Odpłatna służebność przesyłu linii światłowodowej

Czy można uchylić się od podpisanego zobowiązania do zawarcia umowy służebności przesyłu linii światłowodowej?

Po analizie przedstawionego przez Panią stanu faktycznego sprawy oraz po zapoznaniu się z treścią przesłanej przez Panią dokumentacji w pierwszej kolejności wskazać należy, iż podpisanie przez Panią przedłożonego Pani porozumienia wiąże Panią jego postanowieniami i jest Pani obecnie zobowiązana do zawarcia z KGHM umowy ustanowienia służebności przesyłu linii światłowodowej we wskazanym w porozumieniu terminie.

Dlatego też problematyczne może okazać się obecnie uchylanie się przez Panią od skutków prawnych ww. oświadczenia woli, gdyż jak należy przyjąć, podpisując ww. porozumienie, nie działała Pani w błędzie co do skutków prawnych tej czynności, a jedynie już po podpisaniu porozumienia uznała Pani, że być może powinna Pani zażądać wyższego wynagrodzenia. Taki „błąd” niestety może nie być wystarczającą przesłanką do uchylenia się od skutków prawnych podpisanego przez Panią porozumienia w sprawie odpłatnej służebności przesyłu linii światłowodowej.PRZYCISK_1]

Błąd w oświadczeniu woli

Zgodnie bowiem ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym dnia 5 grudnia 2000 r. (IV CKN 179/2000) „błędem – w rozumieniu art. 84-88 K.c. – jest niezgodne z rzeczywistością wyobrażenie o czynności prawnej, przy czym niezgodność ta może dotyczyć zarówno faktów, jak i prawa. Błąd w znaczeniu wady oświadczenia woli określany jest jako błąd postrzegania (»widzenia«), w odróżnieniu od błędu przewidywania i wnioskowania, które należą do sfery motywacyjnej podmiotu dokonującego czynności prawnej i tworzą pobudkę, pod wpływem której wyrażone zostało oświadczenie woli uznane następnie przez oświadczającego za »błąd«, gdy okazało się, że oświadczenie nie osiągnęło zamierzonego i przewidywanego celu”.

Podważenie skuteczności porozumienia w sprawie odpłatnej służebności przesyłu linii światłowodowej

Mając zatem powyższe na uwadze, należy ocenić Pani szanse na podważenie skuteczności porozumienia w sprawie odpłatnej służebności przesyłu linii światłowodowej na co najmniej niewielkie, co z kolei prowadzi do tego, że wiążą Panią zawarte w tym porozumieniu postanowienia, w tym w szczególności obowiązek zawarcia umowy ustanowienia służebności przesyłu na rzecz KGHM.

Umowa przedwstępna ustanowienia służebności przesyłu linii światłowodowej

Dodatkowo z analizy treści przedmiotowego porozumienia wynika, że z dużym prawdopodobieństwem może ono zostać uznane za umowę przedwstępną ustanowienia służebności przesyłu linii światłowodowej. Stosownie bowiem do treści art. 389 § 1 Kodeksu cywilnego umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwstępna), powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej.

Ponadto – zgodnie z art. 390 § 1 K.c. – jeżeli strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej.

Konsekwencje za niedotrzymanie terminu ustanowienia służebności przesyłu linii światłowodowej

Mając zatem powyższe na uwadze, dalsze uchylanie się przez Panią od zawarcia umowy ustanowienia służebności przesyłu linii światłowodowej przy jednoczesnym braku podważenia skuteczności ww. porozumienia naraża Panią na ewentualne konsekwencje wystąpienia przez KGHM wobec Pani z roszczeniami odszkodowawczymi za niedotrzymanie terminu ustanowienia służebności przesyłu linii światłowodowej. Nie sposób jednoznacznie stwierdzić, jakiej wysokości mogłyby to być roszczenia, jednak liczyć należałoby się z tym, że mogłyby to być spore kwoty, jeżeli np. wobec niemożliwości pociągnięcia światłowodów w wyznaczonym terminie KGHM poniosłaby określoną stratę lub dodatkowe koszty.

Wysokość wynagrodzenia za korzystanie ze służebności przesyłu linii światłowodowej

Jeżeli chodzi zaś o wysokość wynagrodzenia za korzystanie ze służebności przesyłu linii światłowodowej, to wartość miesięcznego czynszu takiej służebności wynosi średnio tyle, ile przedsiębiorstwo musiałoby zapłacić czynszu dzierżawy gruntu, przez który przebiega światłowód wraz z tzw. pasem technicznym.

Odnośnie zaś do wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z Pani gruntu, to roszczenie takie mogłoby Pani przysługiwać w sytuacji, gdyby urządzenia przesyłowe KGHM już znajdowały się na Pani nieruchomości i zakład ten korzystałby z nich, nie posiadając jakiekolwiek z Panią umowy, która by zakład ten do tego uprawniała (np. umowy dzierżawy gruntu).

Ustalenie wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu

Kwestia ustalenia wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie (potocznie nazywanego odszkodowaniem) wygląda w ten sposób, że co do zasady można domagać się wynagrodzenia za okres co najwyżej do 10 lat wstecz, jednak nie dawniej niż do dnia, w którym stała się Pani właścicielem przedmiotowej nieruchomości (roszczenia te ulegają bowiem przedawnieniu z upływem 10 lat).

Przykładowo:

• powierzchnia zajętego gruntu: 400 m²,
• miesięczna cena dzierżawy 1 m² tego rodzaju działki: 3 zł,
• okres, przez który właściciel posiada ziemię: 10 lat (120 miesięcy),
• wynagrodzenie = 3 zł x 400 m² x 120 miesięcy = 144 000 zł.

Powyższe obliczenia są oczywiście czysto przykładowe i konkretne wartości muszą być zawsze ustalane indywidualnie w odniesieniu do konkretnej nieruchomości i z uwzględnieniem stawek czynszu obowiązujących w danym rejonie dla nieruchomości najbardziej zbliżonej do nieruchomości badanej.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Najwyższego dnia 5 grudnia 2000 r. IV CKN 179/2000