Oczekiwanie na przyznanie świadczenia kompensacyjnego a rozpoczęcie działalności gospodarczej

Komu przysługuje nauczycielskie świadczenie kompensacyjne?

Zgodnie z art. 4 ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych świadczenie przysługuje nauczycielom, którzy spełnili łącznie 3 warunki:

1. osiągnęli odpowiedni wiek, tj. jeżeli nauczyciel ukończył np. 55 lat w przypadku kobiet i 58 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2019-2020. W ustawie rozpisano wymagany wiek począwszy od 2009 aż do 2032 roku;
2. mają 30-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym 20 lat „z kredą”, czyli jako nauczyciel w jednostkach, o których mowa w art. 2 pkt 1.
3. rozwiązali stosunek pracy. I tu uwaga, bowiem istotne jest, aby przed zgłoszeniem wniosku o świadczenie pozostawał w stosunku pracy na stanowisku nauczyciela we wspomnianych jednostkach. Jeśli bowiem nauczyciel po ustaniu stosunku pracy w szkole, ale przed zgłoszeniem wniosku, podjął inne zatrudnienie czy działalność gospodarczą, wówczas nie nabędzie prawa do świadczenia kompensacyjnego.

Zatem, o ile to możliwe, zalecam wstrzymać się z podjęciem działalności gospodarczej do czasu uzyskania decyzji ZUS. Organ rentowy wydaje decyzję w terminie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Jeśli ustali jakiekolwiek nieprawidłowości i wyda decyzję odmową, a Pani będzie już prowadziła działalność, wówczas świadczenie nie zostanie przyznane. A to dlatego, że w międzyczasie podejmie Pani działalność, potem zaś na przykład uzupełni braki, ale owo podjęcie działalności wykluczy prawo do świadczenia. Stąd, o ile nie ma Pani 100% pewności co do decyzji ZUS, naprawdę warto poczekać, a jeśli podjęcie firmy jest pilne, a 30 dni upłynęło, warto zapytać ZUS, co z Pani sprawą (czasem dzięki temu ZUS działa szybciej).

Zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia kompensacyjnego

Natomiast zgodnie z art. 9 ustawy o nauczycielskim świadczeniu kompensacyjnym prawo do świadczenia ulega zawieszeniu lub świadczenie to ulega zmniejszeniu na zasadach określonych w art. 103 ust. 3 i art. 104-106 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Nadto, prawo do świadczenia ulega zawieszeniu bez względu na wysokość uzyskiwanego przychodu w razie podjęcia przez uprawnionego pracy w jednostkach, o których mowa w art. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela. Zgodnie z art. 103 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, może ulec zawieszeniu również na wniosek emeryta lub rencisty. A zatem mowa o sytuacji dotyczącej zawieszenia na wniosek. Zgodnie z art. 104 prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu na zasadach określonych w ust. 3-8 oraz w art. 105, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 2 oraz z tytułu służby wymienionej w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6. Ustęp 8 art. 104 wskazuje, że w razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyżej jednak niż 130% tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia obowiązująca w dniu 31 grudnia 1998 r. w wysokości:

1) 24% kwoty bazowej obowiązującej przy ostatniej waloryzacji w 1998 r. – dla emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy;

2) 18% kwoty bazowej, o której mowa w pkt 1 – dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy;

3) 20,4% kwoty bazowej, o której mowa w pkt 1 – dla renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba.

Jeśli zatem nie przekroczy Pani kwoty 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, to otrzyma Pani całe świadczenie kompensacyjne. Jeśli zaś wynagrodzenie wyniesie powyżej 70%, ale nie więcej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, to wówczas Pani świadczenie kompensacyjne ulegnie zmniejszeniu. Gdy zaś przekroczy Pani 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, wówczas straci Pani prawo do świadczenia kompensacyjnego, tzn. ZUS zawiesi wypłatę świadczenia kompensacyjnego.

Od 1 września 2021 roku do 30 listopada 2021 roku kwota przychodu odpowiadająca 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za II kwartał 2021 r. wynosi 3853,20 zł – przychody powyżej tejże kwoty wpłyną zatem na zmniejszenie świadczenia. Z kolei od 1 września 2021 r. do 30 listopada 2021 r. kwota odpowiadająca 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za II kwartał 2021 r. wynosi 7155,90 zł, zatem przychody powyżej tej kwoty będą oznaczać zawieszenie świadczenia.

Dane o przeciętnych wynagrodzeniach podawane są jako kwoty brutto.

* Opis sprawy z września 2021 r.