Samozatrudnienie a usługi na rzecz aktualnego pracodawcy

Sposób wykonywania usług

Co do zasady Pana projekt jest możliwy do realizacji. Należy jednak wskazać, moim zdaniem, na kilka jego cech charakterystycznych. Wydaje się, że należy pamiętać przede wszystkim o Pana zakresie obowiązków u pracodawcy w wykonywaniu zawartej u niego umowy o pracę. Te czynności w ramach działalności gospodarczej nie powinny się ani powtarzać, ani być z tego samego meritum i jednocześnie sposób ich wykonywania nie może stwarzać wrażenia stosunku pracy. W myśl art. 22 § 1 Kodeksu pracy (w skrócie K.p.):

„Art. 22 [Stosunek pracy]

§ 1. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

§ 1¹. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy”.

Chodzi o to, aby czynności były innego rodzaju niż świadczone w ramach stosunku pracy, meritum powinno być z innego typu kwalifikacji zawodowych, wykonywane przy użyciu własnego wyposażenia, w innych terminach i bez kierownictwa tego podmiotu przy ich wykonywaniu. W przeciwnym wypadku może być to uznane za świadczenie stosunku pracy i próbę ominięcia wymaganych prawem pracy ubezpieczeń społecznych i ustaw podatkowych, składek i świadczeń dla pracownika.

Czynności konkurencyjne

Poza tym, nawet jeżeli nie ma Pan zawartej z pracodawcą umowy o zakazie konkurencji, to i tak obowiązuje art. 100 § 2 pkt 4 K.p., który w wykładni jest uważany za wiążący w kwestiach czynności konkurencyjnych: „pracownik jest obowiązany w szczególności dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę”. Gdyby Pan był np. zatrudniony przez spółkę jako odmienną osobę prawną.

Ponadto można by się spotkać z zarzutem tzw. czynności pozornej – także dokonanej w celu ominięcia ww. danin pracowniczych i świadczeń publicznych, o czym stanowi art. 83 § 1 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.): „nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności”.

Taka umowa, zawarta z podmiotem jednoosobowej działalności gospodarczej, jednak moim zdaniem mogłaby zostać uznana za stosunek pracy lub uznana za nieważną z ww. podstawy prawnej, gdyby zawarła ją np. spółka prawa handlowego. Wtedy, oczywiście, podmiotem prawa jest spółka. Ale jeżeli Pan byłby wspólnikiem i wykonawcą, zbliżamy się znowu do efektu pozorności lub konkurencyjności. Byłby on mniejszy, gdyby Pan był tylko wspólnikiem, który zasadniczo nic więcej w spółce nie robi, ale pewien związek jednak pozostanie, gdy – znowu do tego wracamy – zakres czynności będzie tożsamy z Pana stosunkiem pracy.