Czy pracownik musi zaplanować cały urlop?

Sposoby ustalania planu urlopów

Zgodnie z art. 163 ustawy Kodeks pracy urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Plan urlopów ustala pracodawca,

biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Planem urlopów nie obejmuje się części urlopu udzielanego pracownikowi na żądanie.

Pracodawca nie ustala planu urlopów, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę; dotyczy to także pracodawcy, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa. W takich przypadkach pracodawca ustala termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem. Plan urlopów podaje się do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy.

Przepis ten przewiduje dwa sposoby ustalenia terminu urlopu: w planie urlopów lub na podstawie porozumienia między pracodawcą a pracownikiem.

Urlop nie może być udzielony w okresie niezdolności do pracy z powodu choroby.

Ustalanie urlopu w porozumieniu z pracownikiem

Pracodawca nie ma obowiązku ustalania planu urlopów, gdy nie działa u niego zakładowa organizacja związkowa lub gdy działająca organizacja związkowa wyrazi zgodę na nieustalanie tego planu. Gdy pracodawca nie jest obowiązany do ustalenia planu urlopów, to ustala termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem. W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego zwrot „po porozumieniu” jest na ogół rozumiany jako wymóg uzyskania zgody. Jednakże w omawianym przypadku – jako że w § 1 komentowanego przepisu wskazane są przesłanki określenia terminu urlopu (w tym konieczność zapewnienia normalnego toku pracy) – nie można wykluczyć sytuacji, w których orzecznictwo uzna odmowę pracownika wykorzystania urlopu w terminie ustalonym przez pracodawcę za sprzeczną z prawem.

Ustalenie planu urlopów następuje z uwzględnieniem dwóch okoliczności: wniosków pracowników i konieczności zapewnienia normalnego toku pracy. Są one równoważne, co w szczególności oznacza, że można nie uwzględnić wniosku pracownika, jeżeli koliduje to z ważnym interesem pracodawcy.

Plan urlopów nie musi obejmować całego roku kalendarzowego, może on dotyczyć np. jednego kwartału.

Wykonywanie pracy wbrew planowi urlopów i ustaleniom stron

Plan urlopów oraz porozumienie stron ustalone zgodnie z omawianym artykułem są wiążące dla pracodawcy i pracowników, chyba że wspólnie ustalą oni inny termin wykorzystania urlopu. Oznacza to, że pracownik może rozpocząć urlop w ustalonym terminie bez dodatkowych oświadczeń pracodawcy, w szczególności nie jest do tego niezbędne przekazanie pracownikowi tak zwanej karty urlopowej. Związanie pracownika planem urlopów i porozumieniem powoduje, że pracodawca, poczynając od pierwszego dnia zaplanowanego urlopu, nie ma obowiązku dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy. Jeżeli wbrew planowi urlopów i ustaleniom stron pracownik, za wiedzą przełożonych, wykonuje pracę, to należy przyjąć, że nastąpiło na jego wniosek przesunięcie terminu urlopu.

Czy pracodawca może wymagać od pracownika określenia terminu urlopu na cały rok w planie urlopowym?

Wobec powyższego należy uznać, że wymaganie od Pani określenia terminu urlopu na cały rok w planie urlopowym jest jak najbardziej zgodne z prawem pracy. Także oświadczenie pracodawcy, że nie może udzielić 5 pracownikom urlopu w tym samym czasie jest zgodne z prawem pracy, jeśli taki urlop zakłócałby organizację pracy. W takim przypadku pracodawca i pracownik muszą dojść do porozumienia w kwestii terminu urlopu pracownika, przy czym pracownik nie może żądać od pracodawcy udzielenia urlopu w konkretnym terminie.

Powinna Pani także pamiętać, że w razie, gdyby potrzebowała Pani przesunąć urlop z ważnych przyczyn, musi Pani wystosować wniosek do pracodawcy i pracodawca powinien ów wniosek uwzględnić, jeśli przyczyny są rzeczywiście ważne.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141