Sprzedaż grobowca

Przedstawiony przez Panią problem jest niestety zagadnieniem skomplikowanym i niejasno uregulowanym w przepisach prawa. Przepisami regulującymi kwestie pochówku jest ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych z 1959 roku. Co do zasady prawo do grobu przysługuje osobie, która w zawarła umowę z zarządcą cmentarza na pochówek w danym miejscu.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o cmentarzach:

„Prawo pochowania zwłok ludzkich ma najbliższa pozostała rodzina osoby zmarłej, a mianowicie: 
1) pozostały małżonek(ka); 
2) krewni zstępni; 
3) krewni wstępni; 
4) krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa; 
5) powinowaci w linii prostej do 1 stopnia”.

Powyższy przepis stanowi o tzw. prawie do grobu. Proszę jednak pamiętać, że prawo do grobu nie oznacza prawa własności, a tym samym nie można go sprzedać osobom trzecim. Prawo do grobu nie jest przedmiotem swobodnego dysponowania mamy bowiem w tym przypadku do czynienia z prawami niemajątkowymi, które nie podlegają obrotowi. Grób nie stanowi przedmiotu odrębnej od gruntu własności ani innych, typowych praw rzeczowych. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 grudnia 1994 roku (sygn. akt III CZP 155/94). Skoro prawo do grobu to nie własność, to nie można go teoretycznie sprzedać czy darować.

Tyle mówi o całej sprawie. Jednak praktyka jest zupełnie inna. Jeśli bowiem grób jest pusty i przedstawia jakąś wartość majątkową, a regulamin konkretnego cmentarza na to pozwala, dopuszczalna jest sprzedaż grobu. Oświadczenie o przekazaniu prawa do dysponowania grobem może zostać przyjęte i uznane przez administrację cmentarza tylko wtedy, gdy grób jest pusty. Przy czym, o czym warto pamiętać, w ścisłym sensie nie można zostać właścicielem takiego miejsca, bo stanowi ono część składową cmentarza – nieruchomości, która należy do państwa (cmentarze komunalne) lub Kościoła (cmentarze parafialne).

Podsumowując powyższe, w świetle przepisów nie jest możliwe dokonanie sprzedaży grobowca ponieważ grób nie stanowi prawa majątkowego, a ponadto miejsce gdzie znajduje się grób stanowi własność cmentarza. Jeżeli regulamin cmentarza to dopuszcza, możliwe jest przekazanie w dyspozycję grobu innej osobie pod warunkiem jednak, że grób jest pusty. W Pani przypadku wskazała Pani, że na tym miejscu został ktoś pochowany w 1905 r. Wątpliwe, że po tak długim czasie znajdą się osoby spokrewnione z osobą tam pochowaną, które mogą rościć jakieś prawa. Jeżeli zatem regulamin cmentarza na to pozwala i zarządca cmentarza wyrazi zgodę, można dokonać sprzedaży „prawa do odstąpienia miejsca na cmentarzu”.