Darowizna swojej części domu przez wdowca bez przeprowadzenie sprawy spadkowej

Darowizna udziału we współwłasności nieruchomości

Z chwilą śmierci jednego z małżonków ustaje wspólność majątkowa małżeńska, współwłasność majątku staje się współwłasnością udziałową. Co do zasady, oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym (art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dalej „K.r.o.”). Tym samym własność Pani taty po śmierci mamy wynosi 1/2 udziału w domu. Ponadto z ustawy (o ile nie było testamentu) dziedziczy on udział w części mamy. Nie wiem, czy w drodze darowizny chce przekazać wszystko, co ma w tym majątku, czy też tylko udział, który jest jego własnością nie z tytułu dziedziczenia.

Prawo współwłasności w udziale 1/2 – tym, który (w uproszczeniu) był częścią majątku wspólnego – tato może darować jednemu z dzieci w każdej chwili. Potrzebne do tego będzie okazanie aktu zgonu mamy oraz wgląd do księgi wieczystej.

Darowizna udziału w spadku – formalne nabycie spadku

Natomiast jeśli tata chciałby przekazać swój udział w spadku po zmarłej żonie, jest to także możliwe, ale dopiero po formalnym stwierdzeniu, kto nabył spadek. Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na spadkobierców (por. art. 922 kodeksu cywilnego, dalej „K.c.”). Jednakże dla dokonania czynności prawnych dotyczących spadku konieczne jest uprzednie formalne stwierdzenie takiego przejścia – albo poprzez uzyskanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w postępowaniu sądowym, albo poprzez uzyskanie aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przed notariuszem (por. art. 95 a i następne ustawy – Prawo o notariacie). Jeśli akt sporządzany jest u notariusza, muszą się stawić wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy, koszt samego aktu wraz z opłatą za wpis w Rejestrze Spadkowym powinien wynieść do 190 zł, jednak do tego należy doliczyć opłatę za wypisy z aktu (6 zł za każdą rozpoczętą stronę + VAT) (por. rozporządzenie MS w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej).

Jeśli chcieliby Państwo, aby nabycie spadku stwierdził sąd, należy wniosek o stwierdzenie nabycia spadku złożyć do sądu właściwego według ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy i opłacić kwotą 100 zł opłaty od wniosku + 5 zł opłaty za wpis do rejestru spadkowego. Do wniosku do sądu należy załączyć akt zgonu spadkodawcy, akt małżeństwa, akty urodzenia (i ew. małżeństwa) dzieci. Te same dokumenty należy przedłożyć u notariusza.

Zbycie udziału w spadku przed działem spadku – ograniczenia

Dopiero gdy formalnie zostanie stwierdzone, kto jest spadkobiercą po mamie, możliwe będą dalsze działania dotyczące jej majątku.

W celu określenia dalszej drogi działania w takim przypadku ważna byłaby informacja, czy Pani mama posiadała tylko dom, czy również inny majątek. Jeśli tylko dom, to tato mógłby zbyć spadek przed postępowaniem o dział spadku. Jeśli natomiast miała jeszcze inny majątek spadkowy, a chodzi o darowiznę jedynie udziału w domu – konieczne do przeprowadzenia takich działań będzie przeprowadzenie działu spadku.