Czy zięć może zabronić teściowej wejścia do domu, prawa współwłaścicieli i ochrona osoby niepełnosprawnej

Decyzja współwłaściciela – kto ma prawo zapraszać gości?

Jeżeli nieruchomość, w której przebywa Pani córka, jest współwłasnością córki, to córka decyduje o sposobie korzystania z tej nieruchomości oraz o tym, kogo zaprasza do siebie jako gości. W przypadku, w którym córka chce, aby Pani ją odwiedzała, zięć nie może Pani tego zabronić. Zgodnie z art. 140 Kodeksu cywilnego (K.c.):

W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.

Odwiedziny a ryzyko naruszenia miru domowego

Proszę pamiętać, że podczas odwiedzin u córki nie może dochodzić z Pani strony do wszczynania awantur czy nieporozumień względem małżonka córki, gdyż w takiej sytuacji może on Panią oskarżyć o naruszenie miru domowego. Jeżeli doszłoby do takiej sytuacji, może Pani zostać oskarżona o przestępstwo określone w art. 193 § 1 Kodeksu karnego (K.k.). Zgodnie z tym przepisem:

Kto wdziera się do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo ogrodzonego terenu albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego nie opuszcza, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Istotne jest, że w oparciu o § 2 – ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego. 

Co oznacza „wdarcie się” według prawa?

Pod pojęciem «wdarcie się» użytym na gruncie art. 193 Kodeksu karnego należy rozumieć przełamanie, przy wkroczeniu do miejsc określonych w tym przepisie, nie tyle przeszkody fizycznej, ile woli osoby uprawnionej. Wchodzą tu więc w grę wszelkie sposoby przedostania się do miejsca wymienionego w przepisie bez zgody osoby uprawnionej i to zgody chociażby domniemanej, a więc gwałtem, podstępem, pod fałszywym pozorem czy też używając groźby (wyrok SN z 9.05.2018 r., V KK 406/17, LEX nr 2500546).

Nie jest konieczne, aby w momencie wdzierania się przez sprawcę na miejscu była obecna osoba uprawniona do wyrażenia woli w zakresie wstępu do danego obiektu (T. Bojarski, Pojęcie uprawnionego przy przestępstwie naruszenia miru domowego [w:] Naruszenie miru domowego, red. M. Mozgawa, Warszawa 2019, s. 162-163).

„Wdarcie się” oznacza fizyczne wniknięcie w przestrzeń objętą ochroną na mocy komentowanego przepisu. Nie stanowi tym samym „wdarcia się” przykładowo skierowanie drona nad cudzą posesję. „Nieopuszczenie miejsca” wskazanego w przepisie (wbrew żądaniu osoby uprawnionej) oznacza pozostawanie w nim wbrew woli dysponenta. Trzeba podkreślić, że dla bytu przestępstwa w tym wariancie nie ma znaczenia, czy osoba, która nie opuszcza danego obiektu, dostała się doń w sposób nielegalny (wdarła się), czy też w sposób legalny (np. została zaproszona przez dysponenta czy korzystała z niego jako klient – np. restauracji).

W kontekście miejsc publicznych (np. kawiarni, sklepów, kin) słusznie wskazuje się, że dla żądania opuszczenia takiego miejsca winno istnieć uzasadnienie wynikające np. z zachowania się klienta.

Gdy córka nie może wyrazić swojej woli – co zrobić?

Jeżeli stan zdrowia córki uniemożliwia jej wyrażenie woli, aby Pani ją odwiedzała, a zięć odmawia wpuszczenia Pani do mieszkania, to warto zawiadomić prokuraturę oraz miejski ośrodek pomocy społecznej o możliwym stosowaniu przemocy przez zięcia wobec córki, z uwagi na uniemożliwienie kontaktów rodzinnych.

Czy odmowa kontaktu może być znęcaniem się?

W tym zakresie można mówić o znęcaniu się nad Pani córką przez zięcia. Przestępstwo to zostało określone w art. 207 § 1 K.k., który stanowi:

§ 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 1a. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą nieporadną ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. (…)

Czynność sprawcza ujęta została szeroko jako znęcanie się fizyczne lub psychiczne. Oznacza ono szereg rozciągniętych w czasie, zazwyczaj różnorodnych zachowań, podjętych w zamiarze odebrania ofierze jej ludzkiej godności – dokuczenia, poniżenia, udręczenia, wyrządzenia krzywdy fizycznej lub moralnej, poprzez werbalne lub fizyczne ataki.

Znęcanie fizyczne i psychiczne – przykłady z praktyki

Znęcanie się może polegać na groźbach bezprawnych, lżeniu, szarpaniu, popychaniu, biciu, wiązaniu, przypalaniu papierosami, gwałtach, głodzeniu, zamykaniu, pozbawianiu snu, niszczeniu rzeczy ofiary, zmuszaniu do działania, zaniechania lub znoszenia, wydzielaniu środków pieniężnych w wysokości uniemożliwiającej zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych.

Znęcanie się psychiczne może przybierać również postać wypowiedzi dążących do obniżenia samooceny osoby pokrzywdzonej, utrzymywania jej w życiowej niepewności, utwierdzania w zależności od sprawcy. Znamię czynnościowe znęcania się może być realizowane również przez zaniechanie – głodzenie, niepodawanie leków, niewykonywanie koniecznych czynności higienicznych, nieogrzewanie lokalu, w którym przebywa osoba pokrzywdzona.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego - Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555