.
Udzieliliśmy ponad 131,7 tys. porad prawnych i mamy 14 830 opinii Klientów
Zadaj pytanie » Zadaj pytanie »

Zasady wyboru sołtysa

• Data: 02-11-2024 • Autor: Anna Sufin

Wczoraj odbyły się u nas na wsi wybory sołtysa. Było czterech kandydatów. Pierwszy kandydat otrzymał dziewiętnaście głosów, drugi kandydat czternaście, trzeci kandydat dziewięć, a czwarty tylko jeden głos. Głosowały czterdzieści trzy osoby. Nie było drugiej tury. Czy powinna się odbyć druga tura wyborów, skoro w pierwszej turze żaden z kandydatów nie otrzymał co najmniej pięćdziesięciu procent głosów? Proszę o informacje jakie są zasady wyboru sołtysa. Ponadto na liście do głosowania znajdowała się osoba, której nie było na głosowaniu. Co można w związku z tym zrobić?


Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie. Pomagamy w podobnych sprawach.

Zasady wyboru sołtysa

Ważność wyborów sołeckich

Podaje Pan, że odbyły się w Państwa wiosce wybory na sołtysa. Głosowały cztery osoby, w pierwszej turze głosy rozłożyły się na kandydatów następująco: dziewiętnaście, czternaście, dziewięć, jeden. Nie było drugiej tury, głosowały czterdzieści trzy osoby. Pyta Pan, czy sołtys mógł być wybrany bez drugiej tury, gdy żaden z kandydatów nie otrzymał co najmniej pięćdziesięciu procent głosów. Ponadto na liście do głosowania znajdowała się osoba, której nie było na głosowaniu. Przesłał Pan statut sołectwa.

 

Zgodnie z art. 35 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 609) statut jednostki pomocniczej określa zasady i tryb wyborów jej organów. „Sołtys oraz członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania” (art. 36 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym).

 

W ustawie nie przewidziano kworum przy wyborach sołtysa, co oznacza, że wybory będą ważne bez względu na liczbę osób obecnych na głosowaniu oraz (jak się przyjmuje w literaturze), że w statucie nie można wprowadzać kworum przy wyborach. Co istotne, do wyborów do organów jednostek pomocniczych gmin nie stosuje się ustawy Kodeks wyborczy (por. np. wyrok NSA z 2 sierpnia 2023 r., sygn. akt III OSK 1790/22). Przepis art. 1 Kodeksu wyborczego „Kodeks wyborczy określa zasady i tryb zgłaszania kandydatów, przeprowadzania oraz warunki ważności wyborów: do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej; Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej; do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej; do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego; wójtów, burmistrzów i prezydentów miast”.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Wybór sołtysa na podstawie liczby głosów

W przedstawionym statucie sołectwa z 2002 r. (obowiązującym niezależnie od zmiany statusu miejscowości) przewidziano, iż:

„§ 11. Za wybranego uznaje się tego kandydata, który uzyskał najwięcej ważnych głosów. W przypadku głosowania na 1 kandydata, za wybranego uznaje się tego kandydata, który otrzymał więcej głosów »za« niż »przeciw«.

§ 12. W przypadku uzyskania takiej samej ilości najwięcej ważnych głosów przez dwóch lub więcej kandydatów wybory powtarza się, przy czym głosuje się tylko na tych kandydatów”.

 

Zatem sołtysem zostaje kandydat, który otrzymał najwięcej ważnych głosów. Nie ma wymagania, by otrzymał on liczbę głosów większą niż połowę. Statut nie przewiduje także drugiej tury głosowania. Tym samym prawidłowo u Państwa wybrano na sołtysa kandydata, który otrzymał najwięcej głosów ze wszystkich kandydatów, tj. dziewiętnaście głosów. Nie tylko nie powinno się, ale też nie wolno było przeprowadzać drugiej tury wyborów, bo takiego trybu nie przewidywał statut.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Zgłaszanie zastrzeżeń dotyczących wyborów

Pyta Pan ponadto, co z sytuacją, gdy „na liście głosowania znajdowała się osoba, której nie było na głosowaniu”. Nie do końca rozumiem tu stan faktyczny. Osoba ta podpisała się na liście i odebrała kartę do głosowania? Następnie nie oddała głosu? Na pewno jeden głos nie wpłynął – w świetle podanych przez Pana wyników – na wynik głosowania. Ewentualne zastrzeżenia nie spowodowałyby z pewnością powtórzenia wyborów. Co do drogi składania tych zastrzeżeń to przywołam komentarze:

 

Red. P. Chmielnicki, Komentarz do art. 36 ustawy o samorządzie powiatowym: „Jak podniesiono w judykaturze, w statucie sołectwa, będącym aktem powszechnie obowiązującym, mogą znaleźć się postanowienia nakładające na radę gminy obowiązek rozstrzygnięcia protestów wyborczych i podjęcia uchwały w przedmiocie ważności wyborów sołtysa (stwierdzenia ważności bądź nieważności przeprowadzonych wyborów). Jeżeli w statucie sołectwa uchwałodawca nie uregulował tej kwestii, to wobec tego rada gminy nie ma podstawy prawnej do podjęcia uchwały stwierdzającej ważność bądź nieważność wyborów sołtysa”.

