Czy można zameldować się w domu ze spadku we współwłasności?

Zasady korzystania z nieruchomości wspólnej

Pyta Pani między innymi, czy może się Pani zameldować we wskazanym domu. W niniejszej odpowiedzi wyjaśniam tę kwestię, jak również wyjaśniam podstawowe zasady korzystania z nieruchomości wspólnej oraz podaję sposób na „pozbycie się” brata męża.

Zgodnie z treścią art. 931 § 1 Kodeksu cywilnego w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

Przepisy dotyczące meldunku

W zakresie spraw meldunkowych mają zastosowanie – zarówno w Pani przypadku, jak i w przypadku brata zmarłego męża – zapisy ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych. W rozdziale 3 tej ustawy znajdują się przepisy stanowiące konkretnie o zameldowaniu. Przepis art. 10 podaje:

„1. Osoba przebywająca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązana zameldować się w miejscu pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące najpóźniej w 30. dniu, licząc od dnia przybycia do tego miejsca.

2. Zameldowanie w lokalu służy wyłącznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktu pobytu w tym lokalu”.

Jak wskazuje się w orzecznictwie, zameldowanie ma jedynie charakter ewidencyjny, nie rodzi żadnych uprawnień do lokalu, w którym się jest zameldowanym. Zamieszkiwanie na pobyt stały to zamieszkiwanie w lokalu będącym tzw. centrum życiowym (tak wyrok z dnia 23.09.2010 r., sygn. akt III SA/Gd 140/10).

Póki co żadna ze stron nie ma w tym domu ani stałego, ani czasowego miejsca pobytu. Tak naprawdę, aby być w zgodzie z przepisami, należy tam zamieszkać i dopiero mając zamiar tam zamieszkiwać – zameldować się.

Istnieje też możliwość przymusowego meldunku, ale także w przypadku faktycznego zamieszkiwania. Jak wskazał bowiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku o sygn. akt IV SA/Wa 851/10, zameldowanie się nie jest uprawnieniem, lecz obowiązkiem. Podstawę do zameldowania powinno stanowić ustalenie, czy osoba zgłaszająca przebywa pod danym adresem. Natomiast wyrażenie zgody przez właściciela nieruchomości na zameldowanie ma tylko takie znaczenie, że organ w takiej sytuacji z reguły nie dokonuje zameldowania poprzez podjęcie czynności materialno-technicznej, ale poprzez wydanie na podstawie art. 47 ust. 2 ustawy z 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych stosownej decyzji.

Co więcej, art. 29 cytowanej ustawy został uchylony przez art. 1 pkt 16 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 1407) zmieniającej niniejszą ustawę z dniem 31 grudnia 2012 r.

Potwierdzenia faktu pobytu osoby w lokalu

Przepis ten stanowił tylko, że właściciel lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu jest obowiązany potwierdzić fakt pobytu osoby zgłaszającej pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące w tym lokalu. Potwierdzenia faktu pobytu osoby w lokalu dokonywało się na formularzu meldunkowym w formie czytelnego podpisu z oznaczeniem daty jego złożenia. Jednak nawet do końca 2012 roku właściciel nie musiał wyrażać zgody.

Pyta Pani: „Czy jeśli ja będę zameldowana, a brat męża nie, to czy on będzie mógł swobodnie poruszać się po domu bez mojej zgody?”.

Odpowiadam – tak, będzie mógł, bo jest współwłaścicielem mieszkania, dopóki zatem nie dokonacie Państwo podziału domu wraz z zniesieniem współwłasności, każda strona będzie mogła korzystać z tego domu. Jak bowiem stanowi art. 206 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.

Korzystanie ze wspólnego mieszkania przez współwłaścicieli - wyjście z współwłasności

Innymi słowy, korzystać można i trzeba umożliwić korzystanie pozostałym współwłaścicielom.

Może się Pani pozbyć brata męża w taki sposób:

1. należy stwierdzić nabycie spadku po mężu,
2. należy dokonać zniesienia współwłasności domu ze spłatą 1/8 udziału brata; sąd, jeżeli taki wniosek wpłynie, musi znieść współwłasność.

Albo się Państwo jakoś dogadają, albo trzeba będzie to realizować przez sąd. Na początek proszę tam zamieszkać, bo wówczas Pani pozycja w sądzie będzie lepsza i sąd najpewniej zasądzi na rzecz brata męża właśnie spłatę udziału. Pewnie nie będzie to przyjemne, ale niestety innej drogi nie ma.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego  w Warszawie, sygn. akt IV SA/Wa 851/10,
3. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych - Dz.U. 1974 nr 14 poz. 85