Ślub w Anglii niezgłoszony w Polsce a rozwód i ponowne małżeństwo

Zawarcie małżeństwa w Anglii i brak wpisu do polskich ksiąg stanu cywilnego

W opisanym przez Panią stanie faktycznym nie jest powiedziane, czy przy zawarciu małżeństwa dopełniono wszelkich wymagań stawianych przez prawo angielskie. Mowa tu o potrzebnych zaświadczeniach, odpowiedniej formie itp. Przyjmujemy jednak na podstawie tego, że toczy się sprawa rozwodowa przed sadem angielskim, że małżeństwo zostało zawarte skutecznie i zgodnie z prawem obowiązującym w Wielkiej Brytanii. Jeżeli zostało zawarte ważnie w Anglii, to także uznawane w ramach polskiego systemu prawnego. Z uwagi na to, że sprawa dotyczy obywateli Unii Europejskiej, zastosowanie znajdzie Rozporządzenie Rady (WE) NR 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej.

Jak wynika z opisu sytuacji, fakt zawarcia małżeństwa nie został odnotowany w polskim urzędzie stanu cywilnego; akt zawarcia małżeństwa poza granicą nie został wpisany do polskich ksiąg stanu cywilnego. Zgodnie z art. 3 ustawy Prawo aktów stanu cywilnego (Dz. U. z 1986 r. Nr 36, poz. 180 z późn. zm.) akty stanu cywilnego są dowodem, na podstawie którego stwierdza się stan cywilny osoby, a co więcej stanowią one wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych (art. 4).

Możliwość wpisania do polskich ksiąg stanu cywilnego aktu sporządzonego za granicą

Prawo przewiduje możliwość wpisania do polskich ksiąg stanu cywilnego sporządzonego za granicą aktu (zgodnie z art. 73 ustawy). Istnieje spór co do tego, czy akt stanu cywilnego sporządzony za granicą ma moc równą aktom sporządzonym przez polski urząd, czy też koniecznie trzeba go transkrybować, czyli wpisać do polskich ksiąg stanu cywilnego.

Sąd Najwyższy w swych orzeczeniach podkreślał konieczność dokonania transkrypcji aktów zagranicznych (zob. wyroki SN z dnia 12.10.1972 r., sygn. akt II CR 386/72, OSPiKA 1973, nr 4, poz. 82 oraz z dnia 13.06.2000 r., sygn. akt III CKN 260/2000, OSNC 2000, nr 12, poz. 230). Orzeczenia te spotkały się jednak z krytyką (zob. glosa J. Strzebińczyka do wyroku z dnia 13.06.2000 r., OSP 2001/5, str. 232, oraz J. Ciszewski, w: J. Ciszewski, T. Ereciński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część czwarta. Przepisy z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego; Część piąta. Sąd polubowny (arbitrażowy), Warszawa 2007, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, wyd. II, kom. do art. 1138, teza 9, Lexpolonica). W związku z tym sądy mogą różnie podchodzić do mocy zagranicznych aktów małżeństwa. Nie jest wykluczone, że będzie Pani zmuszona najpierw dokonać transkrypcji aktu małżeństwa oraz wyroku rozwodowego w urzędzie stanu cywilnego.

Zawarcie kolejnego związku małżeńskiego bez rozwiązania pierwszego małżeństwa

Jeśli poprzednie małżeństwo nie zostanie rozwiązane, zawarcie przez Panią kolejnego związku małżeńskiego będzie się wiązało z popełnieniem przestępstwa bigamii. Przestępstwo bigamii (art. 206 Kodeksu karnego), polega na właśnie na tym, że sprawca zawiera małżeństwo, pomimo że pozostaje w związku małżeńskim. Grozi za to kara grzywny, ograniczenia wolności albo nawet pozbawienia wolności do lat 2. Obywatelstwo Pani przyszłego męża nie będzie miało żadnego znaczenia. Co ważne, z punktu widzenia prawa karnego jest w ogóle nieistotne, czy akt małżeństwa został wpisany do polskich ksiąg stanu cywilnego. Liczy się tylko to, że sprawca już poprzednio zawarł ważny związek małżeński z inną osobą.

W związku z powyższym, choć w aktach stanu cywilnego w Polsce jest Pani nadal panną i nie ma formalnych przeszkód, by wydano Pani zaświadczenie o braku przeszkód do zawarcia związku małżeńskiego, to jednak, biorąc taki ślub bez rozwodu w Anglii, naraża się Pani na odpowiedzialność karną i taki związek byłby nieważny (gdyż faktycznie istniały przeszkody do jego zawarcia, które by Pani przemilczała przy składaniu oświadczenia przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego o braku przeszkód do zawarcia związku małżeńskiego).

Po rozwodzie w Anglii nie musi Pani powiadamiać o małżeństwie polskiego urzędu. Polski system prawny nie ustanawia obowiązku transkrypcji zagranicznych aktów dotyczących obywateli polskich.

Domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki

W kwestii porodu, to moim zdaniem uniknęła Pani wielu problemów związanych np. z zaprzeczeniem ojcostwa, gdyż w prawie polskim jest domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki bez względu na jego biologiczne pochodzenie, a tak nie ma przeszkód prawnych, by dziecko uznał jego biologiczny ojciec.

Jeżeli dokona Pani transkrypcji nawet po zawarciu nowego związku małżeńskiego, to i tak fakt urodzenia dziecka będzie przypadał na okres poprzedniego małżeństwa i w świetle prawa polskiego dziecko to powinno być Pani poprzedniego męża (tzn. tego mężczyzny, który był Pani mężem w chwili narodzenia dziecka).

Proponuję – niech Pani się rozwiedzie w Anglii, zawrze później związek małżeński w Polsce, mąż uzna Pani (swoje) dziecko i to będzie najlepsze dla wszystkich. Ponieważ nie ma obowiązku transkrypcji, nie poniesie Pani żadnej odpowiedzialności za jej brak, a uniknie Pani kłopotów formalnych.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 października 1972 r., sygn. akt II CR 386/72
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2000 r., sygn. akt III CKN 260/2000