Ustanowienie drogi koniecznej na gruncie PKP• Autor: Monika Cieszyńska |
|
Skrajem pasa terenu stanowiącego własność PKP przebiega utwardzona droga gruntowa, wykazywana nawet na aktualnych mapach topograficznych. Drogą tą dojeżdżają do swoich pól rolnicy, nieposiadający żadnego innego dojazdu. Jednakże ani w katastrze, ani w księgach wieczystych ta droga nie jest wykazana jako oddzielna działka. Czy jest możliwe ustanowienie służebności drogi koniecznej na działce PKP na rzecz tych rolników, polubownie lub drogą sądową, skoro od lat powojennych korzystają z niej, nie mając żadnego innego dojazdu? Drogę tą włączono do pasa terenu PKP prawdopodobnie omyłkowo w trakcie wymiany i scalania gruntów. Jeśli tak, to jaka minimalna szerokość drogi koniecznej jest wymagana? Kto powinien urządzić nawierzchnię drogi, jakie odszkodowanie powinien zapłacić korzystający z drogi koniecznej i kto ustala jego wysokość? |
|
Ustanowienie za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowejOdpowiedź na Pana główne pytanie jest pozytywna, pod warunkiem że brak dostępu do drogi koniecznej nie jest następstwem własnych działań rolników. Zgodnie bowiem z art. 145 Kodeksu cywilny, jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich (w tym od PKP S.A.) ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).
Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między zainteresowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy. Ustanowienie służebności drogi koniecznejPowyższa służebność może być ustanowiona albo na drodze umowy albo na drodze orzeczenia sądowego.
Jeśli do ustanowienia służebności dochodzi na podstawie umowy, wówczas przynajmniej oświadczenie PKP S.A. powinno zostać sporządzone w formie aktu notarialnego (na ogół cała umowa jest sporządzana w formie aktu notarialnego).
Jeżeli PKP S.A. odmówi ustanowienia służebności drogi bądź żądane wynagrodzenie będzie zbyt wygórowane, wówczas należy wystąpić do sądu rejonowego z wnioskiem o ustanowienie służebności drogi koniecznej. Sądem miejscowo właściwym będzie sąd miejsca położenia nieruchomości. Do wniosku należy załączyć odpis z księgi wieczystej dotyczący nieruchomości, która nie ma dostępu do drogi publicznej, wyrys z mapy ewidencyjnej oraz dowód uiszczenia opłaty sądowej od wniosku w wysokości 200 zł (istnieje możliwość złożenia wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych).
Z reguły, jeśli właściciel, którego nieruchomość ma być obciążona służebnością, żąda zbyt dużego wynagrodzenia, warto wystąpić do sądu, który na ogół określa jednorazowe wynagrodzenie w rozsądnej wysokości. Zasiedzenie służebności drogi koniecznejMożna również rozważyć, czy w niniejszym przypadku nie doszło do zasiedzenia służebności, jeśli rolnicy korzystali z drogi nieprzerwanie przez 30 lat. Przesłanki zasiedzenia służebności drogi koniecznej określone zostały w art. 292 Kodeksu cywilnego, w myśl którego służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia (z zastrzeżeniem, że to urządzenie musieliby wykonać sami rolnicy).
Powyższe potwierdza orzeczenie Sądu Najwyższego, zgodnie z którym samoistny posiadacz może zasiedzieć służebność drogi koniecznej tylko w przypadku, gdy poczynił trwałe i widoczne urządzenie (art. 282 K.c.) własnym nakładem na nieruchomości sąsiedniej. Samo natomiast korzystanie z drogi urządzonej na nieruchomości sąsiedniej przez właściciela tej nieruchomości lub jej poprzednika prawnego w ogóle nie prowadzi do nabycia takiej służebności (drogi koniecznej) przez zasiedzenie (SN z dnia z 10 marca 1998 r. I CKN 543/07).
