Czy obdarowany może cofnąć darowiznę i zwolnić się z obowiązku opieki nad darczyńcami?

Odwołanie darowizny

Już na wstępie informuję, że bez współdziałania z darczyńcami niestety nie jest możliwe zwrócenie im darowizny nieruchomości. Prawo przewiduje odwołanie darowizny przez darczyńcę, ale nie przewiduje możliwości zrzeczenia się darowizny.

Darowiznę może odwołać tylko darczyńca, przy czym jest to obwarowane szczegółowymi przepisami.

Powód odwołania darowizny – rażąca niewdzięczność obdarowanego

Odwołanie darowizny następuje nie w drodze orzeczenia sądu o charakterze prawo kształtującym, lecz przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie (art. 900 K.c.) przez samego darczyńcę lub przez jego spadkobiercę. W orzecznictwie i literaturze prezentowany jest pogląd, że w piśmie stanowiącym odwołanie darowizny winny być wskazane przyczyny odwołania, tj. przytoczenie tego, z jakim zachowaniem się obdarowanego należy łączyć dopuszczenie się wobec darczyńcy rażącej niewdzięczności (art. 898 § 1 K.c.) [tak Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 7 lipca 2016 roku, I ACa 110/16, LEX nr 2188874; Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 23 lipca 2015 roku, I ACa 87/15, LEX nr 1950633; Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 4 września 2014 roku, I ACa 1577/13, LEX nr 1527063; nadto S. Rejman, w: Kodeks..., s. 1745;S. Dmowski, w: Komentarz..., s. 980; L. Stecki, Darowizna, s. 261; wyrok SN z 25 listopada 2004 roku, III CK 601/2003, LexisNexis nr 7540280, IC 2005, nr 10, s. 49; implicite także wyrok Sądu Najwyższego z 11 października 2002 roku, I CKN 1036/2000, LexisNexis nr 2410043]. Dla skuteczności odwołania darowizny nie jest wymagane, by oświadczenie w tym przedmiocie zawierało ściśle określoną treść. Musi być ono jednak zrozumiałe. Darczyńca powinien zawiadomić obdarowanego w sposób jednoznaczny, że dokonaną na jego rzecz darowiznę odwołuje i dlaczego (vide wyrok Sąd Apelacyjny w Katowicach z dnia 22 stycznia 2013 roku, I ACa 863/12, LEX nr 1271836).

Zwolnienie się z obowiązku opieki poprzez dobrowolny zwrot darowizny

Jedynym przypadkiem, w którym możliwy jest zwrot darowizny przez obdarowanego, jest sytuacja przewidziana w art. 895 § 2 Kodeksu cywilnego, gdy darczyńca nałożył na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania i żąda wypełnienia tego polecenia. W takim wypadku dobrowolny zwrot darowizny pozwala na zwolnienie się od wykonania polecenia.

Zatem proszę zawrzeć z darczyńcami umowę powrotnego przeniesienia na ich rzecz własności nieruchomości.

Podsumowując: skoro darczyńca nałożył na Państwa obowiązek opieki, a Wy nie możecie spełnić tego obowiązku, to dobrowolny „zwrot” darowizny zwolni Państwa z tego obowiązku. Przy czym przepisy prawne nie regulują, czy możliwy jest zwrot darowizny nieruchomości za porozumieniem stron. Sposobem rozwiązania takiej sytuacji jest darowizna na rzecz osób, od których nieruchomość Państwo otrzymali. Wymaga to współpracy tych osób i wizyty u notariusza.