Jak pomóc samotnej, starszej i chorej osobie?

Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zwanego dalej K.r.io., przepisy Kodeksu cywilnego zwanego dalej K.c. oraz przepisy Kodeksu postępowania cywilnego zwanego dalej K.p.c.

Skierowanie starszej, schorowanej osoby na przymusowe leczenie

W mojej ocenie można wykorzystać fakt, iż Alzheimer, na który choruje wskazana przez Panią osoba, jest chorobą psychiczną, co daje pewne ułatwienia w skierowaniu takiej osoby na przymusowe leczenie. Zgodnie z treścią przepisów ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego „do szpitala psychiatrycznego może być również przyjęta, bez zgody wymaganej w art. 22, osoba chora psychicznie:

1) której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że nieprzyjęcie do szpitala spowoduje znaczne pogorszenie stanu jej zdrowia psychicznego,

bądź

2) która jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesie poprawę jej stanu zdrowia”.

Pogorszenie stanu zdrowia psychicznego starszej osoby

Przez pojęcie „znaczne pogorszenie stanu zdrowia psychicznego” – uwzględniając art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego – należy rozumieć doprowadzenie się przez osobę chorą psychicznie, na skutek niepodejmowania leczenia, do stanu uniemożliwiającego jej funkcjonowanie w rodzinie, w miejscu zamieszkania lub w pracy. Takie rozumienie tego pojęcia pozwala ograniczyć hospitalizację przymusową tylko do tych osób, dla których jest ona niezbędna. Nie należy bowiem ułatwiać jej stosowania wobec osób chorych psychicznie, które zachowują się w sposób nawet rażąco odbiegający od wymagań społecznych, ale mogą funkcjonować bez większych trudności w rodzinie, miejscu zamieszkania i pracy.

Przyznanie adwokata z urzędu

Jak podkreśla się w orzecznictwie i literaturze: „Możliwość występowania zaburzeń psychicznych oraz pogorszenia stanu psychicznego nie wystarczy, by orzec o umieszczeniu bez zgody w szpitalu psychiatrycznym. Konieczne jest ustalenie, że dana osoba jest chora psychicznie i że bez podjęcia przymusowego leczenia pogorszenie jej zdrowia psychicznego będzie znaczne”. W sprawie o przymusowe leczenie psychiatryczne prowadzonej na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego należy przestrzegać dyrektywy, aby wydane orzeczenie było usprawiedliwione z punktu widzenia dobra i interesu osoby, której dotyczy. Jednym z instrumentów pomocnych w ustaleniu tego rzeczywistego interesu osoby chorej jest przewidziana w art. 48 ustawy z 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego możliwość ustanowienia dla takiej osoby przez sąd adwokata z urzędu, nawet bez złożenia wniosku, jeżeli osoba ta ze względu na stan zdrowia psychicznego nie jest zdolna do złożenia wniosku, a sąd uzna udział adwokata w sprawie za potrzebny. Przewidziana w tym przepisie możliwość ustanowienia adwokata z urzędu bez wniosku uczestnika przeradza się w obowiązek, jeżeli okaże się, że uczestnik postępowania, ze względu na stan swojego zdrowia, nie jest w stanie sam bronić swoich praw przed sądem.

Zachodzi zatem pytanie, czy w chwili obecnej jesteście Państwo w stanie wykazać, że zachowanie sąsiadki zagraża jej zdrowiu i życiu bądź też że leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesienie poprawę jej stanu zdrowia.

Nic innego w sprawie nie da się zrobić. Pewnym kierunkiem mogłoby być ubezwłasnowolnienie tej osoby, ale powyższe w żaden sposób nie ułatwi umieszczenia jej w szpitalu psychiatrycznym, bowiem pomimo ubezwłasnowolnienia i ustanowienia opiekuna lub kuratora wskazana osoba byłaby pytana o zgodę, w razie gdyby takiej wypowiedzi mogła sama udzielić, mając świadomość swoich słów.

Do kogo się udać o pomoc?

Jeśli nie ma żadnej osoby z rodziny, która może podjąć się tych formalności, to mojej ocenie o sprawie winna zostać powiadomiona policja i sąd opiekuńczy, by ewentualnie z urzędu podjęte zostały czynności zmierzające do podjęcia działań celem umieszczenia sąsiadki w odpowiednim domu pomocy.