odpowiedzialnie i zgodnie z prawem. Oferta porad prawnychPotrzebujesz indywidualnej analizy prawnej lub pomocy w przygotowaniu pisma związanego z ochroną dóbr osobistych, cytatami lub danymi osobowymi w publikacjach? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online oraz profesjonalnie sporządzanych pism. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem. Źródła:1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę, wypełniając formularz poniżej ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online O autorze: Michał Kaczmarek Radca prawny, absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po zakończeniu aplikacji radcowskiej, w 2014 r. został wpisany na listę radców prawnych. Posiada bogate, 15-letnie doświadczenie w obsłudze firm i osób fizycznych, przede wszystkim w zakresie szeroko rozumianego prawa cywilnego i gospodarczego. Doświadczenie zdobywał w kancelariach prawnych i firmach, w tym w kancelariach obsługujących klientów międzynarodowych, pracując także przy dużych projektach. Ze względu na stałą współpracę z licznymi firmami posiada bardzo praktyczne podejście do rozwiązywania problemów. Pracuje biegle w języku angielskim. |
|
Zapytaj prawnika
Najnowsze pytania w dziale