Rozdzielność majątkowa a zakup samochodu przez jednego z małżonków

Zakup samochodu przez jednego z małżonków w czasie trwania rozdzielności majątkowej

W świetle przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że formalnym nabywcą samochodu jest Pani mąż. Świadczy o tym przede wszystkim umowa sprzedaży, na podstawie której został też zarejestrowany pojazd (również na Pani męża). Podejrzewam, że w umowie sprzedaży nie było wzmianki, od kogo faktycznie pochodzą środki na zakup samochodu.

Wspomina Pani w pytaniu, że istnieje między Państwem ustrój rozdzielności majątkowej.

W przypadku, gdy między małżonkami istnieje ustrój rozdzielności majątkowej, małżonkowie nie mają majątku wspólnego, lecz majątki osobiste. W skład majątku osobistego każdego z małżonków wchodzą: przedmioty majątkowe nabyte przez tego małżonka przed powstaniem wspólności majątkowej, udział wynoszący jedną drugą części w dotychczasowym majątku wspólnym (do czasu dokonania przez małżonków podziału dotychczasowego majątku wspólnego), przedmioty nabyte przez tego małżonka w czasie wspólności majątkowej, ale do jego majątku osobistego, oraz wszystkie przedmioty majątkowe nabyte przez tego małżonka od daty istnienia rozdzielności majątkowej.

Nabyty samochód wszedł więc do majątku osobistego męża. Nie jest wykluczone, że na podstawie posiadanych dowodów mąż będzie domagał się od Pani wydania samochodu.

Nabycie samochodu przez męża za pieniądze stanowiące majątek osobisty żony

W takie sytuacji będzie się Pani mogła domagać od męża zwrotu pieniędzy zapłaconych za samochód, które przecież stanowiły Pani majątek.

Podstawą żądanie zwrotu tych pieniędzy może być np. art. 405 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.).

W myśl tego artykułu „kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości”.

Z normy zawartej w art. 405 K.c. wynika, że dla powstania roszczenia o wydanie bezpodstawnego wzbogacenia konieczne jest spełnienie następujących przesłanek:

1. określona osoba uzyskała korzyść, czyli wzbogaciła się;
2. korzyść ta została osiągnięta kosztem innej osoby, czyli nastąpiło zubożenie innej osoby; pomiędzy wzbogaceniem jednej a zubożeniem drugiej osoby zachodził związek;
3. uzyskanie korzyści nastąpiło bez podstawy prawnej.

Szczególnie istotnym warunkiem powstania roszczenia o zwrot jest wymóg, aby wzbogacenie nastąpiło „bez podstawy prawnej”. Podstawą prawną jest przyczyna, która usprawiedliwia wzbogacenie, czyli czyni je zgodnym z porządkiem prawnym. Wykluczone jest zastosowanie innych kryteriów, znajdujących się poza sferą prawa, np. moralnych.

Proszę pamiętać, że na chwilę obecną jest Pani posiadaczką samochodu i już z tytułu samego posiadania przysługuje Pani ochrona prawna.

Samowolne naruszenie posiadania

Zgodnie bowiem z art. 342 K.c. „nie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze”. Od powyższego zakazu nie ma wyjątków. Ustawodawca chroni więc przed samowolnym naruszaniem każde posiadanie, nawet niepoparte tytułem prawnym.

Warto też przytoczyć treść art. 343 § 1 i § 2 K.c., które przewidują dwa środki obrony posiadacza, to jest „obronę konieczną w celu odparcia samowolnego naruszenia posiadania”, a także dozwoloną samopomoc polegającą na tym, że posiadacz może niezwłocznie po samowolnym pozbawieniu go posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni. Z przepisu tego wynika, że dopuszczalne jest wprawdzie przywrócenie własnym działaniem stanu poprzedniego, jednakże pod warunkiem, że między naruszeniem posiadania a przywróceniem do stanu poprzedniego upłynął krótki czas. Ustawodawca wymaga bowiem od posiadacza działania niezwłocznego.

W związku z powyższym, mąż, aby zgodnie z prawem odzyskać samochód, który znajduje się w Pani posiadaniu, musiałby wytoczyć przeciwko Pani powództwo windykacyjne o odzyskanie rzeczy. Nie może on samowolnie przyjść i odebrać Pani samochodu, ponieważ będzie to bezprawne naruszenie posiadania, a Pani w takiej sytuacji będą przysługiwać środki obrony wskazane powyżej.

W trakcie ewentualnego procesu powinna Pani udowodnić swoje prawo własności i wykazać, że to z Pani środków pochodziły pieniądze na zakup samochodu. Musiałaby Pani jednak powołać tu jakieś dowody na poparcie swoich twierdzeń – np. dokument pożyczki, zeznania świadków itp.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93