Odrzucenie spadku z Polski w Niemczech

Kolejność odrzucenia spadku

Dziedziczenie ustawowe według prawa polskiego opiera się na więzach krwi i jest niezależne od obywatelstwa osób wchodzących do kręgu spadkobierców ustawowych. Zgodnie z art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego (K.c.) – oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Dla Pana córki termin ten rozpoczął bieg od dnia, w którym to Pan odrzucił spadek. Z kolei termin na odrzucenie spadku dla Pana wnuczki zacznie biec od chwili, gdy Pana córka odrzuci spadek.

Odrzucenie spadku przez osobę mającą stałe miejsce zamieszkiwania w Niemczech

Aby Pana córka zgodnie z prawem odrzuciła spadek, powinna udać się do konsulatu RP w miejscu swojego zamieszkania w celu urzędowego potwierdzenia podpisu na oświadczeniu o odrzuceniu spadku. Po tym potwierdzeniu córka powinna przesłać oświadczenie o odrzuceniu spadku do sądu spadku, a więc sądu rejonowego miejsca zamieszkania zmarłej lub Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, jeżeli w Polsce zmarła nie miał żadnego majątku. Wynika to z art. 628 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.), który wskazuje, że do czynności w postępowaniu spadkowym, które należą do zakresu działania sądów, wyłącznie właściwy jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku). W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m. st. Warszawy.

Pragnę podkreślić, że spadek odrzuca tylko Pana córka i jej dzieci. Mąż córki nie musi niczego odrzucać, ponieważ spadek na niego nie przechodzi.

Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka

Jeśli Pana córka odrzuci spadek, to również w imieniu swojego nieletniego dziecka powinna spadek odrzucić. Z wnioskiem o odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka może wystąpić którykolwiek z rodziców.

Odrzucenie spadku przez osobę niepełnoletnią jest czynnością przekraczającą zwykły zarząd, w konsekwencji rodzice nie mogą bez zgody sądu opiekuńczego dokonać takiej czynności ani wyrażać zgody na ich wykonanie (art. 101 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Wniosek o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka

Tym samym córka musi wystąpić do sądu opiekuńczego w Polsce z wnioskiem o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. Jeśli z wnioskiem wystąpi tylko jedno z rodziców, drugie i tak musi zostać wysłuchane. Zgodnie bowiem z art. 583 K.p.c. sąd udziela zezwolenia na wniosek jednego z rodziców po wysłuchaniu drugiego. Najlepiej jeżeli pod wnioskiem podpiszą się obydwoje rodziców.

We wniosku należy uprawdopodobnić, że przyjęcie spadku pozostaje w sprzeczności z dobrem i interesem dziecka Pana córki. Wniosek musi być opłacony – opłatą stałą w wysokości 40 zł. Potwierdzenie uiszczenia opłaty należy załączyć do wniosku.

Po uprawomocnieniu się zezwolenia sądu opiekuńczego w formie postanowienia należy złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku przez dziecko.

Termin na odrzucenie spadku

Należy pamiętać, iż oświadczenie o odrzuceniu spadku winno zostać złożone w terminie 6 miesięcy. Tym samym, aby zmieścić się w terminie z samym wnioskiem o udzielenie zezwolenia na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd, Pana córka powinna wystąpić odpowiednio wcześniej (trudno zresztą określić, ile może potrwać cała spawa).

Wniosek o zezwolenie do sądu opiekuńczego można złożyć przez pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni wnioskodawcy oraz osoby pozostające z nim w stosunku przysposobienia. Pełnomocnictwa muszą udzielić obydwoje rodziców.

Pełnomocnictwo winno być opłacone – opłatą skarbową w wysokości 17 zł. Pełnomocnictwo do złożenia wniosku do sądu opiekuńczego o zezwolenie na odrzucenie spadku w imieniu dziecka może być sporządzone wyłącznie na piśmie, bez żadnych dodatkowych wymogów co do formy. Natomiast pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku musi zostać sporządzone z podpisem urzędowo (notarialnie) poświadczonym.

Czy konsul może przyjąć oświadczenie o odrzuceniu spadku?

Jak już napisałam, konsul może poświadczyć urzędowo podpis, ale nie może przyjąć oświadczenia o odrzuceniu spadku. Tak więc podpis pod pełnomocnictwem może zostać poświadczony przed konsulem.

Niemniej warto także wiedzieć, iż oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka można złożyć w formie obowiązującej w miejscu złożenia oświadczenia, tj. w formie obowiązującej według prawa państwa, w którym aktualnie Pana córka i jej dziecko przebywają.

Zasadnym jest odwołanie się w tej kwestii do treści art. 25 ust. 1 Prawa prywatnego międzynarodowego, zgodnie z którym: „forma czynności prawnej podlega prawu właściwemu dla tej czynności. Wystarczy jednak zachowanie formy przewidzianej przez prawo państwa, w którym czynność zostaje dokonana. Jeżeli umowę zawierają osoby znajdujące się w chwili złożenia oświadczeń woli w różnych państwach, wystarczy wówczas zachowanie formy przewidzianej dla tej czynności przez prawo jednego z tych państw”. Innymi słowy Pana córka może również odrzucić spadek w imieniu dziecka w formie przewidzianej przez prawo niemieckie. Co do szczegółów odsyłam Pana w tej sprawie do prawnika niemieckiego.