Dorosłe dziecko nie chce się uczyć ani pracować – co robić?

Obowiązek troszczenia się o rozwój dziecka i pokrywania jego potrzeb do czasu usamodzielnienia się

Niestety, sytuacja z dorosłymi dziećmi jest dość skomplikowana. Niewątpliwie nie zmusi Pan syna do pójścia do pracy – żaden przepis prawa nie daje możliwości zmuszenia do podjęcia pracy zarobkowej.

Może Pan natomiast nie utrzymywać syna, nie pokrywać jego potrzeb – oczywiście tu należałoby rozwiązać sytuację w sposób najbardziej rozsądny i dostosowany do sytuacji, aby nie osiągnąć niepożądanych efektów.

Niemniej jednak przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nakładają na rodziców obowiązek troszczenia się o rozwój dziecka i pokrywania jego potrzeb do czasu usamodzielnienia się.

Kiedy ustaje obowiązek alimentacyjny względem dziecka?

Z definicji obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dziecka (utrzymanie i wychowanie) wynika, że obowiązek ten ustaje dopiero wówczas, gdy dziecko osiągnie samodzielność życiową, co z reguły łączy się z możliwością podjęcia pracy zarobkowej. Możliwość podjęcia pracy zarobkowej nie może być jednak rozważana w oderwaniu od osobistej i życiowej sytuacji uprawnionego. Jeżeli mianowicie kontynuuje on naukę, uczy się zawodu, uczęszcza na kurs doskonalenia zawodowego, to za usprawiedliwione uznać należy dalsze alimentowanie go. Jak przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12.02.1998 r., sygn. akt I CKN 499/97, „nawet zdobycie dwóch zawodów przez dziecko nie uwalnia rodziców od obowiązku świadczenia alimentów, jeżeli taki uprawniony podejmuje studia. Wykładnia art. 133 § 1 nie może bowiem pozostawać w oderwaniu od art. 94, który nakłada na rodziców obowiązek troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i należytego przygotowania go do pracy dla dobra społeczeństwa, odpowiednio do jego uzdolnień. Jest przy tym oczywiste, że jedynie efektywne studiowanie pozwala uprawnionemu liczyć na alimentowanie go”.

Czy rodzic może uchylić się od utrzymywania pełnoletniego dziecka?

Zgodnie jednak z art. 133 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się”.

Syn jest pełnoletni. W przypadku pełnoletniego dziecka liczy się to, czy kontynuuje naukę i wyraża chęci do nauki, do tego, aby się usamodzielnić.

Szkoły wieczorowe i zaoczne obligują rodziców do alimentowania dziecka – jeśli wykazuje chęć do nauki. Jeśli zaczyna szkołę, a po 2-3 miesiącach zmienia na inną lub nie chodzi do obecnej – nie jest to chęć do nauki, tylko próba wyłudzania alimentów. Sądy dokładnie patrzą na takie sytuacje. Zaoczna czy wieczorowa szkoła nie oznacza końca obowiązku alimentacji – czasem po prostu do dziennej szkoły dziecko się nie dostanie, bo jest za dużo chętnych, uzyska zbyt niską ocenę, jest mniej zdolne – co nie znaczy, że nie chce dalej się kształcić. Jeśli jednak nie zdaje egzaminów, nie chodzi na zajęcia – to każdy sąd uzna, że nie są mu należne alimenty. Nie ma znaczenia przy tym, czy chodzi o studia, czy średnią szkołę.

Przesłanki do zaprzestania alimentacji pełnoletniego dziecka

Przesłankami do ustania alimentowania są w przypadku pełnoletniego dziecka są:

• uzyskanie samodzielności – np. zawodu,
• niepodejmowanie próby usamodzielnienia się ze zwykłego lenistwa i lekkomyślności – niekończenie żadnej szkoły, nieuczęszczanie na zajęcia.

Jeśli faktycznie syn robi wszystko, aby nie skończyć szkoły i nie iść do pracy – warto przemyśleć sprawę niealimentowania go.

Sąd ocenia naukę i postawę każdego uprawnionego osobno. Nie ma tu żadnych ram ani ogólnych kryteriów. Jeśli syn nie zdaje, bo nie chodzi do szkoły – każdy sąd oceni to tak samo – jako brak chęci do nauki i do osiągnięcia samodzielności.

Obecnie syn ma co jeść, ma za darmo mieszkanie – nie ma motywacji, aby zmienić cokolwiek w swoim życiu.

Z drugiej strony sąd w razie sporu będzie badał, czy synowi należy się obowiązek alimentacyjny czy nie, czy nie spełnia warunków do pokrywania jego potrzeb przez rodziców.

Takie sprawy zwykle ciężko przewidzieć.

Eksmisja pełnoletniego syna z mieszkania

Jeśli chce Pan uzyskać eksmisję syna, najpierw należy wypowiedzieć mu ustną umowę użyczenia mieszkania – bo na takiej zasadzie obecnie przebywa on w lokalu. Zaznaczyć trzeba, że od momentu upływu trzeciego miesiąca będzie obowiązany do pokrywania czynszu, a w przypadku braku spełnienia tego obowiązku – będzie Pan zmuszony skierować sprawę o eksmisję.

Jedyny minus takiego rozwiązania to ewentualne orzeczenie alimentów na rzecz syna przez sąd – jeśli sąd uzna, że synowi należą się alimenty – nie będzie możliwa eksmisja.