Odstąpienie od listu intencyjnego

Konsekwencje prawne wynikające z podpisania listu intencyjnego

Odpowiadając na Pana pytanie uprzejmie informuję, że konstrukcja listu intencyjnego nie została jeszcze uregulowana w polskim orzecznictwie, co oznacza, że nie wywołuje on żadnych skutków prawnych w postaci możliwości zaskarżenia zobowiązania. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 października 2011 r. (V CSK 425/10) wspólny list intencyjny z reguły wyraża jedynie wolę zawarcia umowy po przeprowadzeniu negocjacji. Błędem jest traktowanie listu na równi z umową przedwstępną.

List intencyjny strony podpisują w trakcie bądź po przeprowadzeniu negocjacji, wyrażając w nim jedynie wolę zawarcia definitywnej umowy. Nie oznacza to jednak powstania stosunku zobowiązaniowego bądź przyrzeczenia zawarcia w przyszłości umowy. W przeciwieństwie do listu intencyjnego umowa przedwstępna zawiera oświadczenie woli, które jest potrzebne do tego, by umowa finalna doszła do skutku. Konsekwencją zawarcia takiej umowy jest przygotowanie i pewność, że określona definitywna umowa zostanie zawarta. Natomiast list intencyjny nie tworzy stanu pewności, co do przyszłościowego zawarcia umowy.

Czy obowiązki i uprawnienia zawarte w liście intencyjnym mają charakter wiążący dla stron?

Konsekwencje prawne wynikające z podpisania każdego dokumentu muszą, co do zasady znajdować umotywowanie w samej treści. Oczywiście list intencyjny może zawierać pewne postanowienia dotyczące przyszłych uprawnień i obowiązków, będących wynikiem przeprowadzonych negocjacji. Jednakże nie mają one charakteru wiążącego strony. Powstaje zatem spór, czy można skutecznie wystąpić z roszczeniem w przypadku, gdy z treści listu wynika, iż tworzy on dla stron definitywne uprawnienia bądź obowiązki. Sąd Najwyższy podkreślił, iż list intencyjny przewiduje możliwość zawarcia w przyszłości umowy oraz określa reguły możliwej współpracy, ale nie tworzy on stosunku zobowiązaniowego dla stron.

Umowa przedwstępna w przypadku umowy o pracę

Kodeks cywilny przewiduje możliwość zawarcia przez strony umowy, przez którą zobowiązują się one do zawarcia oznaczonej umowy. Powinna ona określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Jest to umowa przedwstępna regulowana w art. 389 Kodeksu cywilnego (K.c.). Do stosunków pracy ma ona zastosowanie na mocy art. 300 Kodeksu pracy (K.p.), zgodnie z którym: „w sprawach nie unormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy”.

Przy umowie przedwstępnej strony zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy, określając tym samym istotne postanowienia przyszłej umowy (tzw. umowy przyrzeczonej). Na ich podstawie istnieje możliwość dochodzenia swoich roszczeń.

Oczywiście sam nagłówek umowy „list intencyjny” czy „umowa przedwstępna” nie ma tutaj znaczenia. Ważne jest natomiast, czy taka umowa zawiera istotne postanowienia umowy przyrzeczonej, w tym przypadku – zgodnie z art. 29 K.p. – takie jak: wysokość wynagrodzenia, rodzaj pracy itp. W obecnym stanie prawnym przesłanką ważności umowy przedwstępnej nie jest już określenie terminu, w ciągu którego umowa przyrzeczona ma być zwarta, choć strony mogą taki termin określić. Jeśli wskazane powyżej istotne postanowienia umowy przyrzeczonej będą ujęte w umowie, będziemy mieli do czynienia z umową przedwstępną uregulowaną w art. 389 K.c. i 390 K.c. w zw. z art. 300 K.p. Wówczas pracodawca może dochodzić od przyszłego pracownika odszkodowania za to, że liczył na zawarcie umowy.

Umowę przedwstępną należy sporządzić w formie pisemnej. Powinna ona określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. W przypadku umowy o pracę dotyczy to przede wszystkim rodzaju umowy oraz warunków pracy i płacy, co nie wyklucza zamieszczenia w niej innych zapisów uzgodnionych przez strony.

Jeżeli chodzi o warunki pracy, strony powinny przede wszystkim określić, jaki rodzaj pracy (stanowiska, funkcji) powierzony zostanie pracownikowi oraz miejsce jej wykonywania, a także wymiar czasu pracy, w jakim ma być zatrudniony pracownik. W umowie przedwstępnej muszą również znaleźć się ustalenia co do przyszłych warunków płacy pracownika.

Kara umowna w przypadku odstąpienia od podpisania umowy o pracę

Nie ma prawnych przeszkód, by w umowie znalazły się także dodatkowe elementy, jeśli strony uznają je za konieczne dla skuteczniejszego zabezpieczenia swoich interesów. Strony mogą odmiennie uregulować zakres odszkodowania na wypadek odstąpienia przez którąś z nich od poczynionych ustaleń. W umowie można przykładowo zawrzeć zapisy dotyczące kary umownej w przypadku niedotrzymania przyrzeczenia.

W przedwstępnej umowie o pracę należy więc zamieścić dane dotyczące stron umowy (np. imię, nazwisko i adres przyszłego pracownika oraz nazwę i siedzibę pracodawcy), rodzaj umowy (np. umowa o pracę na czas nieokreślony, na czas określony), rodzaj pracy (np. stanowisko, funkcja), miejsce wykonywania pracy (np. siedziba pracodawcy), wymiar czasu pracy (np. pełny etat, 1/2 etatu), wynagrodzenie za pracę (np. wysokość wynagrodzenia zasadniczego, dodatku funkcyjnego, wysokość premii, prowizji).

Niestety – bez znajomości treści nie można jednoznacznie orzec, czy dokument, który Pan podpisał jest listem intencyjnym, czy umową przedwstępną. Jeśli podpisany dokument zawiera wszelkie informacje wymagane przy umowie przedwstępnej – bez względu na tytuł jest taką umową i obowiązuje Pana, skoro Pan ją podpisał. Jeśli brak jest któregokolwiek koniecznego elementu (o którym mowa wyżej) – jest to list intencyjny i sam w sobie nie budzi zobowiązania do zawarcia stosunku pracy.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2011 r. V CSK 425/10