Uzupełnienie lub zamiana umowy darowizny na umowę dożywocia

Podstawę prawną opinii stanowią przepisy Kodeksu cywilnego (K.c.).

Jak Pan słusznie zauważa, umowa taka nie chroni obdarowanego przed obowiązkiem zapłaty zachowku w sytuacji dochodzenia tegoż przez upoważnione prawem osoby. Słusznie podnosi Pan nadto, że przed koniecznością zapłaty zachowku chroni „obdarowanego” umowa dożywocia.

Umowa dożywocia jest odpłatnym i wzajemnym stosunkiem cywilnoprawnym, tj. regulującym prawa i obowiązki obydwu stron czynności prawnej. Do obliczania zachowku bierzemy pod uwagę darowizny. Umowa dożywocia jako umowa odpłatna nie jest darowizną i jako taka nie podlega zaliczeniu przy obliczaniu zachowku. Podobnie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 19 lipca 2006 roku (sygn. akt. VI ACa 99/2006), w którym stwierdził, iż „umowa o przekazanie gospodarstwa rolnego następcy w zamian za świadczenie z ubezpieczenia społecznego, wobec zawarcia w niej elementów z różnych dziedzin prawa, ma niejednorodny charakter, jednakże ze względu na zakres regulacji oraz cel, jakiemu ma służyć, nie może być ona z punktu widzenia zachowku traktowana tak, jak umowa darowizny w rozumieniu przepisu art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, a tylko takie darowizny doliczane są do spadku przy obliczaniu zachowku po myśli przepisu art. 993 Kodeksu cywilnego”.

Zasadne jest zatem zawarcie dwóch umów:

• pierwsza umowa, na mocy której dotychczasowy obdarowany przekaże darczyńcom prawo własności nieruchomości,
• i druga umowa – zawarta bezpośrednio po pierwszej – umowa dożywocia, na mocy której dotychczasowy obdarowany zostanie uprawniony z mocy dożywocia.