Koszty włożone w remont mieszkania a rozwód

Rozliczenie nakładów za okres przed zawarciem małżeństwa

Pana sytuacja prawna jest skomplikowana i de facto różni się w zależności od okresu, który w danym momencie rozważamy.

Rozliczenie nakładów za okres przed zawarciem małżeństwa, czyli okres konkubinatu, oraz czas małżeństwa przebiega na odmiennych zasadach.

Polskie ustawodawstwo wprost nie reguluje sytuacji majątkowych konkubentów ani rozliczeń majątkowych między nimi. Przez analogię stosuje się do tych stanów faktycznych przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu ewentualnie o spółce cywilnej (mocno wątpliwe). Problem rozliczeń konkubentów stał się przedmiotem licznych orzeczeń Sądu Najwyższego. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z 7 maja 2009 r. (sygn. akt IV CSK 27/09) po rozstaniu życiowych partnerów każdy z nich może się domagać zwrotu nakładów poczynionych na majątek partnera w czasie konkubinatu. Jako podstawę podano art. 405 Kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu. Ustanawia on fundamentalną zasadę: kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Jeśli podstawą jest art. 405, wartość należy ustalić według nie tylko ceny, ale i stanu z dnia orzekania, a nie ich ponoszenia. W takim wypadku odsetki ustawowe należą się od daty wyrokowania, a nie wniesienia powództwa, jak błędnie przyjęły sądy.

Rozliczenie wydatków i nakładów powstałych w czasie małżeństwa

Zupełnie odmiennie wygląda kwestia rozliczeń w małżeństwie. Podstawę prawną w tym wypadku stanowią przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

„Art. 45. § 1. Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.

§ 2. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny.

§ 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego”.

Art. 45 nie wyjaśnia, co oznaczają użyte w nim pojęcia „wydatki” i „nakłady”. Nie ma też ustawowej ich definicji w prawie cywilnym. Rozumienie ich na podstawie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego powinno uwzględniać szczególny charakter instytucji zwrotu wydatków i nakładów w prawie rodzinnym. W doktrynie przyjmuje się, że nakłady poczynione na rzecz są to koszty poniesione w związku z zachowaniem, używaniem lub ulepszeniem tej rzeczy, natomiast wydatki poniesione na rzecz są to koszty związane z jej nabyciem (patrz np. J. S. Piątowski, Stosunki majątkowe…, s. 26). Wydatki i nakłady poczynione na określony majątek oznaczają wydatki i nakłady poczynione na poszczególne składniki tego majątku, np. na rzeczy wchodzące w jego skład. Poczynienie wydatków i nakładów z określonego majątku to uszczuplenie jego masy o środki przeznaczone na cele niezwiązane z tym. Bez wątpienia koszty remontów można uznać za nakłady na majątek podlegające rozliczeniu.

Zwrot nakładów na majątek osobisty małżonki poczynionych przed zawarciem małżeństwa

Podlegające zwrotowi wydatki i nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków stanowią wierzytelność wchodzącą w skład majątku wspólnego. Jeżeli wierzytelność ta zostanie doliczona do majątku wspólnego podlegającego podziałowi, to przy podziale tego majątku należy ją przyznać temu z małżonków, na którego majątek osobisty wydatki lub nakłady zostały poczynione. Przyjęcie, że zwrotu wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków dokonuje się w ramach przewidzianych w art. 45 wzajemnych rozliczeń między małżonkami, uzasadnia niezaliczenie wierzytelności z tytułu poczynienia wymienionych wydatków i nakładów do majątku wspólnego podlegającego podziałowi. W takim wypadku jedno z małżonków, na którego majątek osobisty zostały poczynione wydatki lub nakłady, powinien zostać zobowiązany do zapłaty na rzecz współmałżonka części ich wartości, odpowiadającej wielkości udziału współmałżonka w majątku wspólnym (patrz postanowienie SN z 13 marca 1981 r., sygn. akt III CRN 35/81, LexPolonica nr 303631, OSNCP 1981, nr 11, poz. 220). Powyższe dotyczy wszystkich nakładów, jakie Pan dokonał na majątek osobisty żony.

Bez wątpienia przysługuje Panu zwrot nakładów od byłej małżonki zarówno ze względu na trwający związek konkubencki, jak też małżeństwa.

Sugeruję rozpocząć działania od skierowania przedsądowego wezwania do zapłaty. Jeżeli jest Pan zainteresowany usługą sporządzenia pisma lub reprezentacją przedsądową w sporze z byłą żoną, proszę o kontakt.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93