List gończy i europejski nakaz aresztowania – czy to to samo?

Postanowienie o poszukiwaniu listem gończym

Na podstawie art. 278 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego, jeżeli miejsce pobytu oskarżonego lub osoby podejrzanej nie jest znane, zarządza się jego poszukiwanie. Zgodnie z art. 279 K.p.k., jeżeli oskarżony, w stosunku do którego wydano postanowienie o tymczasowym aresztowaniu, ukrywa się, sąd lub prokurator może wydać postanowienie o poszukiwaniu go listem gończym.

Jeżeli postanowienie o tymczasowym aresztowaniu nie było wydane, można postanowienie takie wydać bez względu na to, czy nastąpiło przesłuchanie podejrzanego.

W liście gończym można wyznaczyć nagrodę za ujęcie lub przyczynienie się do ujęcia poszukiwanego, a także udzielić zapewnienia o utrzymaniu tajemnicy co do osoby informującej.

Z przyczyn oczywistych listy gończe są formą poszukiwań sprawców przestępstw bardziej poważnych. Wykorzystuje się je jednak z powodzeniem w sprawach o mniejszej szkodliwości społecznej, w sytuacjach gdy klasyczne poszukiwania (lokalne, ogólnopolskie czy międzynarodowe) nie dały efektu i efektu takiego nie rokują w najbliższej przyszłości. Jeżeli proces karny ma być skuteczny, poszukiwania nie mogą trwać w nieskończoność. W takim przypadku spory odsetek spraw karnych kończyłby się po prostu umorzeniem wskutek przedawnienia.

Listy gończe kieruje się w celu prowadzenia poszukiwań do właściwych jednostek policji. Sposoby prowadzenia poszukiwań regulują odpowiednie wewnętrzne instrukcje. Bardziej skomplikowane operacje prowadzone są przez wyspecjalizowane komórki poszukiwawcze.

Publikacja, a więc podanie do powszechnej wiadomości, listu gończego może nastąpić w każdy technicznie dostępny sposób. Współcześnie można to robić za pomocą prasy, radia czy telewizji, a także internetu. Ta ostatnia metoda jest niezwykle szybka, a przede wszystkim tania i powszechnie dostępna. Metody bardziej tradycyjne polegały na drukowaniu listów gończych i ich rozsyłaniu oraz rozplakatowywaniu w miejscach ogólnie dostępnych, jednostkach policji, posterunkach Straży Granicznej, środkach komunikacji.

Międzynarodowy list gończy - europejski nakaz aresztowania

Jeśli poszukiwany może próbować schronić się poza granicami kraju, to po spełnieniu pewnych warunków formalnych można rozesłać za nim międzynarodowy list gończy, tj. wydać europejski nakaz aresztowania.

Na podstawie art. 607a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) w razie podejrzenia, że osoba ścigana za przestępstwo popełnione na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przebywa na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, właściwy miejscowo sąd okręgowy, na wniosek prokuratora, może wydać europejski nakaz aresztowania.

Wydanie nakazu jest niedopuszczalne:

1. w związku z prowadzonym przeciwko osobie ściganej postępowaniem karnym o przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności do roku,
2. w celu wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze do 4 miesięcy albo innego środka polegającego na pozbawieniu wolności na czas nieprzekraczający 4 miesięcy.

Nakaz taki może dotyczyć na przykład osób ukrywających się przed policją, unikających procesu w swoim kraju lub zbiegłych z więzienia.

Przekazanie obywatela państwa do innego państwa UE na podstawie europejskiego nakazu aresztowania

Europejski nakaz aresztowania jest szybszy i prostszy od ekstradycji. Władze nie mogą odmówić przekazania obywatela swojego państwa do innego państwa UE w celu przeprowadzenia procesu. Muszą one przekazać zatrzymanego w ciągu trzech miesięcy lub 90 dni od jego aresztowania, a wydając europejski nakaz aresztowania, państwa członkowskie zobowiązują się do przestrzegania podstawowych praw człowieka i wykonywania postanowień Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Według art. 607e K.p.k. osoby przekazanej w wyniku wykonania nakazu nie można ścigać za przestępstwa inne niż te, które stanowiły podstawę przekazania, ani wykonać orzeczonych wobec niej za te przestępstwa kar pozbawienia wolności albo innych środków polegających na pozbawieniu wolności. Sąd, który prawomocnie orzekł w sprawie, może zarządzić wykonanie kary tylko za te przestępstwa, które stanowiły podstawę przekazania osoby ściganej. W posiedzeniu sądu mają prawo wziąć udział prokurator i osoba ścigana.

Odpowiadając na Pana pytanie: tak, jeśli istnieje obawa, że poszukiwany może przekroczyć granicę polską, oprócz zwykłego listu wydaje się europejski nakaz aresztowania, który obowiązuje na terenie państw Unii Europejskiej. Jeżeli poszukiwany ukryje się na terenie państwa, które nie należy do Unii, wówczas obowiązują ogólne zasady ekstradycji.

Przedawnienie wykonania kary

Jeżeli chodzi o drugą część pytania, dotyczącą przedawnienia wykonania kary, to zgodnie z art. 103 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553) nie można wykonać kary, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło lat:

• 30 – w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat albo karę surowszą,
• 15 – w razie skazania na karę pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat,
• 10 – w razie skazania na inną karę.

Przedawnienie w wymiarze 10 lat stosuje się odpowiednio do środków karnych wymienionych w art. 39 pkt 1-4 oraz 6 i 7 K.k., tj.:

1) pozbawienie praw publicznych,

2) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,

2a) zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi,

2b) obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,

2c) zakaz wstępu na imprezę masową,

2d) zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych,

3) zakaz prowadzenia pojazdów,

4) przepadek,

6) nawiązka,

7) świadczenie pieniężne,

a w wymiarze 15 lat stosuje się odpowiednio do środka karnego wymienionego w art. 39 pkt 5, tj. obowiązek naprawienia szkody.

Przedawnienie nie biegnie, jeżeli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania karnego; nie dotyczy to jednak braku wniosku albo oskarżenia prywatnego.

Jako że w konkretnych przypadkach, jakie przedstawia Pan w załącznikach, wobec skazanego wszystkie orzeczone kary pozbawienia wolności nie przekroczyły 5 lat pozbawienia wolności, przedawnienie wykonania tych kar upływa po 15 latach od uprawomocnienia się wyroku.

Wykonanie kar grzywny przedawnia się po upływie 10 lat od uprawomocnienia wyroku, czyli jeżeli np. wyrok uprawomocnił się w 1999 r., wykonanie kary pozbawienia wolności przedawnia się w 2014 r., natomiast wykonanie kary grzywny przedawniło się w 2009 r.