Wydzierżawienie ziemi a emerytura z KRUS

Pozbycie się nieruchomości rolnych przed przejściem na emeryturę

Nieruchomości rolnych należy się pozbyć wtedy, gdy chcemy skorzystać z emerytury z KRUS-u – wtedy nie tyle trzeba zbyć nieruchomości, ile można je również dzierżawić i zaprzestać prowadzenia działalności rolniczej.

Rodzice musieliby zaprzestać tzw. działalności rolniczej, aby móc otrzymać emeryturę rolniczą. Wskazać jednak należy, że nie chodzi tylko o zaprzestanie działalności, spełnić trzeba również inne warunki Przede wszystkim rodzice jako już emeryci muszą zaprzestać prowadzenia działalności rolniczej, a stanie się to wtedy, gdy nie będą właścicielem (a nawet współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie będą prowadzić działu specjalnego produkcji rolnej, nie uwzględniając:

• gruntów wydzierżawionych na podstawie pisemnej umowy zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie niebędącej:
• małżonkiem emeryta lub rencisty,
• jego zstępnym (dzieckiem, wnukiem) lub pasierbem,
• osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,
• małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b lub c,
• gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych,
• gruntów i działów specjalnych należących do małżonka, z którym emeryt lub rencista zawarł związek małżeński po ustaleniu prawa do emerytury lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy,
• własności (udziału we współwłasności) nie ustalonej odpowiednimi dokumentami urzędowymi, jeżeli grunty będące przedmiotem tej własności (współwłasności) nie znajdują się w posiadaniu rolnika lub jego małżonka.

Dlatego aby spełnić warunek zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej, muszą przenieść własność i posiadanie gospodarstwa rolnego na inną osobę, np. swoje dzieci. W przypadku przeniesienia na dzieci należy złożyć dodatkowe oświadczenie o zaprzestaniu prowadzenia działalności rolniczej.

Formy przeniesienia własności ziemi

Najczęściej spotykanymi formami przeniesienia własności gospodarstwa rolnego są:

• umowa darowizny – w tej formie właściciel gospodarstwa rolnego przenosi nieodpłatnie na rzecz obdarowanego własność i posiadanie gospodarstwa rolnego,
• umowa o dożywocie – umową taką właściciel gospodarstwa rolnego przenosi nieodpłatnie własność gospodarstwa rolnego i zapewnia sobie pomoc i opiekę (dożywotnie utrzymanie) od osoby, która przejmuje własność gospodarstwa rolnego,
• umowa sprzedaży – umową taką właściciel gospodarstwa rolnego przenosi własność gospodarstwa rolnego na rzecz nowego właściciela, a ten przyjmuje to gospodarstwo za umowną cenę.

Gospodarstwo może wykupić również KOWR, czyli Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Przejęcie gospodarstwa następuje na wniosek właściciela gruntów, ale tylko wtedy, gdy rolnik lub jego małżonek ma ustalone prawo do rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych, a nie zawarł umowy z następcą i nie ma możliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego co najmniej po cenie odpowiadającej ich oszacowaniu wg przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.

Dzierżawienie ziemi rolnej

Istnieje jeszcze łatwiejsza opcja – tzn. wydzierżawienie gospodarstwa rolnego. Umową dzierżawy właściciel gospodarstwa rolnego nie wyzbywa się własności gospodarstwa rolnego, tylko oddaje posiadanie gospodarstwa drugiej osobie na określony czas. W związku z tym umowa dzierżawy nie musi mieć formy aktu notarialnego, natomiast dla celów ubezpieczenia społecznego rolników powinna mieć formę pisemną. Umowa dzierżawy, aby wywarła skutek prawny, musi być ponadto zgłoszona do ewidencji gruntów i budynków. Fakt zgłoszenia do ewidencji gruntów i budynków powinien być odnotowany na umowie i potwierdzony przez upoważnionego pracownika organu prowadzącego ewidencję. Wtedy rodzice spełnią warunki, które upoważnią ich do otrzymania świadczenia z KRUS-u.

Zatem dzierżawa jest możliwa. Możliwe jest również przekazanie nieruchomości na rzecz innych osób w formie darowizny, dzieci nie muszą być rolnikami ani spełniać żadnych warunków. Nie ma tutaj również ograniczenia powierzchni – mogą przekazać zatem nawet i 10 ha. Inaczej jest w przypadku chęci sprzedaży, np. komuś obcemu – tutaj może to być tylko rolnik albo osoba, która uzyska zgodę Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. W przypadku zaś nieruchomości do 1 ha może ją kupić każdy, bez obaw i bez wymagań. Dziecko, które otrzymało darowiznę od rodziców, może z tą nieruchomością postępować jak właściciel, w tym ją przede wszystkim wydzierżawić.

Dalsze dzierżawienie a emerytura z KRUS-u

Zatem odpowiadając na Pańskie pytania należy wskazać, że:

1. Mama nie musi przepisywać ziemi, może dalej ją dzierżawić i złożyć oświadczenie o zaprzestaniu prowadzenia działalności rolniczej.

Z uwagi na fakt, iż mama ma opłacaną składkę na KRUS, jest tzw. domownikiem rolnika i przysługuje jej świadczenie z KRUS-u. Emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu (rolnikowi, domownikowi), który spełnia łącznie następujące warunki:

• osiągnął wiek emerytalny, który od 1 października 2017 r. wynosi 60 lat dla kobiety i 65 lat dla mężczyzny,
• podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat. Okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu to okres ubezpieczenia społecznego rolników począwszy od 1 stycznia 1991 r.

2. Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników przewiduje także możliwość przyznania ubezpieczonemu rolnikowi emerytury rolniczej, jeśli do dnia 31 grudnia 2017 r. spełnił on łącznie warunki dotyczące:

• osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną,
• podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat,
• zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.
• Zatem podsumowując nie ma to żadnego znaczenia, liczy się tutaj czas podleganiu temu ubezpieczeniu.
  
  

3. Siostra może wpisać ziemię od mamy, bowiem dalej podlega ona dzierżawie. Do dzierżawy stosuje się odpowiednio przepisy o najmie. Zgodnie z treścią art. 678 Kodeksu cywilnego należy wskazać, że:

„§ 1. W razie zbycia rzeczy najętej w czasie trwania najmu nabywca wstępuje w stosunek najmu na miejsce zbywcy; może jednak wypowiedzieć najem z zachowaniem ustawowych terminów wypowiedzenia.

§ 2. Powyższe uprawnienie do wypowiedzenia najmu nie przysługuje nabywcy, jeżeli umowa najmu była zawarta na czas oznaczony z zachowaniem formy pisemnej i z datą pewną, a rzecz została najemcy wydana”.

Nie ma zatem znaczenia zmiana właściciela. Jeżeli właściciel sprzedaje grunt rolny objęty umową dzierżawy, nowy właściciel (nabywca) przejmuje prawa i obowiązki zbywcy. Dla rolnika–dzierżawcy oznacza to tyle, że istniejący stosunek prawny trwa nadal to jest umowa dzierżawy w dalszym ciągu obowiązuje. Dlatego też nie ma to znaczenia, a np. Pan jako nowy właściciel wstępuje wtedy w prawo dzierżawy, ale może je Pan wypowiedzieć.