Rejestracja małżeństwa Polaka i Ukrainki zawartego za granicą

Jak uregulować formalności po ślubie obywatela polskiego i Ukrainki zawartego w Danii aby wspólnie zamieszkać w Polsce

Z opisu sprawy wynika, że Pani brat, obywatel Polski, przebywający czasowo w Wielkiej Brytanii, zawarł związek małżeński w Kopenhadze (Dania) z obywatelką Ukrainy zamieszkującą i pracującą w Niemczech. Ukrainka posiada kartę pobytu czasowego w Niemczech. Para chciałaby zamieszać w Polsce.

Generalnie, jeśli obywatelka Ukrainy wyszła za mąż za obywatela polskiego, to nie powinno być większego problemu z uregulowaniem formalności, zaś problemy z urzędnikami mogą wynikać z nieznajomości przepisów. W przypadku cudzoziemca spoza Unii, który wstąpił w związek małżeński z obywatelem polskim, mamy następujące instytucje:

Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony

 Zgodnie z art. 53 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach: „Zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udziela się cudzoziemcowi, który (…) pkt 6) jest małżonkiem obywatela polskiego”. Udzielenie zezwolenia jest obligatoryjne, organ ma obowiązek udzielić takiego zezwolenia, wystarczy, że cudzoziemiec jest małżonkiem obywatela polskiego. Nie ma tutaj żadnych dodatkowych wymogów. Zgodnie z art. 55 ust. 1 organ prowadzący postępowanie o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony cudzoziemcowi będącemu małżonkiem obywatela polskiego, bada czy związek małżeński nie został zawarty w celu obejścia przez cudzoziemca przepisów o udzielaniu zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium RP, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że:

1. Jedno z małżonków przyjęło korzyść majątkową w zamian za wyrażenie zgody na zawarcie małżeństwa, o ile nie wynika to ze zwyczaju ugruntowanego w danym państwie lub grupie społecznej – np. wiano, posag);
2. Małżonkowie nie wypełniają prawnych obowiązków wynikających z zawarcia małżeństwa;
3. Małżonkowie nie zamieszkują wspólnie;
4. Małżonkowie nie spotkali się nigdy przed zawarciem małżeństwa;
5. Małżonkowie nie mówią językiem zrozumiałym dla obojga;
6. Małżonkowie nie są zgodni co do dotyczących ich danych osobowych i innych istotnych okoliczności, które ich dotyczą;
7. Jedno z małżonków lub oboje małżonków w przeszłości zawierali już małżeństwa dla pozoru.

Jest to przepis, który ma zapobiegać tzw. fikcyjnym małżeństwom. Ponieważ. jak wskazano wyżej, małżeństwo z obywatelem polskim, daje od razu cudzoziemcowi możliwość uzyskania zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, wiele małżeństw jest zawieranych właśnie dla pozoru (z tym że dotyczy to głównie np. małżeństw Polek z Wietnamczykami czy Hindusami). Można jednak spodziewać się kontroli urzędnika, który np. sprawdza dom małżonków. Typowe przykłady to np. sprawdzenie, czy w szafie znajdują się rzeczy osobiste drugiego małżonka czy w łazience znajdują się szczoteczka do zębów itd.

Zgodnie z art. 56 ust. 1 Zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udziela się każdorazowo na okres niezbędny do realizacji celu pobytu cudzoziemca na terytorium RP nie dłuższy niż 2 lata.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 cudzoziemcowi odmawia się udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, jeżeli:

1. nie spełnia wymogów, o których mowa w art. 53 (tego problemu tutaj nie ma);
2. jego dane znajdują się w wykazie cudzoziemców, których pobyt na terytorium RP jest niepożądany;
3. jego dane znajdują się w Systemie Informatycznym Schengen do celów odmowy wjazdu;
4. okoliczności sprawy wskazują, że cel wjazdu lub pobytu cudzoziemca na terytorium RP jest lub będzie inny niż deklarowany;
5. podstawą ubiegania się o zezwolenie jest zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem polskim lub cudzoziemcem zamieszkującym na terytorium RP, o którym mowa w art. 54, a związek małżeński został zawarty w celu obejścia przepisów o udzielaniu zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony;
6. wymagają tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego lub interes Rzeczypospolitej Polskiej;
7. w postępowaniu o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony:
1. złożył wniosek lub dołączył do niego dokumenty zawierające nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje,
2. zeznał nieprawdę lub zataił prawdę albo, w celu użycia za autentyczny, podrobił lub przerobił dokument bądź takiego dokumentu jako autentycznego używał;
8. stwierdzono u niego chorobę lub zakażenie, podlegające obowiązkowemu leczeniu na podstawie ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570, z 2009 r. Nr 76, poz. 641 oraz z 2010 r. Nr 107, poz. 679 i Nr 257, poz. 1723), lub istnieje podejrzenie takiej choroby lub zakażenia, a cudzoziemiec nie wyraża zgody na to leczenie;
9. nie wywiązuje się z zobowiązań podatkowych wobec Skarbu Państwa;
10. nie zwrócił kosztów wydalenia, które zostały sfinansowane z budżetu państwa;
11. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nielegalnie.

