Kwalifikacje do nauczania drugiego przedmiotu

Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela

Odpowiadając na Pana pytanie, uprzejmie informuję, że zgodnie z § 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. Nr 50, poz. 400 z późn. zm. – dalej r.s.k.n.) kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela posiada osoba, która ukończyła:

• studia magisterskie na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub

• studia magisterskie na kierunku, którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub

• studia magisterskie na kierunku (specjalności) innym niż wymienione wyżej i studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.

Może to być też osoba, która ukończyła:

• studia pierwszego stopnia na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub

• studia pierwszego stopnia na kierunku, którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub

• studia wyższe na kierunku (specjalności) innym niż wymienione wyżej, a ponadto ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.

Kto może zajmować stanowisko nauczyciela przedmiotu?

Jak wynika z wyżej przedstawionych przepisów, stanowisko nauczyciela przedmiotu może zajmować osoba, która posiada wyższe wykształcenie na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub na kierunku, którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne. Zatem nowe rozporządzenie nie przewiduje już możliwości zatrudniania nauczyciela poprzez dokonanie przez dyrektora szkoły ustalenia, że ukończył on kierunek studiów zbliżony do nauczanego przedmiotu. Ponadto na stanowisku nauczyciela danego przedmiotu można zatrudnić osobę, która ukończyła studia wyższe na kierunku (specjalności) innym niż zgodny z nauczanym przedmiotem lub którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, ale dodatkowo musi ukończyć studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie nauczanego przedmiotu oraz posiadać przygotowanie pedagogiczne.

W poprzednio obowiązującym rozporządzeniu z dnia 10 września 2002 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli, było określone, że przez kierunek (specjalność) studiów zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć należało rozumieć kierunek (specjalność) dający dostateczną wiedzę merytoryczną z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć. Organami dokonującymi ustalania zbliżoności ukończonego przez nauczyciela kierunku (specjalności) studiów z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć w poszczególnych okresach były:

• w okresie od 31 sierpnia 1991 r. do 29 stycznia 1994 r. o zbliżoności decydował organ zatrudniający,

• od 30 stycznia 1994 r. do 9 marca 1999 r. zbliżoność ustalał organ sprawujący nadzór pedagogiczny (kuratorium oświaty),

• od 10 marca 1999 r. do 7 października 2002 r. zbliżoność ustalał dyrektor szkoły,

• od 8 października 2002 r. do 31 maja 2004 r. zbliżoność ustalał kurator oświaty.

Uznanie ukończonego kierunku (specjalności) za zbliżony do nauczanego przedmiotu

Wobec powyższego nauczyciel, który ukończył studia na kierunku (specjalności) innej niż nauczany przedmiot, powinien (oprócz dyplomu ukończenia studiów) posiadać pisemne ustalenie dokonane przez jeden z wyżej wymienionych organów (odpowiednio do czasu, w jakim to nastąpiło) o uznaniu ukończonego kierunku (specjalności) za zbliżony do nauczanego przedmiotu.

Wprawdzie poprzednie rozporządzenie określało, że ustalenia, czy dany kierunek (specjalność) jest zbliżony z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć, dokonuje kurator oświaty, to jednak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 12 maja 2004 r. (wyrok TK z 12 maja 2004 r., U 1/04) uznał, że to nie powinna być jego kompetencja. Od 1 czerwca 2004 r. oceny kwalifikacji nauczyciela dokonywał zatrudniający nauczyciela dyrektor szkoły.

Należy jednak zwrócić uwagę, że w r.s.k.n. wymagania kwalifikacyjne określono jako konieczność ukończenia studiów wyższych na kierunku (specjalności) jedynie zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami lub ukończenia studiów wyższych na kierunku, którego zakres określony w standardzie kształcenia dla danego kierunku w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć. Nie oznacza to jednak, że nauczyciele, którym uznano ukończony kierunek (specjalność) studiów za zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć, utracili 1 września 2009 r. kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela. Otóż w § 28 r.s.k.n. jednoznacznie zostało określone, że nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia, którym na podstawie dotychczasowych przepisów uznano ukończony kierunek (specjalność) studiów za zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć, zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki.

Z Pana pytania wynika jednak, że przy zmianie szkoły nie uznano Pana kwalifikacji do nauczania drugiego przedmiotu (WOS-u), dlatego też nie znajdzie do Pana zastosowania § 28 przytoczonego r.s.k.n. Obecnie dyrektor nie może już dobrowolnie uznawać kwalifikacji nauczyciela. By miał Pan kwalifikacje do nauczania WOS-u, musiałaby Pan bądź ukończyć studia na takim kierunku, bądź ukończyć studia, które obejmowałyby treści tego przedmiotu, bądź też ukończyć studia podyplomowe.

Dlatego moim zdaniem dyrektor słusznie nie uznał Pana kwalifikacji do nauczania drugiego przedmiotu (WOS-u).