W praktyce więc, aby można było mówić o spełnieniu warunku korzystania z trwałego i widocznego urządzenia, rolnicy musieliby tę drogę przynajmniej własnym działaniem utwardzić. Wniosek o stwierdzenie zasiedzeniaWniosek o stwierdzenie zasiedzenia składa się do sądu rejonowego miejsca położenia nieruchomości. Do wniosku należy załączyć odpis z księgi wieczystej dotyczący nieruchomości, która nie ma dostępu do drogi publicznej, wyrys z mapy ewidencyjnej oraz dowód uiszczenia opłaty sądowej od wniosku w wysokości 200 zł (istnieje możliwość złożenia wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych).
Przepisy nie określają minimalnej szerokości drogi koniecznej. Nie określają również, kto powinien doprowadzić do stanu poprzedniego po zakończeniu wykonywania służebności.
Co do zasady obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej obciąża właściciela nieruchomości władnącej, czyli rolników, chyba że w umowie postanowiono inaczej. PrzykładyPodsumowanieUstanowienie drogi koniecznej na gruncie należącym do PKP S.A. jest możliwe zarówno na drodze umownej, jak i sądowej, pod warunkiem spełnienia ustawowych przesłanek. Kluczowe jest wykazanie braku odpowiedniego dostępu do drogi publicznej oraz to, że korzystanie z drogi nie wynika z winy właściciela nieruchomości. W niektórych przypadkach możliwe jest także nabycie służebności przez zasiedzenie, o ile droga została wykonana i utrzymywana przez właściciela nieruchomości władnącej. Choć procedura może być czasochłonna, istnieją skuteczne narzędzia prawne, które umożliwiają rolnikom i właścicielom działek zabezpieczenie legalnego dojazdu do ich nieruchomości. Oferta porad prawnychJeśli masz podobny problem z dostępem do swojej nieruchomości, skonsultuj się z nami online. Oferujemy profesjonalne porady prawne w sprawach dróg koniecznych, służebności i zasiedzenia – szybko, rzetelnie i bez wychodzenia z domu. Nasi prawnicy pomogą Ci ocenić sytuację, przygotować wniosek do sądu lub sporządzić umowę z właścicielem gruntu. Źródła:1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę, wypełniając formularz poniżej ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online 
O autorze: Monika Cieszyńska Radca prawny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Toruniu, nr wpisu TR-871. Absolwentka prawa Katedry Praw Człowieka na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Specjalizuje się przede wszystkim w prawie rodzinnym i opiekuńczym oraz karnym – udzieliła dotąd porad setkom naszych klientów, w których życie często niesłusznie wtargnęła policja i prokuratura, a wielu rodzinom pomogła rozwiązać burzliwe niekiedy konflikty małżeńskie i opiekuńcze (opieka nad dziećmi, alimenty, widzenia z dziećmi). Posiada licencję zarządcy nieruchomości (nr licencji 20460). W kręgu jej zainteresowań znajdują się również zagadnienia prawa spółdzielczego. |
|
prawnicy z dużym doświadczeniem.
Zapytaj prawnika
Najnowsze pytania w dziale
Prawo do opieki na seniorem a prawo do domu, kto ma jakie prawa?
Jak zabezpieczyć prawo do mieszkania po śmierci partnerki, sprawdzone rozwiązania
Ustanowienie służebności drogowej, jak skutecznie zabezpieczyć dostęp do działek?
Darowizna mieszkania ze służebnością i konflikt ze służebnikiem, co zrobić?
Urządzenia przesyłowe na mojej działce, jakie mam prawa jako właściciel nieruchomości?
Umowa dożywocia a prawo do nieruchomości, co wolno właścicielowi?
Doprowadzenie mediów przez drogę konieczną
Dwoje obdarowanych, a matką opiekuje się tylko jedno z dzieci, jak to zmienić?
Ojciec wprowadził się z nową żoną do nieruchomości którą przepisał za dożywocie, co zrobić?
Cofnięcie darowizny za dożywocie z powodu niewdzięczności obdarowanej
