Zgoda na rozebranie starego nagrobka i postawienie nowego• Opublikowano: 22-09-2022 • Autor: Izabela Nowacka-Marzeion |
|
Sprawa dotyczy rozebrania dwóch nagrobków moich rodziców, którzy są pochowani obok siebie i postawienie nowego nagrobka. Chciałabym postawić jeden nowy, większy nagrobek, a te dwa rozebrać. Problem polega na tym, że nagrobek dla mojej mamy stawiała wnuczka, ale za pieniądze, które mama przed śmiercią zostawiła jej na ten cel. W tej sprawie rozmawiałam z proboszczem parafii i dowiedziałam się, że wnuczka powinna wyrazić na to zgodę, bo w księdze kościoła widnieje jej nazwisko, że ona stawiała ten nagrobek. Jest jeszcze w księdze kościoła zapisane nazwisko mojego brata. Czy mamy szansę razem z bratem zdecydować bez jej zgody i postawić rodzicom nowy, wspólny nagrobek? Od lat to my z bratem zajmujemy się wspólnie tymi nagrobkami. |
|
Prawo do grobu ma złożony charakterJuż na wstępie muszę uprzedzić, że niestety sprawa nie jest tak prosta. Otóż prawo do grobu ma złożony charakter. Co więcej, nie istnieje legalna definicja tego prawa, a jego treść oraz znaczenie zostały ukształtowane przez judykaturę i doktrynę. Wśród uprawnień składających się na treść tego prawa do grobu wskazać należy w szczególności na uprawnienia do urządzenia pogrzebu oraz nagrobka i decydowania o jego wystroju, załatwiania spraw z zarządem cmentarza, ochrony przed naruszeniami, składania wieńców, palenia zniczy, decydowania lub współdecydowania o przeznaczeniu wolnych miejsc w grobie dla pochowania dalszych zmarłych. Na prawo do grobu składają się zatem zarówno uprawnienia o charakterze osobistym, jak i majątkowym.
Prawo do grobu w orzecznictwie Sądu NajwyższegoSzczegółowo omówił tę problematykę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 grudnia 2010 r. I CSK 66/10). Oto fragment tego orzeczenia: „Elementy osobiste prawa do grobu mają charakter przeważający i są związane z określoną osobą; jako prawa osobiste są niezbywalne i niedziedziczne. Z tego względu w zasadzie prawo do grobu jest tylko jednym z samoistnych praw majątkowych, co do którego nie ma zakazu ustawowego jego zbywalności ani wyłączenia od dziedziczenia tylko wtedy, gdy miejsce na cmentarzu zostało nabyte i grób został urządzony przez osobę pozostającą przy życiu i jest wolny, tj. nikt nie został w nim pochowany. Jeżeli natomiast w grobie spoczywają już zwłoki określonej osoby uprawnionej do pochowania, to na skutek pochówku następuje zdominowanie uprawnień niemajątkowych i w związku z czym dopuszczalność rozporządzenia prawem do grobu wygasa. Z tą chwilą nie jest już możliwe rozdzielenie uprawnień majątkowych od osobistych i z tego względu prawa majątkowe tracą swoją odrębność w tym sensie, że nie mogą być przedmiotem wyłącznego korzystania i rozporządzania ze strony dotychczasowego ich podmiotu, a to ze względu na prawa do grobu przysługujące pozostałym uprawnionym, których źródłem jest fakt powiązań rodzinnych z osobą pochowaną w grobie.”
Nie ukrywam, że brak precyzyjnych regulacji w kwestii prawa do grobu jest problemem nie od dziś. W uchwale Sądu Najwyższego z 2 grudnia 1994 r. (III CZP 155/94, OSNC 1995, nr 3, poz. 52) czytamy: „przede wszystkim zauważyć należy, że pomimo używanego w doktrynie i orzecznictwie sformułowania »prawo do grobu«, w obowiązującym obecnie stanie prawnym nie występuje nazwane w ten sposób prawo, które mogłoby być rozumiane jako uregulowane przez przepisy prawa cywilnego prawo podmiotowe, obejmujące określoną sferę uprawnień. W rzeczywistości to pojęcie obejmuje różne uprawnienia o całkowicie odmiennym charakterze, a mianowicie mające charakter majątkowy lub niemajątkowy, ewentualnie można też mówić w konkretnych wypadkach o przewadze któregoś z tych elementów.” Drobne naprawy lub konserwacja grobu traktowane jako czynności zachowawczeZgodnie z art. 209 Kodeksu cywilnego (K.c.): każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa. Przepis ten pozwala dokonać współwłaścicielom określonej czynności (zwanej czynnością zachowawczą) bez zgody pozostałych współwłaścicieli. Czynności zachowawcze to np. drobne naprawy lub konserwacja rzeczy wspólnej (M. Uliasz, Czynności zachowawcze (art. 209 K.c.) w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Przegląd Sądowy” 2004/4/75).
Podobną sprawą zajmował się Sąd Apelacyjny w Lublinie (sygn. I ACa 16/09): Brak zgody uprawnionych co do grobu może rozstrzygnąć sądCo do zasady w zakresie czynności dotyczących grobu (przebudowy nagrobka) powinni zadecydować bliscy w porozumieniu, a jeśli nie ma możliwości porozumienia – należy złożyć wniosek do sądu, który rozstrzygnie w trybie postępowania nieprocesowego o tym, kto ma prawo być pochowany w rodzinnym grobie.
