.
Udzieliliśmy ponad 131,7 tys. porad prawnych i mamy 14 830 opinii Klientów
Zadaj pytanie » Zadaj pytanie »

Pochówek z konkubentem i prawo do grobu

• Opublikowano: 02-11-2022 • Autor: Janusz Polanowski

Przez ponad 20 lat żyłam w związku nieformalnym z moim partnerem, konkubentem. W szpitalu konkubent upoważnił mnie do wszelkich działań i dokumentów. Opłaciłam pogrzeb, a teraz chciałabym postawić nagrobek partnerowi i tu zaczynają się problemy, gdyż żyje jego brat i bratanek. Musiałam podpisać pismo, że brat zgadza się, abym ja postawiła nagrobek. Podkreślam, że ja za wszystko płacę. Bardzo mi zależy na tym, aby spocząć po śmierci u boku mojego partnera. Chciałabym, żeby grób był na mnie lub na któregoś z moich synów, żeby nie było potem problemów. Zaznaczam, że nie są to synowie mojego zmarłego konkubenta. W dokumentach administracji cmentarza widnieję jako osoba pokrywająca koszty, ale dysponentem grobu jest brat konkubenta i on musi wydawać zgodę we wszystkich sprawach dotyczących tego grobu. Jak załatwić prawnie dysponowanie przeze mnie tym grobem?


Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie. Pomagamy w podobnych sprawach.

Pochówek z konkubentem i prawo do grobu

Upoważnienie, pełnomocnictwo po śmierci mocodawcy

W świetle przedstawionych przez Panią informacji, wolno zakładać, że zaakcentowane przez Panią „upoważnienie” obejmuje między innymi pełnomocnictwo – art. 98 i następne Kodeksu cywilnego (K.c.). Proponuję odnośne „upoważnienie” zestawić z przepisami o pełnomocnictwie, aktualnie (po śmierci mocodawcy) szczególnie z art. 101 K.c.; wprawdzie na ogół pełnomocnictwo wygasa wraz ze śmiercią mocodawcy, ale niekiedy jest inaczej – być może udałoby się Pani określone sprawy załatwiać na podstawie pełnomocnictwa (w tym co do prawa do danego grobu). Art. 101 K.c. stanowi:

 

„§ 1. Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane, chyba że mocodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.

§ 2. Umocowanie wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika, chyba że w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.”

 

Dziedzicznie, prawo do zachowku

Pani wprawdzie nie wspomniała wprost o testamencie zmarłego, ale nawet na wszelki wypadek zwracam uwagę na parę aspektów – szczególnie w kontekście ekonomicznym. Pieniądze (niekiedy inne czynniki ekonomiczne) mają spore znaczenie, w tym oddziałują (a nawet wpływają) na podejmowane decyzje. Jeżeli, co wydaje się prawdopodobne, Pani została ustanowiona spadkobiercą (albo jednym ze spadkobierców) zmarłego, to proszę mieć na uwadze to, że sporo osób uważa, że należy się im zachowek (art. 991 i następne K.c.) po swym rodzeństwie, a nawet po rodzeństwie swych rodziców (wujkach, ciotkach, stryjach…). Przysługiwanie zachowku może zależeć od różnych czynników – w tym od prawidłowego obliczenia „substratu zachowku” (art. 993 i następne K.c.). Całkiem sporo ludzi faktycznie „popuszcza wodze fantazji” (np. „licząc pieniążki z zachowku”) – lekceważąc zagadnienie fundamentalne. Aby zachowek mógł przysługiwać, dana osoba powinna być na zawartej w art. 991 K.c. „liście” osób potencjalnie uprawnionych z tytułu zachowku; na owej „liście” nie ma rodzeństwa spadkodawcy, więc wykluczone jest, aby zachowek przysługiwał rodzeństwu spadkodawcy, a tym bardziej zstępnym (np. dzieciom) rodzeństwa spadkodawcy.

 

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Prawo do grobu, powództwo o ustalenie

Fraza „do grobu” (a co dopiero sformułowanie „prawo do grobu”) nie występuje w ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Uprawnienie zwane „prawem do grobu” jest efektem wniosków z różnych przepisów owej ustawy – na ogół z jej art. 10 oraz np. z określonego ustępu art. 7 lub artykułu 8 (zależnie od cech poszczególnych sytuacji). Do tego dochodzi jeszcze umowa, którą zawarto z zarządcą cmentarza. Dość często okazuje się (szczególnie w poważnej sytuacji konfliktowej), że trzeba skierować sprawę na drogę sądową.

 

Okoliczności poszczególnych sytuacji, ich „związek” z poszczególnymi przepisami ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, aspekty ekonomiczne (w tym „inwestowanie” w określony grób) oraz zasady współżycia społecznego mogą mieć spory wpływ na rozstrzygnięcie sądu. Szczególnie w przypadku wytoczenia powództwa o ustalenie – to jest według konstrukcji prawnej, którą przewidziano w art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.). Gdyby Państwo byli małżonkami, sprawa byłaby o wiele łatwiejsza – choć być może nieco trudna, jeżeli wcześniej (przed zmarłym) kogoś w tym samym grobie pochowano. Związek nieformalny może skutkować różnymi wyzwaniami, a nawet problemami – także w przypadku związku niewątpliwie ustabilizowanego (zwłaszcza w przypadku jednocześnie wieloletniego i nieprzerwanego). Pani zapewne wie, ile osób zostało pochowanych w tym samym grobie – z tym wiązać mogą się duże wyzwania, ponieważ także innym osobom mogą przysługiwać uprawnienia (z pochówkami związane).

