Czy na opiece na dziecko można wychodzić z domu?• Data: 19-02-2024 • Autor: Radca prawny Małgorzata Zegarowicz-Sobuń |
|
Opieka nad chorym dzieckiem to nie tylko duże wyzwanie emocjonalne, ale również prawne. Rodzice lub opiekunowie, którzy korzystają ze zwolnienia w celu opieki nad chorym dzieckiem, często zastanawiają się, czy i w jakich okolicznościach mogą opuścić dom, nie ryzykując utraty prawa do zasiłku. Zgodnie z polskim prawem, wykorzystanie zwolnienia od pracy musi być zgodne z jego celem. W artykule przedstawiliśmy kluczowe aspekty prawne dotyczące wyjścia z domu podczas opieki nad chorym dzieckiem, wskazując na konsekwencje niewłaściwego wykorzystania tego czasu. Posiłkowaliśmy się zapytaniem pani Weroniki. |
|
|
Pani Weronika jest na opiece na chore dziecko. Pyta, czy po południu, gdy mąż wróci z pracy, może wyjść z domu, np. do kina, teatru czy na zakupy? Godziny pracy pani Weroniki to 7–15. Czy grożą jej jakieś konsekwencje, jeśli ktoś z pracy ją zauważy, gdy jest poza domem? Wyjście z domu w czasie pobierania zasiłku z tytułu opieki nad chorym dzieckiemZgodnie z art. 17 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Ta regulacja dotyczy także zasiłku z tytułu opieki nad chorym dzieckiem. Wynika to z art. 35 ustawy. Poza wskazanymi powyżej przesłankami utraty prawa do zasiłku jego utrata może również nastąpić, jeśli okaże się, że poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Ta zasada nie dotyczy opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat (art. 34 ustawy). Oznacza to, że zasiłek opiekuńczy przysługuje pomimo tego, że są inni członkowie rodziny mogący zapewnić opiekę dziecku, przy czym opieka jest sprawowana nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat. W takim wypadku nie powinno się przeprowadzać kontroli wykorzystywania zwolnienia od pracy pod kątem sprawdzenia, czy są inne osoby, które mogłyby tę opiekę sprawować. Nie ma natomiast przeszkód, aby sprawdzić, czy ubezpieczony w tym czasie nie pracuje i nie wykorzystuje zwolnienia niezgodnie z jego celem. Gdy jest inaczej, następuje utrata prawa do zasiłku. Kontrola wykorzystywania zwolnienia od pracyKontrola dotycząca tego, czy są inne osoby, które mogą sprawować opiekę nad dzieckiem, zależy, co do zasady, od tego, w jakim wieku jest dziecko. Natomiast kontrola wykorzystywania zwolnienia niezgodnie z jego celem już nie zależy od wieku dziecka.
Jeżeli zatem w czasie sprawowania opieki zwolnienie od pracy będzie wykorzystywane dla innych celów niż opieka, może nastąpić utrata prawa do zasiłku. Tak więc zachowanie osoby sprawującej opiekę ma decydujące znaczenie. Jeżeli ma ono związek przyczynowo-skutkowy z opieką, np. wyjście po zakupy, po lekarstwa, nie powinno być uznane za wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z celem. Nie można za to uznać, że wyjście do teatru, kina ma związek z opieką nad dzieckiem. Każde zachowanie musi być ocenianie pod kątem tego, czy ma związek z opieką. Celem zwolnienia od pracy jest zaś odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy, stąd w jego osiągnięciu przeszkodą mogą być wszelkie zachowania ubezpieczonego utrudniające proces leczenia i rekonwalescencję (wyrok SN z dnia 14 grudnia 2005 r., sygn. akt III UK 120/05, OSNP 2006, nr 21-22, poz. 338). Czasowa niezdolność do pracy a kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnieniaNa podstawie art. 59 ustawy lekarze orzecznicy ZUS mają prawo skontrolować prawidłowość wszystkich aspektów orzeczenia o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby. Mogą to zrobić z własnej inicjatywy lub na wniosek pracodawcy, jeśli ten wypłaca świadczenie za czas niezdolności do pracy. Ponadto lekarz orzecznik ma też prawo skontrolować dokumentację medyczną, na postawie której wystawione zostało zwolnienie. Zgodnie z art. 68 ustawy: „Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz płatnicy składek są uprawnieni do kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem oraz są upoważnieni do formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich”. Tak więc jeżeli płatnikiem zasiłku jest zakład pracy, to ma on uprawnienie do tego, aby skontrolować prawidłowość wykorzystywania zwolnienia od pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem. Skutki nieprawidłowego wykorzystywania zwolnień od pracySkutki nieprawidłowości zawarte są w art. 66 ustawy, zgodnie z którym: „1. Wypłatę zasiłku wstrzymuje się, jeżeli prawo do zasiłku ustało albo okaże się, że prawo takie w ogóle nie istniało. 