Zatem w przypadku sporu pomiędzy współuprawnionymi do grobu o dokonanie czynności dotyczącej tego grobu decyduje sąd.
Podsumowując: pochowanie zwłok i rozebranie nagrobka to taka sama czynność dotycząca dyspozycji grobem. Jeśli więc wszystkie osoby posiadające prawo do tych dwóch grobów wyrażą zgodę na zmianę, czyli postawienie w miejsce dwóch jednego nagrobka, to może Pani działać. PrzykładyKonflikt między rodzeństwem a wnuczką Pani Ewa chciała rozebrać dwa istniejące nagrobki swoich rodziców i postawić jeden wspólny. Przez lata to ona i jej brat opiekowali się grobami, dbali o porządek i uiszczali opłaty na cmentarzu. Problem pojawił się, gdy okazało się, że jeden z nagrobków został formalnie postawiony przez wnuczkę ich matki, która figuruje jako wnioskodawca w dokumentacji parafialnej. Choć to matka jeszcze za życia przekazała jej środki na nagrobek, formalnie to wnuczka była wpisana jako osoba stawiająca pomnik. Wnuczka, która od lat nie odwiedzała grobu, nie wyraziła zgody na jego rozbiórkę. Mimo zaangażowania pani Ewy i jej brata, sytuacja utknęła w martwym punkcie, dopóki sprawa nie trafiła do sądu, który musiał ustalić, kto rzeczywiście ma prawo do decydowania o wyglądzie i istnieniu nagrobka.
Spór o renowację a nie przebudowę Pan Tomasz, opiekujący się od lat grobem dziadków, zdecydował się na odnowienie nagrobka – planował jego piaskowanie, uzupełnienie ubytków oraz zamontowanie nowego krzyża. Jego kuzynka, która widniała w dokumentacji cmentarnej jako jedna ze współwłaścicielek prawa do grobu, zaprotestowała, uważając, że ingerencja narusza pamięć o przodkach. Tomasz powołał się na art. 209 Kodeksu cywilnego, który pozwala każdemu współuprawnionemu wykonywać czynności zachowawcze bez zgody pozostałych. Sprawa została rozstrzygnięta na jego korzyść – sąd uznał, że planowane prace mają charakter konserwacyjny, a nie przebudowy.
Zgoda tylko jednego z dzieci nie wystarczyła Pani Barbara chciała postawić nowy nagrobek na grobie rodziców. Formalnie grób był przypisany do niej i jej siostry, jednak tylko pani Barbara była aktywnie zaangażowana w jego utrzymanie. Siostra mieszkała za granicą i przez lata nie interesowała się sprawą. Gdy Barbara poprosiła o zgodę na rozebranie starego nagrobka, siostra odmówiła, twierdząc, że nie życzy sobie żadnych zmian. Pani Barbara próbowała dochodzić swoich praw u zarządcy cmentarza, jednak bez zgody współuprawnionej nie mogła rozpocząć prac. Ostatecznie skierowała sprawę do sądu, który po wysłuchaniu stron orzekł, że brak zainteresowania siostry sprawą przez lata oraz całkowite zaangażowanie Barbary w opiekę nad grobem przemawia za przyznaniem jej prawa do dokonania zmiany nagrobka. PodsumowanieSprawy dotyczące rozbiórki nagrobków i stawiania nowych pomników bywają delikatne i skomplikowane, zwłaszcza gdy dotyczą grobów rodzinnych. Brak precyzyjnych regulacji prawnych powoduje, że o uprawnieniach do grobu często decydują relacje rodzinne, dokumentacja cmentarna oraz praktyka sądowa. Zgoda wszystkich współuprawnionych może być konieczna, gdy zmiana wykracza poza drobne prace konserwacyjne. W przypadku braku porozumienia pozostaje droga sądowa, która choć czasochłonna, daje możliwość uporządkowania sytuacji zgodnie z wolą większości bliskich i poszanowaniem pamięci zmarłych. Oferta porad prawnychPotrzebujesz pomocy prawnej w sprawach dotyczących grobów, nagrobków lub innych kwestii rodzinnych? Skorzystaj z naszych porad prawnych online – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Doświadczeni prawnicy odpowiedzą na Twoje pytania, pomogą przygotować pisma i wskażą najlepsze rozwiązania zgodne z obowiązującym prawem. Źródła:1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę, wypełniając formularz poniżej ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online 
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm. |
|
prawnicy z dużym doświadczeniem.
Zapytaj prawnika
Najnowsze pytania w dziale
Spór o grób po 50 latach, komu przysługuje prawo do miejsca pochówku?
Jak cofnąć zgodę na pochówek byłego męża w grobie rodzinnym?
Czy spadkobierca musi pokryć koszty pochówku i nagrobka?
Zbycie prawa do grobu, zasady przekazania oraz definicja najbliższej rodziny
Procedura ekshumacji i kremacji zwłok
Jak sprzeciwić się zmianie pomnika rodzinnego na nowy?
Pochówek z konkubentem i prawo do grobu
Zgoda na rozebranie starego nagrobka i postawienie nowego
Utrata prawa do grobu z powodu braku opłat
Sprzedaż grobowca
