Przepisy prawne obowiązujące na cmentarzach komunalnych

Prace budowlane i remontowe związane z grobem

Przepisami regulującymi kwestie pochówku jest ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 1959 r. Nr 11, poz. 62). Ustawa jednak reguluje głównie zagadnienia związane z zakładaniem, utrzymaniem i zamykaniem cmentarzy (zarówno komunalnych jak i wyznaniowych) oraz techniczne kwestie związane z pochówkiem osób zmarłych. Dalsze regulacje umiejscowione są również w rozporządzeniach.

Z art. 2 ust. 1 i 2 powołanej ustawy wynika, że tereny cmentarzy komunalnych znajdują się w zarządzie właściwych organów administracji terenowej, a cmentarzy wyznaniowych w zarządzie związków wyznaniowych. Z treści powołanego przepisu należy wyciągnąć wniosek, że tylko jednostki zarządzające terenami cmentarnymi mogą być uznane za użytkowników nieruchomości, którym służy legitymacja do wystąpienia z wnioskiem w postępowaniu administracyjnym. Korzystanie bowiem z grobu, wynikające z prawa do grobu, ogranicza się do miejsca grzebalnego o ściśle określonych wymiarach, a użytkownikiem pozostałego terenu jest jednostka zarządzająca cmentarzem.

Napisała Pani, że nie może porozumieć się z zarządcą cmentarza, a w zasadzie prawdopodobnie z osobą, która siedzi w kancelarii i zwykle pobiera wyłącznie opłaty lub uzgadnia terminy pochówków.

W pierwszej kolejności proszę się dowiedzieć w urzędzie miasta, kto jest zarządcą cmentarza. Jeżeli także z nim nie dojdzie Pani do porozumienia ustnie, proszę zażądać regulaminu cmentarza komunalnego. W nim powinny znaleźć się odpowiednie zapisy dotyczące przeprowadzenia prac, które chce Pani wykonać na cmentarzu.

Czy zarządca cmentarza musi udzielić zgody na prace budowlane i remontowe przy grobie?

Generalnie rzecz ujmując, zwykle roboty polegające na budowie grobów murowanych, montażu lub demontażu nagrobków w całości lub w części, montażu płyt nagrobnych, zabudowie okładzin na istniejących grobach murowanych, zmianie nawierzchni miejsca grzebalnego, trwałej zabudowie ławek, skrzyń itp. – wymagają uzgodnienia z zarządcą cmentarza.

Uzgodnienie to nie jest wymagane w przypadku robót: innych kamieniarskich, konserwacyjnych, dekoracyjnych, renowacyjno-porządkowych, kucia liter, pod warunkiem wniesienia opłaty za wjazd – jeśli taki jest konieczny w związku z wymienionymi robotami.

W zakres uzgodnienia wykonania robót na terenie cmentarza wchodzi:

• w przypadku powierzenia przez dysponenta miejsca grzebalnego wykonania robót wybranemu wykonawcy – pisemne oświadczenie o powierzeniu wykonania robót określonemu wykonawcy lub oświadczenie wykonawcy o upoważnieniu go przez dysponenta miejsca grzebalnego do wykonania robót,
• pisemne oświadczenie wykonawcy potwierdzające fakt zapoznania się z niniejszym regulamin,
• przedłożenie przez wykonawcę robót szkicu nagrobka lub grobowca z wymiarowaniem, jeżeli przedmiotem robót ma być wybudowanie grobowca lub ustawienie nagrobka,
• w przypadku innych robót, określenie przez wykonawcę ich rodzaju, zakresu i wymiarowania,
• sprawdzenie przez zarządcę cmentarza zgodności wymiarowania projektowanych obiektów z normatywami grobów, z planem zagospodarowania cmentarza i ładem przestrzennym.

Można je przeprowadzić samemu bądź zlecić. Zarządca cmentarza prowadzi ewidencję podmiotów świadczących usługi pogrzebowe i cmentarne na terenie cmentarza.

