Spłata męża po rozwodzie - mieszkanie z kredytem hipotecznym

Co należy do majątku wspólnego?

Należy stwierdzić, że odpowiedź na powyższe pytanie uzależniona jest od dwóch podstawowych kwestii, a mianowicie czy mieszkanie stanowi majątek wspólny, a po drugie jaka jest obecnie rynkowa wartość tego mieszkania.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

„§ 1. Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

§ 2. Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych”.

Co należy do majątku osobistego każdego z małżonków?

Natomiast stosownie do art. 33 tej ustawy „do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;

3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;

4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;

7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;

8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;

9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej”.

Jak więc z powyższego wynika, jeżeli mieszkanie zostało nabyte w trakcie trwania małżeństwa ze wspólnego kredytu, to wchodzi do majątku wspólnego Pani córki i jej byłego męża i po rozwodzie może zostać podzielone.

Spłata wspólnego kredytu

Za spłatę wspólnego kredytu Pani córka odpowiedzialna solidarnie razem z byłym mężem.

Zgodnie z art. 366 Kodeksu cywilnego:

„§ 1. Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).

§ 2. Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani”.

Tak więc nawet po rozwodzie są zobowiązani do wspólnego płacenia rat kredytu.

Zgodnie bowiem z art. 376 Kodeksu cywilnego:

„§ 1. Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych.

§ 2. Część przypadająca na dłużnika niewypłacalnego rozkłada się między współdłużników”.

Podział majątku dokonany przed notariuszem

W praktyce podział majątku może być w tej sytuacji dokonany na pewno przed notariuszem w drodze umowy pomiędzy małżonkami (dotyczy nieruchomości) lub przed sądem, jeżeli nie ma zgody co do podziału.

W sprawie sądowej sąd przyzna mieszkanie jednemu z małżonków i zobowiąże go do spłacania kredytu. Jednocześnie za pomocą biegłego wyceni wartość rynkową lokalu i pomniejszy ją o pozostałą do spłaty kwotę kredytu. Z pozostałej (po odjęciu kwoty kredytu) wartości lokalu, osoba która przejęła lokal powinna spłacić byłego małżonka, czyli przekazać mu połowę tej wartości w pieniądzu i w częściach określonych przez sąd.

Dla przykładu:

mieszkanie jest warte 200 000 zł,

jest obciążone hipoteką w wysokości 100 000 zł,

czysta więc wartość mieszkania to 100 000 zł,

małżonek, który przejął mieszkanie, bierze na siebie spłatę pozostałego kredytu i jednocześnie spłaca byłego małżonka kwotą 50 000 zł.

Jest to oczywiście spore uproszczenie, bowiem obecnie ktoś również spłaca raty mieszkania i może żądać rozliczenia tych spłat. W czasie małżeństwa mogły być dokonywane określone darowizny na jednego z małżonków, które należałoby rozliczyć jeżeli zostały przeznaczone np. na remont mieszkania.

Zwrot wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty

Zgodnie z art. 45 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

„§ 1. Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.

§ 2. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny.

§ 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego”.

Właśnie powyższy artykuł reguluje kwestię rozliczeń między małżonkami z tytułu wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątki osobiste każdego z nich oraz wydatków i nakładów poczynionych z majątków osobistych każdego z małżonków na majątek wspólny. Dotyczy on rozliczeń z tytułu wydatków i nakładów poczynionych w czasie trwania wspólności ustawowej oraz długów zaspokojonych w tym czasie.

Zasadą jest, że rozliczeń, których dotyczy art. 45, dokonuje się przy podziale – umownym lub sądowym – majątku wspólnego. Rozliczeń można – wyjątkowo – dokonać wcześniej, nie tylko po ustaniu wspólności ustawowej, lecz i w czasie jej trwania, jeżeli wymaga tego dobro rodziny.

Zaznaczyć należy, że przy dokonywaniu rozliczeń między małżonkami wartość wydatków i nakładów ustala się na podstawie stanu z chwili ich poczynienia i cen rynkowych z chwili orzekania w tym przedmiocie (z chwili zamknięcia rozprawy).

Zasady rozliczania kredytu obciążającego mieszkanie

Zasady rozliczania kredytu obciążającego mieszkanie potwierdza orzeczenie wydane w dniu 21 stycznia 2010 r., w którym Sąd Najwyższy przesądził, że wartość lokalu, będącego przedmiotem podziału w sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, powinna być ustalona przy uwzględnieniu hipoteki obciążającej ten lokal (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 21 stycznia 2010 r., sygn. akt I CSK 205/09).

Reasumując, rozumowanie byłego męża Pani córki jest w tej sytuacji jedynie prawidłowe, jeżeli wartość rynkowa lokalu wynosi 230 tys. zł i jeżeli nie zachodziły inne ważne okoliczności, np. znaczne darowizny, bowiem: 230 000 – 80 000 (wartość pozostałego do spłaty kredytu) = 150 000 : 2 = 75 000 zł spłaty dla byłego męża Pani córki.

Proszę sobie jednak to wszystko spokojnie przemyśleć, gdyż w tych sprawach nic nie jest automatyczne i oczywiste, a raz dokonany podział nie może być cofnięty.