Z tym że zgodnie z ust. 3 nie można odmówić udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony cudzoziemcowi – małżonkowi obywatela polskiego lub osoby posiadającej zezwolenie na osiedlenie się lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego WE, jeżeli wyłączną podstawą odmowy byłaby którakolwiek z przyczyn, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 7-9.

Zgodnie z art. 58 ust. 1: Cudzoziemcowi cofa się zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, jeżeli:

1. ustała przyczyna, dla której zostało udzielone;
2. wystąpiła jedna z okoliczności, o których mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2 lub 3-9 (uzasadniających odmowę wydania wizy);
3. opuścił na stałe terytorium RP.

Ponadto cudzoziemca przebywającego na terytorium RP, którego pobyt jest niepożądany, można w decyzji o cofnięciu zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony zobowiązać do opuszczenia tego terytorium w terminie określonym w decyzji.

Zgodnie z art. 59 cudzoziemiec jest obowiązany opuścić terytorium RP przed upływem terminu ważności zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, chyba że uzyskał kolejne zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, zezwolenie na osiedlenie się lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego WE.

Zgodnie z art. 60 ust. 1 zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udziela się na wniosek cudzoziemca. Decyzję w sprawie udzielenia zezwolenia na czas zamieszkania na czas oznaczony wydaje wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca, a w przypadku cudzoziemca przebywającego za granicą – wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamierzonego pobytu cudzoziemca. Podobnie jak w przypadku wizy przed wydaniem decyzji o udzieleniu zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony właściwy wojewoda jest obowiązany zwrócić się do komendanta oddziału Straży Granicznej, komendanta wojewódzkiego Policji, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a w razie potrzeb także do konsula właściwego ze względu na ostatnie miejsca zamieszkania cudzoziemca za granicą lub do innych organów, z wnioskiem o przekazanie informacji, czy wyjazd i pobyt cudzoziemca na terytorium RP stanowią zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Zezwolenie na osiedlenie się i zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego WE

Jest to kolejny krok.

Zgodnie z art. 64 ust. 1 zezwolenia na osiedlenie się udziela się cudzoziemcowi, który pozostaje w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim co najmniej 3 lata przed złożeniem wniosku i bezpośrednio przed złożeniem wniosku przebywał nieprzerwanie na terytorium RP, co najmniej przez 2 lata na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony.

Pobyt na terytorium RP uważa się za nieprzerwany, gdy żadna z przerw w nim nie była dłuższa niż 6 miesięcy i nie przekroczyła łącznie 10 miesięcy w okresach, o których mowa wyżej, chyba że przerwa była spowodowana:

• wykonywaniem obowiązków zawodowych lub świadczeniem pracy poza terytorium RP, na podstawie umowy zawartej z pracodawcą, którego siedziba znajduje się na terytorium RP;
• towarzyszeniem małżonkowi wykonującemu obowiązki zawodowe lub świadczącemu pracę w warunkach, o których mowa w pkt 1;
• leczeniem cudzoziemca.

Zezwolenia na osiedlenie się udziela się na czas nieoznaczony. Zezwolenie na osiedlenie się wygasa z mocy prawa z dniem uzyskania przez cudzoziemca zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE.

Natomiast zgodnie z art. 65 ust. 1 zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE udziela się cudzoziemcowi przebywającemu na terytorium RP, bezpośrednio przed złożeniem wniosku, legalnie i nieprzerwanie, co najmniej przez 5 lat, który posiada:

1. stabilne i regularne źródło dochodu wystarczającego do pokrycia kosztów utrzymania siebie i członków rodziny pozostających na jego utrzymaniu;
2. ubezpieczenie zdrowotne w rozumieniu przepisów o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium RP.

Zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE udziela się na czas nieoznaczony.

Zgodnie z art. 66 ust. 1: Cudzoziemcowi odmawia się udzielenia zezwolenia na osiedlenie się, jeżeli:

1. nie spełnia wymogów, o których mowa w art. 64 ust. 1;
2. jego dane znajdują się w wykazie cudzoziemców, których pobyt na terytorium RP jest niepożądany;
3. jego dane znajdują się w Systemie Informacyjnym Schengen do celów odmowy wjazdu;
4. wymagają tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego lub interes RP;
5. podstawą ubiegania się o zezwolenie jest zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem polskim, a związek małżeński został zawarty wyłącznie w celu obejścia przepisów o udzielaniu zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub zezwolenia na osiedlenie się;
6. w postępowaniu o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się:
1. złożył wniosek lub dołączył do niego dokumenty zawierające nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje,
2. zeznał nieprawdę lub zataił prawdę albo, w celu użycia za autentyczny, podrobił lub przerobił dokument bądź takiego dokumentu jako autentycznego używał;
7. nie wywiązuje się z zobowiązań podatkowych wobec Skarbu Państwa;
8. nie zwrócił kosztów wydalenia, który zostały sfinansowane z budżetu państwa.

Cudzoziemcowi odmawia się udzielenia zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE, jeżeli:

1. nie spełnia wymogów, o których mowa w art. 65 ust. 1;
2. wymagają tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE udziela się na wniosek cudzoziemca. Decyzję w sprawie udzielenia zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE wydaje wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca. Również i tutaj przed wydaniem decyzji o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamierzonego pobytu cudzoziemca jest obowiązany zwrócić się do komendanta oddziału Straży Granicznej i innych instytucji, z wnioskiem o przekazanie informacji, czy wjazd i pobyt cudzoziemca na terytorium RP stanowią zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Zawarcie związku małżeńskiego Ukrainki z obywatelem polskim a obywatelstwo

Co do zasady, zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem polskim nie powoduje zmian w obywatelstwie cudzoziemca. Jednakże art. 30 ust. 1 ustawy z 2009 r. o obywatelstwie wskazuje, iż:

„Art. 30. 1. Za obywatela polskiego uznaje się:

1) cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 3 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub na podstawie prawa stałego pobytu, który posiada w Rzeczypospolitej Polskiej stabilne i regularne źródło dochodu oraz tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego;

2) cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 2 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub prawa stałego pobytu, który:

a) pozostaje co najmniej od 3 lat w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim lub

b) nie posiada żadnego obywatelstwa;

3) cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 2 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, które uzyskał w związku z posiadaniem statusu uchodźcy nadanego w Rzeczypospolitej Polskiej;

4) małoletniego cudzoziemca, którego jedno z rodziców jest obywatelem polskim, przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub prawa stałego pobytu, a drugie z rodziców nieposiadające obywatelstwa polskiego wyraziło zgodę na to uznanie;

5) małoletniego cudzoziemca, którego co najmniej jednemu z rodziców zostało przywrócone obywatelstwo polskie, jeżeli małoletni przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub prawa stałego pobytu, a drugie z rodziców nieposiadające obywatelstwa polskiego wyraziło zgodę na to uznanie;

6) cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie i legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 10 lat, który spełnia łącznie następujące warunki:

a) posiada zezwolenie na osiedlenie się, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub prawo stałego pobytu,

b) posiada w Rzeczypospolitej Polskiej stabilne i regularne źródło dochodu oraz tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego;

7) cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 2 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, które uzyskał w związku z polskim pochodzeniem.

2. Cudzoziemiec ubiegający się o uznanie za obywatela polskiego, z wyłączeniem cudzoziemca, o którym mowa w ust. 1 pkt 4 i 5, jest obowiązany posiadać znajomość języka polskiego potwierdzoną urzędowym poświadczeniem, o którym mowa w art. 11a ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz. U. Nr 90, poz. 999, z późn. zm.⁵⁾), świadectwem ukończenia szkoły w Rzeczypospolitej Polskiej lub świadectwem ukończenia szkoły za granicą z wykładowym językiem polskim.

Art. 31. Cudzoziemcowi odmawia się uznania za obywatela polskiego, w przypadku gdy:

1) nie spełnia wymogów, o których mowa w art. 30;

2) nabycie przez niego obywatelstwa polskiego stanowi zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Art. 32. 1. Uznanie cudzoziemca za obywatela polskiego następuje na jego wniosek, a w przypadku małoletniego cudzoziemca – na wniosek jego przedstawicieli ustawowych.