 

Jeżeli zmarły jest jedynym pochowanym w odnośnym grobie, to mogą być większe szanse na skuteczność wystąpienia przez Panią z powództwem o ustalenie „prawa do grobu”, a może również szanse na ugodowe załatwienie sprawy (być może bez typowego „sądzenia się”).

 

Oświadczenie w sprawie prawa do grobu

Wyrażenie zgody (na wiadome Pani czynności) przez brata zmarłego to przejaw oświadczenia woli, zaś oświadczenia woli mogą być interpretowane (poddawane wykładni). Być może (szczególnie w związku z jakimś wcześniejszym oświadczeniem zmarłego) ową zgodę dałoby się interpretować jako wyraz woli, by „prawo do grobu” przysługiwało Pani (samodzielnie, ewentualnie wespół z kimś innym, np. z bratem zmarłego). Reguły wykładni oświadczeń woli ustawodawca uregulował w treści art. 65 KC (samodzielnie, ewentualnie wespół z kimś innym, np. z bratem zmarłego). Reguły wykładni oświadczeń woli ustawodawca uregulował w treści art. 65 K.c.:

 

„§ 1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.

§ 2. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.”

 

Okoliczności, cel, zamiar – te aspekty mogą mieć duże znaczenie. W przypadku sporu sądowego spora część aktywności stron (np. w procesie o ustalenie) mogłaby dotyczyć właśnie takich aspektów; odpowiednia aktywność ma duże znaczenie w postępowaniu cywilnym (zwłaszcza art. 230 K.p.c.) – podobnie jest w innego rodzaju postępowaniach. Prawdopodobnie dokumenty (w tym oświadczenia złożone przez zmarłego i przez jego brata) zostałyby przedstawione jako dowody z dokumentu (art. 244 i następne K.p.c., art. 74 K.c.) – w przypadku oświadczeń pisemnych. W postępowaniu dowodowym (art. 227 i następne K.p.c.) w grę mogłyby wchodzić również innego rodzaju dowody; np. dowody z zeznań (stron, świadków) lub dowód z oględzin (art. 292 i następne K.p.c.) nagrobka, którego wartość, w czasie zamówienia i montażu, prawdopodobnie udałoby się wykazać przy pomocy dokumentu (np. faktury). Pani być może dojdzie do wniosku, że także w inny sposób dałoby się wykazać fakty (okoliczności), z których Pani wywodziłaby skutki prawne (w związku z: art. 6 K.c., art. 232 K.p.c.).

 

Prawo do grobu – porozumienie stron

Ustawowe uregulowanie ugody (art. 917 K.c., art. 918 K.c.) zakłada wzajemne ustępstwa. Pani słowa, cytuję: (…) „za wszystko płacę” – mogłyby dawać, a przynajmniej zwiększać szanse na zawarcie porozumienia; np. brat zmarłego zaakceptowałby zwrot przez Panią kosztów wcześniej poniesionych (na rzecz zarządcy cmentarza) lub sfinansowanie przez Panią innego miejsca na cmentarzu (być może tym samym) – sam zaś wyraziłby zgodę na to, by wyłącznie Pani przysługiwało „prawo do grobu”, w którym spoczął zmarły. W przypadku ugody poza sądem zawartej przydałoby się ją przedstawić sądowi do zaakceptowania (chodzi zwłaszcza o wykonalność ugody). Do zawarcia ugody mogłoby dojść również w trakcie procesu (np. procesu o ustalenie przysługiwania „prawa do grobu”) lub po zawezwaniu do próby ugodowej przed właściwym dla wzywanego sądem rejonowym (od art. 184 do art. 186 K.p.c.) – jedną z zalet takiego wezwania (w którym należy zaproponować treść ugody) jest opłata sądowa znacznie niższa od typowej (w danym rodzaju spraw). Umowy (np. związane z zawarciem ugody) należałoby (nawet na wszelki wypadek) zawierać w formie z podpisami oficjalnie potwierdzonymi.

 

Mam nadzieję, że ta odpowiedź pomoże Pani w dobrym załatwieniu ważnej i zarazem delikatnej sprawy. Moim zdaniem, dotychczasowe zgody brata zmarłego zwiększają szansę na osiągnięcie porozumienia; proponuję spokojnie i merytorycznie porozmawiać z owym panem.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę, wypełniając  formularz poniżej  ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

O autorze: Janusz Polanowski

Prawnik – absolwent Wydziału Prawa i Administracji UMCS w Lublinie. Łączy zainteresowania naukowe z zagadnieniami praktycznymi, co szczególnie dotyczy prawa Republiki Czeskiej oraz Republiki Słowackiej. Naszym Klientom udziela odpowiedzi na pytania również z zakresu prawa polskiego, w tym cywilnego (głównie rzeczowegospadkowego) oraz rodzinnego. Występował przed różnymi organami władzy publicznej, w tym przed sądami (powszechnymi i administracyjnymi) – zarówno pierwszej, jak i drugiej instancji. Uczestniczył też w licznych konferencjach naukowych, w tym międzynarodowych, i przebywał za granicą w celach naukowych. Ma doświadczenie w nauczaniu (zwłaszcza prawa) oraz uzyskał uprawnienia pedagogiczne.


.
Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem.

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Szukamy prawnika »

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

Paragraf jako alternatywne logo serwisu