Składniki majątku w Polsce i za granicą - ustanowienie rozdzielności majątkowej

Wybór prawa dla majątkowej umowy małżeńskiej, gdy małżonkowie mieszkają za granicą

Nie ma przeszkód, aby akt notarialny dotyczący rozdzielności małżeńskiej majątkowej sporządzić przed notariuszem w Polsce. Kwestia miejsca położenia majątku małżonków nie ma tu znaczenia. Zgodnie z obowiązującą w Polsce, a już implementującą zasady prawa Unii Europejskiej, ustawą z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. z 2015 r., poz. 1792) – małżonkowie mogą poddać swe stosunki majątkowe prawu ojczystemu jednego z nich albo prawu państwa, w którym jedno z nich ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu. Wyboru prawa można dokonać także przed zawarciem małżeństwa. Majątkowa umowa małżeńska podlega prawu wybranemu przez strony. W razie braku wyboru prawa, do majątkowej umowy małżeńskiej stosuje się prawo właściwe dla stosunków osobistych i majątkowych między małżonkami z chwili zawarcia umowy. Dokonując wyboru prawa dla stosunków majątkowych małżeńskich lub majątkowej umowy małżeńskiej, wystarczy zachować formę przewidzianą dla majątkowych umów małżeńskich przez prawo wybrane lub prawo państwa, w którym do wyboru prawa doszło.

Mając powyższe na uwadze, uznać należy, że Państwo, jako obywatele polscy, mają możliwość wybrania prawa polskiego dla swoich stosunków majątkowych, a demonstracja tego może odbyć się poprzez zawarcie aktu notarialnego o wyborze prawa i rozdzielności przed polskim notariuszem. Oczywiście wiąże się to z koniecznością osobistego stawiennictwa przed notariuszem w Polsce, ale jak sądzę, mieli Państwo tego świadomość.

Małżeński ustrój majątkowy – ograniczenia przedmiotowe

Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym (K.r.o.) obowiązującym w Polsce małżonkowie poza ustrojem ustawowym wspólności małżeńskiej mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). To oznacza, że właściwie można dokonać wyłączeń pewnych wartości i dóbr z majątku wspólnego, co de facto spowoduje sytuację częściowej wspólności i częściowej rozdzielności. Trzeba tu pamiętać o pewnych zasadach. I tak nie można przez umowę majątkową małżeńską rozszerzyć wspólności na:

1. przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny;
2. prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
3. prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
4. wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
5. niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.

W razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później. Każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem.

Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków

Można także zawrzeć umowę majątkową o wspólności z wyrównaniem dorobków. Dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej. Po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka, może żądać wyrównania dorobków przez zapłatę lub przeniesienie prawa.

Kwestie szczegółów należy omówić oczywiście z notariuszem, który czuwa, aby przygotowany akt notarialny był zgodny z prawem.