 

Red. B. Dolnicki: „W postanowieniu z 8.01.2020 r., III SA/Łd 1020/19, LEX nr 2762745, WSA w Łodzi wskazał, że »wszelkie zarzuty dotyczące sposobu i prawidłowości przeprowadzenia wyborów do organów jednostki pomocniczej gminy (w tym sołtysa i rady sołeckiej, o których mowa w art. 36 ust. 1 u.s.g.) winny być kierowane do właściwej rady gminy, jako organu władnego podjąć stosowne kroki, celem weryfikacji przeprowadzonych wyborów, której wynik winien zostać przedstawiony w podjętej przez radę gminy uchwale. Dopiero taka uchwała może stanowić przedmiot skargi do sądu administracyjnego, wniesionej na podstawie art. 101 ust. 1 u.s.g.«. Ponadto w postanowieniu z 10.07.2019 r., III SAB/Łd 20/19, LEX nr 2694174, WSA w Łodzi dookreślił, że skoro »kwestia kontroli prawidłowości wyboru organów sołectwa pozostaje poza zakresem kompetencji organu wykonawczego gminy, a które to uprawnienie, co należy jeszcze raz wyraźnie podkreślić, pozostaje w wyłącznej gestii rady gminy, to tym samym, wbrew stanowisku skarżącego, Wójtowi Gminy […] nie można zarzucać pozostawania w bezczynności«”.

 

Z powyższego wynika, że ewentualne zastrzeżenia do głosowania należy kierować do rady gminy. Jednak w Państwa statucie nie uregulowano kwestii rozstrzygania przez radę protestów wyborczych i podjęcia uchwały w przedmiocie ważności wyborów. Niemniej jednak orzecznictwo idzie w tę stronę, że rada gminy ma uprawnienia do kontrolowania procedur wyborczych organów jednostek pomocniczych i w ramach tej kontroli ma prawo rozstrzygać protesty wyborcze oraz stwierdzać nieważność wadliwie (niezgodnie z prawem) przeprowadzonych wyborów.

 

Jeśli opisana sytuacja wiązała się np. z podrobieniem podpisu, można oczywiście złożyć zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Nie znalazłam orzeczeń, które potwierdzałyby, że przestępstwa opisane w art. 248 Kodeksu karnego (naruszenia przebiegu wyborów) mogą dotyczyć także wyborów na sołtysa, więc taka podstawa odpowiedzialności mogłaby być zakwestionowana.

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Przykłady

Wybory sołtysa w małej wsi, frekwencja wyborcza

W małej wsi Kościeliska odbyły się wybory na sołtysa. Mimo że wioska liczy około 200 mieszkańców, na głosowanie przyszły tylko 43 osoby. Jeden z mieszkańców, pan Marek, był zaskoczony niską frekwencją i zastanawiał się, czy wybory są ważne, skoro tak mało osób wzięło w nich udział. Ze statutu wsi wyczytał, że wybory są ważne bez względu na liczbę głosujących, gdyż w ustawie nie przewidziano kworum. Sołtysem została pani Anna, która zdobyła najwięcej głosów. Wybory były zgodne z regulaminem, a frekwencja nie miała wpływu na ich ważność.

 

Spór o ważność wyborów po rzekomo fałszywym podpisie

W wiosce Zalesie odbyły się wybory sołtysa, w których wystartowało trzech kandydatów. Po głosowaniu jeden z mieszkańców zauważył, że na liście obecności widnieje podpis sąsiada, który w dniu wyborów przebywał za granicą. Podejrzewając fałszerstwo, zgłosił sprawę do rady gminy. Po analizie okazało się, że podpis rzeczywiście był sfałszowany, ale wynik wyborów nie został podważony, ponieważ jeden głos nie wpłynął na końcowy rezultat, a rada gminy nie przewidywała możliwości unieważnienia wyborów z powodu tego typu uchybień.

 

Brak drugiej tury wyborów zgodnie ze statutem

W miejscowości Leśnice wybory na sołtysa przyniosły rozczarowanie jednemu z mieszkańców, panu Wojtkowi, który liczył na przeprowadzenie drugiej tury, ponieważ żaden z kandydatów nie zdobył ponad 50% głosów. Najwięcej głosów, 25, otrzymał pan Janek, podczas gdy pozostali kandydaci zdobyli 20, 8 i 1 głos. Jednakże zgodnie ze statutem wybory nie wymagają drugiej tury – sołtysem zostaje osoba z największą liczbą głosów, bez względu na to, czy zdobyła więcej niż połowę głosów.

Podsumowanie

Artykuł wyjaśnia zasady dotyczące wyborów na sołtysa w świetle obowiązujących przepisów i statutu sołectwa. Wskazuje, że wybory są ważne bez względu na liczbę osób biorących w nich udział, gdyż w ustawie nie przewidziano kworum. Wybory odbywają się w sposób tajny i bezpośredni, a sołtysem zostaje kandydat z największą liczbą głosów, niezależnie od tego, czy uzyskał więcej niż połowę głosów. Druga tura nie jest wymagana, jeśli statut sołectwa jej nie przewiduje. Zastrzeżenia dotyczące przebiegu wyborów można kierować do rady gminy.

Oferta porad prawnych

Masz wątpliwości dotyczące ważności wyborów na sołtysa? Skorzystaj z naszych porad prawnych online! Nasi eksperci pomogą Ci zrozumieć przepisy, odpowiedzą na pytania dotyczące statutu sołectwa i wskażą, jak postępować w sytuacjach wymagających złożenia zastrzeżeń. Dzięki nam szybko i profesjonalnie uzyskasz odpowiedź na każde pytanie prawne – bez wychodzenia z domu! Nie czekaj, już dziś opisz nam swoją sprawę w formularzu umieszczonym pod tekstem.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym - Dz.U. 1990 nr 16 poz. 95

2. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy - Dz.U. 2011 nr 21 poz. 112

3. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2 sierpnia 2023 r., sygn. akt III OSK 1790/22

 

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę, wypełniając  formularz poniżej  ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

O autorze: Anna Sufin




.
Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem.

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Szukamy prawnika »

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

Paragraf jako alternatywne logo serwisu