Podział nieruchomości po śmierci współwłaściciela, prawa spadkobierców i obowiązki wobec nieruchomości

Dziedziczenie po zmarłym współwłaścicielu

Zgodnie z art. 924 Kodeksu cywilnego spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Oznacza to, że w momencie śmierci wujka jego udział w nieruchomości stał się spadkiem, który z mocy prawa przeszedł na jego spadkobierców – zwykle dzieci lub małżonka.

Aby jednak formalnie potwierdzić te prawa, konieczne jest przeprowadzenie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Dopiero po jego zakończeniu można ujawnić nowych właścicieli w księgach wieczystych. Samo posiadanie udziału w nieruchomości wynika jednak już z samego faktu dziedziczenia.

Zniesienie współwłasności i podział majątku

W opisanej sytuacji, aby zakończyć stan współwłasności, należy wystąpić do sądu o zniesienie współwłasności i dokonanie fizycznego podziału nieruchomości. Zgodnie z art. 212 Kodeksu cywilnego:

§ 1. Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne.
§ 2. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych.
§ 3. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać dziesięciu lat.

Podział może więc polegać na wydzieleniu dwóch części gruntu i przyznaniu każdej stronie własności odrębnej nieruchomości. Jeśli podział fizyczny byłby niemożliwy, sąd może przyznać całość jednemu współwłaścicielowi z obowiązkiem spłaty drugiego lub zarządzić sprzedaż nieruchomości.

Zwrot poniesionych kosztów

Jeżeli jeden ze współwłaścicieli ponosił opłaty za całość nieruchomości (np. podatki, remonty), może domagać się od drugiego zwrotu odpowiedniej części. Takie roszczenie można zgłosić w postępowaniu o zniesienie współwłasności.

W przypadku opisanym powyżej ojciec ma prawo żądać zwrotu połowy kosztów, które ponosił za wujka – teraz od jego spadkobierców.

Wprowadzenie się spadkobierców do nieruchomości

Nowi spadkobiercy, czyli dzieci zmarłego wujka, są współwłaścicielami udziału po nim. Mają prawo współposiadać nieruchomość, jednak nie mogą samowolnie zajmować części przekraczającej ich udział. W praktyce oznacza to, że wprowadzenie się bez uzgodnienia z drugim współwłaścicielem może być potraktowane jako naruszenie posiadania.

W takiej sytuacji ojciec może wezwać ich do zaprzestania naruszeń lub wnieść do sądu powództwo o ochronę posiadania.