2. Jeżeli świadczenie zostało pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego lub wskutek okoliczności, o których mowa w art. 15–17 i art. 59 ust. 6 i 7, wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących oraz z innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. 3. Decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie zwrotu bezpodstawnie pobranych zasiłków stanowi tytuł wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym w administracji”. PrzykładyWyjście po lekarstwa dla dziecka Anna jest na zwolnieniu lekarskim, opiekuje się swoim chorym synkiem. W południe otrzymuje informację od pediatry o konieczności zakupu nowego antybiotyku. Mimo zwolnienia, decyduje się wyjść do najbliższej apteki. Jej działanie, choć wymaga wyjścia z domu, jest bezpośrednio związane z opieką nad dzieckiem i nie powinno być uznane za naruszenie warunków zwolnienia.
Kontrola ZUS w trakcie zwolnienia Tomasz, korzystając ze zwolnienia z pracy z powodu opieki nad chorą córką, postanowił skorzystać z pięknej pogody i zabrać ją na krótki spacer do parku. Niestety, podczas spaceru natknął się na kontrolera z ZUS, który przeprowadzał sprawdzenie, czy zwolnienia są wykorzystywane zgodnie z ich celem. Tomasz tłumaczył, że spacer miał pozytywny wpływ na samopoczucie jego córki, co miało wspierać jej rekonwalescencję.
Wyjście na krótkie zakupy Magda, opiekując się swoim chorym dzieckiem, zorientowała się, że brakuje jej podstawowych produktów spożywczych. Skorzystała z chwili, gdy dziecko spało, a jej mąż był w domu, aby szybko udać się do sklepu. Mimo że nie było to bezpośrednio związane z opieką nad dzieckiem, Magda oceniła, że jej krótkie wyjście nie wpłynie negatywnie na stan dziecka, a umożliwi utrzymanie domu w niezbędnych zapasach. Jednak tego typu działania mogą być krytycznie oceniane przez instytucje kontrolujące prawidłowość wykorzystywania zwolnień. PodsumowanieKorzystanie ze zwolnienia w celu opieki nad chorym dzieckiem wymaga od opiekunów nie tylko poświęcenia i odpowiedzialności, ale również świadomości prawnej. Choć prawo przewiduje pewne elastyczności, jak wyjście po lekarstwa czy krótkie załatwienie spraw niezbędnych dla dobra dziecka, kluczowe jest zachowanie związku tych działań z opieką. Nieprzestrzeganie tych zasad może prowadzić do negatywnych konsekwencji, w tym utraty prawa do zasiłku. Ważne jest więc, aby każde wyjście z domu w tym czasie było dobrze przemyślane i uzasadnione potrzebą opieki nad dzieckiem. Oferta porad prawnychPotrzebujesz wsparcia prawnego w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online oraz profesjonalnej pomocy w przygotowaniu pism. Zespół doświadczonych prawników jest do Twojej dyspozycji, aby zapewnić Ci kompleksowe doradztwo i wsparcie w każdej sytuacji. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem. Źródła:1. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - Dz.U. 1999 nr 60 poz. 636
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę, wypełniając formularz poniżej ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online O autorze: Radca prawny Małgorzata Zegarowicz-Sobuń
Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II w Lublinie. Aplikację radcowską ukończyła przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Białymstoku. Jako radca prawny pragnie rozwijać się zawodowo oraz służyć pomocą klientom. Interesuje się prawem rodzinnym, spadkowym, prawem pracy, spółdzielczym, mieszkaniowym, a także prawem karnym. Prowadzi własną kancelarię prawną w Suwałkach, a prywatnie pasjonuje się kuchnią, dekoracją wnętrz oraz poznawaniem nowych krajobrazów.
|
|
prawnicy z dużym doświadczeniem.
Zapytaj prawnika
