Wezwanie na świadka w nieznanej sprawie• Data: 20-04-2024 • Autor: Radca prawny Marek Gola |
|
Jak powinien zachować się ktoś, kto otrzymuje wezwanie do komendy celem przesłuchania, ponieważ został wezwany na świadka w sprawie nieznajomej osoby? Wcześniej nikt z nim nie rozmawiał, czy chciałby być w świadkiem przeciwko komuś. Jeżeli ten ktoś nie stawi się na wezwanie, może zostać ukarany. Czy można odpowiadać lakonicznie, skoro nic się nie wie o sprawie? Czy to jest prawidłowe postępowanie, że ktoś został powołany na świadka bez porozumienia i wcześniejszej rozmowy z nim? Czy ten ktoś powinien być reprezentowany przez adwokata w dalszym postępowaniu? Jak z tego wybrnąć? Czy świadek ma prawo prosić o pełną anonimowość w zeznaniach? Czy świadek może wystąpić z prośbą, że nie chce uczestniczyć w dalszych zeznaniach (czyli nie być świadkiem)? |
|
Jakie prawa ma osoba wezwana na komisariat jako świadek?Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu postępowania karnego zwanego dalej K.k. W pierwszej kolejności wskazać należy, iż stronami postępowania karnego w fazie postępowania przygotowawczego jest pokrzywdzony i podejrzany (osoba, której przedstawiono zarzuty). Istotne jest, iż na początku świadek będzie pouczony o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. O ile protokół z przesłuchania, w razie postawienia świadkowi zarzutów nie będzie mógł być przeciwko niemu wykorzystany o tyle nie ma żadnych przeszkód by postawić świadkowi zarzut z art. 233 § 1 K.k. (składnie fałszywych zeznań). Czy świadek ma prawo odmowy odpowiedzi na pytania?Osobiście na miejscu świadka skorzystałbym z prawa odmowy odpowiedzi na pytanie. Zgodnie z art. 183 Kodeksu postępowania karnego „świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe”. W pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę na pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 lutego 1987 r., sygn. akt II KR 22/87, zgodnie z którym „organ prowadzący postępowanie ma – w myśl art. 10 i 173 § 2 k.p.k. – obowiązek pouczenia świadka o przysługującym mu z mocy art. 166 § 1 k.p.k. prawie uchylenia się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić na odpowiedzialność karną tego świadka lub osobę dla niego najbliższą. Jednakże obowiązek ten ciąży na organie prowadzącym postępowanie tylko wtedy, gdy świadkowi lub jego najbliższym rzeczywiście grozi odpowiedzialność karna, a nie odpowiedzialność cywilna lub dyscyplinarna”. Korzystny dla świadka pogląd wyraża Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 kwietnia 1977 r., sygn. akt II KR 38/77, zgodnie z którym „przepisy art. 166 i 173 § 2 k.p.k. mają na celu ochronę interesów świadków, wobec czego tylko świadkowie, których sąd nie pouczył o przysługującym im prawie uchylenia się od odpowiedzi na pytania i którzy z uprawnienia tego ze szkodą dla siebie nie skorzystali, mogą się powoływać na naruszenie tych przepisów, oskarżony natomiast uprawnienia takiego nie ma (arg. z art. 374 § 3 k.p.k.)”. Czy świadek ma obowiązek wyjaśniać dlaczego odmawia odpowiedzi?Sąd Najwyższy wyjaśnił, że „w sytuacji przewidzianej w art. 166 § 1 [ob. 183 § 1] k.p.k. świadek nie ma obowiązku wyjaśnienia, dlaczego odmawia odpowiedzi. Myślą bowiem przewodnią art. 166 § 1 [ob. 183 § 1] k.p.k. jest to, że nie należy nikogo stawiać w położeniu przymusowym, w którym musi albo kłamać, albo zeznając prawdę obciążyć siebie lub osobę najbliższą. Nie można żądać od oskarżonego dostarczenia materiałów dowodowych na swoją niekorzyść (wyr. SN z 28 I 1975 r., IV KR 313/74, OSPiKA 1978, nr 9, poz. 153, z glosą W. Daszkiewicza, OSPiKA 1978, nr 9, s. 377–379)”. Niestawiennictwo świadka na wezwanie policjiReasumując, osoba, która została wezwania na świadka, musi się stawić na wezwanie. Niestawiennictwo może prowadzić do nałożenia grzywny, a w najgorszym wypadku do zatrzymania i przymusowego doprowadzenia. W chwili obecnej wdrożono program anonimizacji danych świadka i osoby przeglądające akta postępowania nie będą miały możliwości poznać miejsce zamieszkania świadka. Na zadawane pytania świadek może udzielać odpowiedzi lakonicznej lub też powoływać się na ww. przepis. Świadek ma prawo przybyć na przesłuchanie z pełnomocnikiem i policjant lub prokurator nie mają prawa tego ograniczyć. Nie ma także obowiązku informować ewentualnego świadka o tym, że będzie w sprawie świadkiem. Świadkiem na pewną okoliczność się jest lub nie. Wola osoby, która ma zeznawać w charakterze świadka, nie ma tu żadnego znaczenia. PrzykładyPrzypadek nieświadomego świadka Jan Kowalski, mieszkaniec małej miejscowości, pewnego dnia otrzymuje oficjalne wezwanie na komendę policji w sprawie, o której nie miał pojęcia. Zostaje wezwany jako świadek w przypadku kradzieży, do której doszło kilka ulic dalej. Na komendzie Jan wyjaśnia, że nie zna osoby podejrzanej ani nie był świadkiem zdarzenia, ale jego zeznania są formalnością prawną. Pomimo braku wiedzy, jest zobligowany do stawienia się i złożenia zeznań, choć te są bardzo ograniczone.
Świadek z prawem do odmowy Anna Nowak, nauczycielka z Warszawy, zostaje wezwana na świadka w sprawie, której okoliczności jej kompletnie nie dotyczą. Na przesłuchaniu, zgodnie z pouczeniem, które otrzymała od prowadzącego sprawę, decyduje się skorzystać z prawa do odmowy odpowiedzi na pytania, które mogłyby potencjalnie narazić ją lub jej bliskich na problemy prawne. Prokurator akceptuje jej decyzję, potwierdzając, że jest to jej prawo wynikające z Kodeksu postępowania karnego.
Anonimowy świadek Michał Zieliński jest wezwany na świadka w sprawie oszustwa, które obserwował w centrum handlowym. Obawiając się reperkusji, prosi o anonimowość podczas składania zeznań. W odpowiedzi na jego prośbę, organy ścigania decydują się na zastosowanie procedur ochrony jego tożsamości. Michał składa zeznania, które pomagają w prowadzeniu dochodzenia, a jego dane osobiste zostają zanonimizowane w dokumentach sądowych. PodsumowanieOferta porad prawnychŹródła:1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę, wypełniając formularz poniżej ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online 
O autorze: Radca prawny Marek Gola Radca prawny, doktorant w Katedrze Prawa Karnego Procesowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, zdał aplikację radcowską w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Katowicach. Specjalizuje się w szczególności w prawie karnym materialnym i procesowym, bliskie jest mu też prawo pracy, prawo rodzinne oraz prawo handlowe. Udzielił już ponad 2000 porad prawnych, pomagając osobom pokrzywdzonym przez nieuczciwych pracodawców, a także tym, w których życie (nie zawsze słusznie) wtargnęła policja i prokuratura. |
|
prawnicy z dużym doświadczeniem.
Zapytaj prawnika
