Czy rodzic może wyrzucić dziecko z domu?

Utrzymywanie pełnoletniego dziecka

W pierwszej kolejności trzeba wskazać, że każdy właściciel mieszkania na mocy art. 140 K.c. może w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą. 

Dla Pańskiej wnuczki istotny jest ponadto fakt, iż Pański syn, a jej ojciec, jest zobowiązany do łożenia na utrzymanie dziecka nie tylko do czasu uzyskania przez niego pełnoletniości, lecz także wówczas, gdy ten nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Z treści Pana pytania nie wynika, jakoby utrzymywanie córki przez Pańskiego syna wiązało się z nadmiernym uszczerbkiem dla niego samego. Ważne jest bowiem, że ojciec dziecka (Pański syn), nie dba o własne finanse, o czym może świadczyć fakt, że sam spłaca kredyt hipoteczny, mimo że zaciągnięty został przez niego i jego obecną małżonkę.

Czy można pozbyć się pełnoletniego dziecka z mieszkania?

Powyższe w mojej ocenie może świadczyć o możliwości powołania się przez Pana wnuczkę po pierwsze na zasady współżycia społecznego, a po drugie na obowiązek alimentacyjny. Pański syn oczywiście może wyrzucić córkę z mieszkania, ale aby było to zgodne z prawem, musi zostać eksmitowana. W chwili obecnej Pana wnuczka musiałaby zarejestrować się jako bezrobotna, a to z uwagi na fakt objęcia ochroną na mocy art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec:

1. kobiety w ciąży;
2. małoletniego, niepełnosprawnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414, z późn. zm.2) lub ubezwłasnowolnionego oraz sprawującego nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą;
3. obłożnie chorych;
4. emerytów i rencistów spełniających kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej;
5. osoby posiadającej status bezrobotnego;
6. osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały

– chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany.

Innymi słowy, z uwagi na fakt nieświadczenia przez wnuczkę pracy na mocy formalnej umowy o pracę zasadne byłoby, aby zarejestrowała się ona jako bezrobotna w celu uzyskania ochrony przez eksmisją na bruk.

Naruszenie posiadania przez wyrzucenie z mieszkania

W chwili obecnej, gdyby Pański syn zdecydował się na wyrzucenie córki z mieszkania, Pańska wnuczka może w pierwszej kolejności założyć sprawę o naruszenie posiadania na mocy art. 344 K.c. Pańska wnuczka jest bowiem w posiadaniu zależnym: zajmuje część mieszkania razem z ojcem jako jego dziecko. Okoliczność, że wnuczka jest pełnoletnia, nie zmienia jej stanu prawnego w porównaniu ze stanem przed uzyskaniem pełnoletniości.

Przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem.

Eksmisja pełnoletniej córki z mieszkania

Pański syn może próbować jednak eksmitować córkę, a to z kolei będzie wymagało jej interwencji z powołaniem się na zasady współżycia społecznego i obowiązek alimentacyjny.

Z treści Pana zapytania wynika, jakoby ważną (jeśli nie jedyną) okolicznością przemawiającą za chęcią wyrzucenia córki z mieszkania jest konflikt z kolejną żoną ojca. Powyższy powód jest powodem błahym, który w mojej ocenie umożliwia powołanie się na zasady współżycia społecznego. Nie ulega bowiem wątpliwości, że w tego rodzaju sprawie sąd będzie brał pod uwagę całokształt okoliczności zachodzących w sprawie. Nie bez znaczenia będzie fakt, że Pański syn ma już trzecią żonę. Powyższe należy wiązać z obowiązkiem alimentacyjnym wobec córki. Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Sąd Najwyższy w tezie IV uchwały z dnia 16 grudnia 1987 r. w sprawach alimentacyjnych przyjmuje, że „przez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego rozumieć należy potrzeby, których zaspokojenie zapewni mu – odpowiedni do jego wieku i uzdolnień – prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy. Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody. Dzieci mają prawo do równej z rodzicami stopy życiowej, niezależnie od tego, czy żyją z nimi wspólnie, czy też oddzielnie”.

Należy zwrócić uwagę na § 3 cytowanego przepisu, który stanowi, że „rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się”. Ostatnia część tego paragrafu jest podstawą złożenia pozwu o zwolnienie z obowiązku alimentacyjnego Pańskiego syna wobec swojego dziecka. Ustawodawca bowiem dał wyraz powszechnemu stanowisku orzecznictwa i doktryny, które wskazuje, że pełnoletnie dziecko w pierwszej kolejności powinno samo postarać się o uzyskanie przychodu, a dopiero później móc żądać środków od osób zobowiązanych.

Kiedy ustaje obowiązek alimentacyjny względem dziecka?

Wskazać oczywiście należy na głos doktryny, zgodnie z którym „z definicji obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dziecka (utrzymanie i wychowanie) wynika, że obowiązek ten ustaje dopiero wówczas, gdy dziecko osiągnie samodzielność życiową, co z reguły łączy się z możliwością podjęcia pracy zarobkowej. Możliwość podjęcia pracy zarobkowej nie może być jednak rozważana w oderwaniu od osobistej i życiowej sytuacji uprawnionego. Jeżeli mianowicie kontynuuje on naukę, uczy się zawodu, uczęszcza na kurs doskonalenia zawodowego, to za usprawiedliwione uznać należy dalsze alimentowanie go”. Niemożność podjęcia pracy na skutek okoliczności obiektywnych (brak ofert pracy, brak odpowiedzi na wysyłane oferty zgodne z kwalifikacjami) stanowić może na korzyść wnuczki i stanowić okoliczność przemawiającą za dalszym podtrzymaniem obowiązku alimentacyjnego syna wobec wnuczki. 

Reasumując: mając na uwadze możliwość wystąpienia przez syna z żądaniem, aby wnuczka wyprowadziła się z mieszkania, konieczne będzie zarejestrowanie się przez wnuczkę w charakterze bezrobotnego. Powyższe pozwoli jej uzyskać ochronę przez eksmisją na bruk, a następnie przeciągnąć eksmisję, jeżeli sąd nie wziąłby pod uwagę zasad współżycia społecznego i obowiązku alimentacyjnego. 

Pragnę jednocześnie poinformować, że serwis ePorady24.pl świadczy także usługi w zakresie sporządzania pism procesowych, reprezentacji przedsądowej oraz sądowej.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego - Dz.U. 2001 nr 71 poz. 733
3. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej - Dz.U. 2004 nr 64 poz. 593