Powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej

Czy matka dziecka może samodzielnie decydować o majątku dziecka?

Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw (art. 95 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego; w skrócie K.r.o.).

Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy (art. 97 K.r.o.).

Tym samym matka dziecka nie ma prawa wyłącznie decydować o majątku dziecka (m.in. o pieniądzach uzbieranych z okazji chrztu). Pan również jest uprawniony do zarządzania tym majątkiem.

Jak uregulować sposób wykonywania władzy rodzicielskiej nad wspólnym dzieckiem po rozłące rodziców?

Z uwagi na fakt, że rodzice dziecka (tj. Państwo) żyją w rozłączeniu, każde z rodziców może zwrócić się do sądu opiekuńczego, by sąd określił sposób wykonywania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. Sąd może wydać następujące rozstrzygnięcia:

1. sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka albo
2. sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem, i jest zasadne oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka (art. 107 K.r.o.).

Jeśli między Państwem nie ma porozumienia co do sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem, zasadne jest, aby sąd powierzył wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę drugiego do określonych spraw.

Wniosek o przyznanie ojcu wykonywania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem

W ten sposób może Pan spróbować wystąpić z wnioskiem, by sąd przyznał właśnie Panu wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. W tym celu należy wystąpić do sądu opiekuńczego z wnioskiem o powierzenie Panu wykonywania władzy rodzicielskiej i o uregulowanie kontaktów z dzieckiem. Sądem opiekuńczym jest sąd rejonowy – wydział rodzinny i nieletnich. Sądem miejscowo właściwym będzie sąd zamieszkania dziecka.

Wyżej wymieniony wniosek należy złożyć w dwóch egzemplarzach. Wniosek musi zostać należycie opłacony opłatą sądową w wysokości 40 zł. Dowód uiszczenia opłaty należy załączyć do wniosku. Opłatę sądową można uiścić przelewem bądź poprzez naklejenie znaków opłaty sądowej (dostępne są w kasie sądu).

We wniosku powinien Pan wskazać siebie jako wnioskodawcę oraz matkę dziecka jako uczestnika postępowania (proszę także podać adresy zamieszkania).

Postępowanie w omawianej sprawie będzie toczyło się w trybie nieprocesowym i zakończy się wydaniem stosownego postanowienia (art. 579 Kodeksu postępowania cywilnego).

Ograniczenie władzy rodzicielskiej drugiego rodzica

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego: „Sąd obowiązany jest określić w wyroku [w postanowieniu] w sposób konkretny, do jakich obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka ogranicza władzę rodzicielską drugiego rodzica (…). Treść obowiązków i uprawnień małżonka, któremu wykonywania władzy rodzicielskiej nie powierzono, może więc – przykładowo biorąc – obejmować decyzje co do kwestii związanych ze zmianą miejsca pobytu dzieci, z organizowaniem ich wypoczynku i wczasów, ich leczeniem, z wyborem szkoły, nauką pozaszkolną, zasadami wychowania, kierunkiem i zakresem wykształcenia, praktyką zawodową, wyborem zawodu itd. Zależnie od sytuacji może zachodzić potrzeba określenia czasu i miejsca widywania się takiego małżonka z dziećmi. Można też zastrzec, że zgoda drugiego z rodziców konieczna jest – tak jak w wypadku opieki – we wszystkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby małoletnich dzieci”.

Przy wyborze jednego z rodziców, któremu powierza się wykonywanie władzy rodzicielskiej w pełnym zakresie, bierze się pod uwagę kwalifikacje podmiotowe obojga rodziców, w tym także ich zdolności wychowawcze. Należy więc każdorazowo oceniać, które z rodziców daje lepszą gwarancję wychowania dziecka na prawego człowieka i obywatela (orzeczenie SN z 30 sierpnia 1949 r., sygn. akt WaC 76/49 i z 26 kwietnia 1958 r., sygn. akt 3 CR 135/58). Istotny też jest wzajemny dotychczasowy stosunek rodziców do siebie i do dziecka, a także – jako okoliczność ujemna – czy jedno z rodziców nie wpaja dziecku uczucia niechęci lub nienawiści do drugiego i jego otoczenia (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 2 grudnia 1957 r., sygn. akt I CR 1045/56).

Które z rodziców powinno uiszczać alimenty?

Alimenty powinien uiszczać na dziecko ten z rodziców, któremu nie powierzono wykonywania władzy rodzicielskiej.

Proszę pamiętać, iż w obecnym stanie prawnym kontakty rodziców z dzieckiem są nie tylko prawem, ale i obowiązkiem. Co więcej, kontakty rodziców z dzieckiem są niezależne od władzy rodzicielskiej oraz od stopnia wywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego względem dziecka. Tym samym rodzic mający ograniczoną władzę rodzicielską czy też w ogóle jej pozbawiony może mieć ustalone kontakty z dzieckiem. Podobnie będzie w przypadku rodzica niepłacącego alimentów na dziecko.

Zgodnie z art. 113 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego kontakty rodzica z dzieckiem mogą w szczególności polegać na:

1. przebywaniu z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu),
2. bezpośrednim porozumiewaniu się z dzieckiem,
3. utrzymywaniu korespondencji,
4. korzystaniu z innych środków porozumiewania się na odległość (w tym ze środków komunikacji elektronicznej, a więc np. za pośrednictwem e-maila, Skype’a, Gadu-Gadu czy czatu).

Powyższe sposoby realizacji kontaktów z dzieckiem są przykładowe – w grę mogą wejść i inne sposoby utrzymywania kontaktów.

Jeżeli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, to rodzice na drodze porozumienia powinni określić sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich. Dopiero w braku porozumienia o sposobie realizacji kontaktów z dzieckiem postanowi sąd po odebraniu oświadczeń od rodziców.