2. W przypadku braku porozumienia między przedstawicielami ustawowymi każdy z nich może zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu.”

Wniosek o uznanie za obywatela polskiego składa się do wojewody. Decyzję w sprawie uznania cudzoziemca za obywatela polskiego wydaje wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby, której postępowanie dotyczy. Wojewoda przed wydaniem decyzji, o której mowa w ust. 1, zwraca się do komendanta wojewódzkiego Policji, dyrektora delegatury Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a w razie potrzeby do innych organów, o udzielenie informacji, czy nabycie przez cudzoziemca obywatelstwa polskiego nie stanowi zagrożenia dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.”

PODSUMOWUJĄC

1. Po zawarciu małżeństwa z obywatelem polskim cudzoziemiec ma prawo ubiegać się o zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony. Sam ślub nie daje automatycznie cudzoziemcowi prawa do pozostania na terytorium RP! W praktyce jednak, jeśli doszło do zawarcia małżeństwa, to i tak nielegalny pobyt cudzoziemca nie może być przesłanką odmowy wydania mu zezwolenia na zamieszkanie. Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony wydaje się na okres dwóch lat. Wniosek składa się w urzędzie wojewódzkim właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. Urząd nie może odmówić wydania zezwolenia wyłącznie z powodu nielegalnego pobytu małżonka w Polsce. Może natomiast odmówić legalizacji pobytu cudzoziemca ze względów bezpieczeństwa lub w sytuacji, gdy małżeństwo zostało zawarte w celu obejścia prawa (dla pozoru). Podczas prowadzenia procedury legalizacji pobytu cudzoziemca urząd może sprawdzać, czy zawarte małżeństwo jest „autentyczne”. Ma m.in. prawo do kontrolowania bez uprzedzenia, czy małżonkowie mieszkają razem.
2. Po trzech latach małżeństwa (w tym dwóch latach nieprzerwanego pobytu w Polsce na podstawie karty pobytu czasowego) cudzoziemiec może ubiegać się o pobyt stały – tj. zezwolenie na osiedlenie się.
3. Jeśli cudzoziemiec przebywa nieprzerwanie na terytorium RP co najmniej od 2 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE lub prawa stałego pobytu i pozostaje co najmniej od 3 lat w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim, ma prawo być uznanym za obywatela polskiego. Może to oznaczać konieczność rezygnacji z dotychczas posiadanego obywatelstwa (ukraińskiego), ale należy to interpretować o tyle, iż dla prawa polskiego obywatel może być obywatelem tylko jednego państwa. Oznacza to, iż w świetle prawa polskiego obywatelka Ukrainy będzie miała obywatelstwo polskie, a nie ukraińskie, natomiast nie oznacza to, iż zrzeknie się ona obywatelstwa ukraińskiego.
4. Wszelkie informacje na temat dokumentów potrzebnych do składania wniosków o takie zezwolenia można znaleźć na stroni Wydziału Spraw Cudzoziemców właściwego urzędu wojewódzkiego.

Jeszcze jedna rzecz – KARTA POBYTU TYMCZASOWEGO wydawana jest wtedy, gdy cudzoziemiec otrzymał zezwolenie na czasowe zamieszkanie, KARTA STAŁEGO POBYTU – gdy otrzymał zezwolenie na osiedlenie się.

Jako małżonek obywatela (obywatelki) RP cudzoziemcy mają następujące prawa i przywileje:

1. możliwość legalizacji pobytu w RP;
2. prawo do pracy bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę dla osób, które uzyskały zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony ze względu na małżeństwo z obywatelem RP;
3. prawo do prowadzenia działalności gospodarczej na zasadach dotyczących obywateli RP, gdy małżonkowie posiadają już zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony;
4. ułatwienia w nabywaniu nieruchomości po 5-letnim okresie pobytu w RP na podstawie karty stałego pobytu;
5. prawo ubiegania się (otrzymania) obywatelstwa polskiego;
6. prawo pomocy społecznej – gdy uzyskają zgodę na osiedlenie się, status rezydenta długoterminowego WE, gdy objęci są ochroną międzynarodową lub uzyskają polskie obywatelstwo.

Oczywiście, możemy pomóc w dopełnieniu wszelkich formalności w celu uzyskania zezwolenia na zamieszkanie.

Opis stanu faktycznego z kwietnia 2013 r.