Czy organ prowadzący musi mieć zgodę nauczyciela na pełnienie obowiązków dyrektora?

Powierzenie obowiązków dyrektora szkoły przebywającego na L4 jednemu z nauczycieli tej szkoły

W myśl ustawy o systemie oświaty organ prowadzący może powierzyć pełnienie obowiązków dyrektora szkoły wicedyrektorowi.

Jeżeli szkoła nie ma wicedyrektora, wówczas organ prowadzący może powierzyć pełnienie obowiązków dyrektora nauczycielowi tej szkoły. Kolejność wskazania osób mogących pełnić obowiązki dyrektora ukazuje, iż organ prowadzący nie można posłużyć się dowolnością w tym zakresie. Pierwszeństwo bowiem przypada wicedyrektorowi (nie jest wymagana jego zgoda – tak w Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Lubuskiego z dnia 11 marca 2011 r., NK.II.4131.98.2011.MGrz).

Natomiast w przypadku jego braku organ powierza obowiązki dyrektora nauczycielowi tej szkoły. Potwierdzeniem powyższych tez jest wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 czerwca 2012 r., sygn. akt I OSK 483/2012, w którego myśl nieuprawnione jest w świetle przepisu art. 36a ust. 5 ustawy o systemie oświaty stanowisko, iż organ prowadzący przy powierzaniu pełnienia obowiązków, ma swobodny wybór pomiędzy wicedyrektorem a nauczycielem tej szkoły.

Z przepisu art. 36a ust. 5 ustawy wynika, że nauczycielowi można powierzyć pełnienie obowiązków dyrektora szkoły w sytuacji, gdy w szkole nie ma stanowiska wicedyrektora. Przy czym wskazać należy, że powierzenie pełnienia obowiązków dyrektora szkoły wicedyrektorowi jeżeli w szkole takie stanowisko istnieje, bądź nauczycielowi szkoły nie zostało w tym przepisie uzależnione od jego zgody.

Powierzenie obowiązków dyrektora szkoły nauczycielowi innej szkoły

Z przepisu art. 36a ust. 5 nie można także wywieść, że w przypadku gdy z określonych względów obowiązków dyrektora szkoły nie można powierzyć nauczycielowi tej szkoły możliwość taka przechodzi na jednego z nauczycieli innej szkoły najbardziej predysponowanego do tych czynności.

Ratio legis przepisu art. 36 ust. 5 powołanej ustawy stanowi o możliwości powierzenia pełnienia obowiązków dyrektora szkoły wyłącznie wicedyrektorowi, a w przypadku braku w tej szkole stanowiska wicedyrektora – możliwość powierzenia pełnienia obowiązków dyrektora szkoły nauczycielowi tej szkoły na okres maksymalnie 10 miesięcy. Istotą wprowadzenia takiej regulacji było zatem zabezpieczenie szkoły przed sytuacją, w której z różnych przyczyn do czasu wyłonienia dyrektora, szkoła byłaby pozbawiona osoby wykonującej obowiązki dyrektora. Osoba taka jest bowiem konieczna do prawidłowego funkcjonowania szkoły. Podkreślenia jednak wymaga fakt, że zarówno instytucja powierzenia stanowiska dyrektora szkoły, jak i powierzenia pełnienia obowiązków dyrektora szkoły stanowią wyjątki od reguły wyłaniania kandydata na dyrektora szkoły w wyniku konkursu, a wobec wyjątków od reguły niedopuszczalne jest stosowanie wykładni rozszerzającej przepisów prawa.

Kodeks pracy także pozwala na powierzenie pracownikowi innej pracy – z tym, że na okres do 3 miesięcy w danym roku. Jednak w przypadku nauczycieli zastosowanie ma ustawa o systemie oświaty, która wprost pozwala na powierzenie takiego stanowiska nauczycielowi na 10 miesięcy.

Wobec tego nauczyciel, któremu organ prowadzący powierza pełnienie obowiązków dyrektora (przy braku wicedyrektora), nie może odmówić wykonania tego polecenia.