Zarządca wówczas wydaje wykonawcy pisemną zgodę na wykonanie robót, określając rodzaj, wymiarowanie i termin wykonania robót oraz obowiązki wykonawcy w zakresie uprzątnięcia terenu, każdorazowo w odniesieniu do jednego ściśle określonego miejsca grzebalnego.

Remont grobu i problem z ekshumacją

Problemem w Pani wypadku z pewnością będzie ekshumacja.

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (j.t. Dz. U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295) ekshumacja zwłok może być dokonana na umotywowaną prośbę osób uprawnionych do pochowania zwłok za zezwoleniem właściwego inspektora sanitarnego. Osobami uprawnionymi do pochowania zwłok, a także do ekshumacji w świetle art. 10 ust. 1 wymienionej ustawy są członkowie najbliższej pozostałej rodziny osoby zmarłej, a mianowicie: małżonek, krewni zstępni, krewni wstępni, krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa, powinowaci w linii prostej do 1 stopnia.

Ponadto proszę zwrócić uwagę, że zarząd cmentarza wyznaniowego nie może odmówić pochowania zwłok osób, które posiadają nabyte prawo do pochówku w określonym miejscu tego cmentarza. Gdyby więc chciała Pani być pochowana w tym samym grobie, będzie Pani miała do tego prawo.

Grób murowany, trwale związany z gruntem (grobowiec), nie stanowi przedmiotu odrębnej od gruntu własności. O pochowaniu zwłok w grobie mającym charakter grobu rodzinnego decydują wspólnie: osoba, która poniosła koszty budowy grobu i uiściła opłatę za korzystanie z miejsca na cmentarzu, oraz członkowie najbliższej rodziny.

Trzeba jednak pamiętać, że grób nie może być użyty do ponownego chowania przed upływem lat 20. Po upływie lat 20 ponowne użycie grobu do chowania nie może nastąpić, jeżeli jakakolwiek osoba zgłosi zastrzeżenie przeciw temu i uiści opłatę, przewidzianą za pochowanie zwłok.

Zastrzeżenie to ma skutek na dalszych lat 20 i może być odnowione.

Prawo do grobu

Pod pojęciem „prawo do grobu” rozumie się różne uprawnienia umożliwiające osobom bliskim sprawowanie kultu pamięci zmarłych. Uprawnienia te mogą mieć charakter niemajątkowy i ściśle osobisty, związany ze sferą uczuć, ale mogą też wymagać starań praktycznych, w tym związanych z wydatkami. Stąd treść prawa do grobu określają zarówno elementy osobiste jak i majątkowe, które w zależności od konkretnej sytuacji podlegają ochronie według zasad przewidzianych w przepisach o ochronie dóbr osobistych albo na podstawie przepisów dotyczących praw majątkowych. Krótko mówiąc, jest to uprawnienie osoby bliskiej zmarłego do decydowania o przeznaczeniu wolnego miejsca w grobie.

W Pani przypadku ważne jest, kto uiścił opłatę, bowiem ta osoba jest dysponentem grobu. Oznacza to, że po upływie 20 lat – w przypadku gdy Pani uiściła opłatę, będzie Pani miała w pierwszej kolejności prawo do pochowania w tym miejscu. Do tego czasu, jako osoba najbliższa, ma Pani prawo decydować o miejscu wykupionym na grób rodziców. Jeżeli jest tam miejsce na trzecią trumnę (a Pani bierze pod uwagę możliwość pochówku przed upływem 20 lat), proszę to uzgodnić z grabarzem i zarządcą cmentarza i zapisać odpowiednio swoją ostatnią wolę.

Reasumując, w celu wyjaśnienia problemów proszę udać się do urzędu miasta, bowiem to burmistrz (prezydent) jest zobowiązany do administracji cmentarzem i jest organem decyzyjnym.