Wniosek jednego rodzica o ubezwłasnowolnienie dziecka

Kto może złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie?

W oparciu o art. 16 § 1 Kodeksu cywilnego „osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw”.

Natomiast w zgodnie z § 2 tegoż artykułu „dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę”.

Zgodnie z art. 181 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „kurator osoby ubezwłasnowolnionej częściowo jest powołany do jej reprezentowania i do zarządu jej majątkiem tylko wtedy, gdy sąd opiekuńczy tak postanowi”.

§ 2 powyższego artykułu stanowi że „w razie uchylenia ubezwłasnowolnienia kuratela ustaje z mocy prawa”.

Zgodnie z art. 545 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego „wniosek o ubezwłasnowolnienie może zgłosić:

1. małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie;
2. jej krewni w linii prostej oraz rodzeństwo;
3. jej przedstawiciel ustawowy”.

Natomiast § 2 stanowi: „krewni osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, nie mogą zgłaszać tego wniosku, jeżeli osoba ta ma przedstawiciela ustawowego”.

Zgodnie z § 3 powyższego artykułu „wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe można zgłosić już na rok przed dojściem do pełnoletności osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie”.

Zgodnie z art. 544 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego „sprawy o ubezwłasnowolnienie należą do właściwości sądów okręgowych, które rozpoznają je w składzie trzech sędziów zawodowych”.

Natomiast według § 2 tegoż artykułu „w sprawach tych właściwy jest sąd miejsca zamieszkania osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, a w braku miejsca zamieszkania – sąd miejsca jej pobytu”.

Wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe

W oparciu o przedstawiony przez Panią skrótowy opis sytuacji faktycznej oraz mając na względzie przede wszystkim treść art. 545 Kodeksu postępowania cywilnego, należy stwierdzić, że wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe może zgłosić: małżonek osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, jej krewni w linii prostej (dzieci, wnuki itd., a także m.in. rodzice, dziadkowie), przedstawiciel ustawowy.

Należy stanąć na stanowisku, że jeden rodzic może samodzielnie złożyć taki wniosek i zgoda drugiego rodzica nie jest w tym względzie wymagana (gdyż przepisy nie mówią o współdziałaniu rodziców w przypadku pełnoletniej osoby). Jedyne odstępstwo od tej zasady rodzi sytuacja, gdy osoba ma przedstawiciela ustawowego (po osiągnięciu pełnoletniości rodzice przestają być przedstawicielami ustawowymi ex lege – z łac. z mocy samego prawa).

W takiej bowiem sytuacji (tzn. gdy osoba ma ustanowionego przedstawiciela ustawowego) wykluczony jest wniosek o ubezwłasnowolnienie pochodzący od krewnych tej osoby. Wtedy jedynymi uprawnionymi są małżonek i przedstawiciel ustawowy (dodatkowo z zasad ogólnych także prokurator).

Jeżeli więc dziecko nie ma ustanowionego przedstawiciela ustawowego, to Pani jako krewna w linii prostej może samodzielnie złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe.

Pozwolę sobie jeszcze uzupełnić odpowiedź o informacje dodatkowe, które mogą okazać się dla Pani przydatne.

Wniosek należy złożyć do sądu okręgowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania Pani dziecka.

Wniosek powinien być należycie opłacony (w przeciwnym przypadku sprawa nie nabierze biegu) – zgodnie z art. 23 ustawy o kosztach sądowych założenie sprawy o ubezwłasnowolnienie „kosztuje” 40 zł.

Uczestnikami postępowania będzie Pani, dziecko oraz właściwy miejscowo prokurator.

Co powinien zawierać wniosek o ubezwłasnowolnienie?

Wniosek o ubezwłasnowolnienie powinien zawierać zgodnie z art. 126 Kodeksu postępowania cywilnego:

1. „oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
2. oznaczenie rodzaju pisma;
3. osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;
4. podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
5. wymienienie załączników”.

Dodam jeszcze, że na podstawie art. 250 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego „jeżeli dokument znajduje się w aktach organu, wystarczy przedstawić urzędowo poświadczony przez ten organ odpis lub wyciąg z dokumentu. Sąd zażąda udzielenia odpisu lub wyciągu, jeżeli strona sama uzyskać go nie może”.

Zgodnie z § 2 „gdy sąd uzna za konieczne przejrzenie oryginału dokumentu, może zarządzić, by go dostarczono na rozprawę, albo przejrzeć go na miejscu przez sędziego wyznaczonego lub przez cały skład sądu”.

Wynika z tego przepisu obowiązek dostarczenia oryginalnych dokumentów, o ile takie znajdują się w posiadaniu strony.

Natomiast potwierdzania oryginalności może dokonać notariusz na zasadach ogólnych oraz organ wydający odpis dokument.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
3. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
4. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - Dz.U. 2005 nr 167 poz. 1398