Wygrana w zagranicznej loterii

Odpowiedzialność karna osób grających online

W Polsce daje zaobserwować się proceder, że są firmy działające online, które zajmują się pośrednictwem w grach liczbowych na świecie, ale takie pośrednictwo nie jest legalne. Polska ustawa hazardowa nie przewiduje pośrednictwa w kupowaniu przez internet losów na gry liczbowe – zarówno tych za granicą, jak i tych organizowanych w Polsce. W związku z tym, niestety muszę Panią zmartwić, ale osoby biorące udział w zagranicznych grach losowych lub zakładach wzajemnych podlegają odpowiedzialności karnej. Chodzi tu o ustawę z dnia 26 maja 2011 r. o zmianie ustawy o grach hazardowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 29 czerwca 2011 r.), w której to po raz pierwszy w Polsce reguluje zakłady wzajemne online, dopuszczając je pod warunkiem pozyskania odpowiedniego zezwolenia. Jednocześnie jednak wprowadza całkowity zakaz urządzania i uczestniczenia w grach hazardowych przez sieć Internet. W szczególności zaś artykuł 29a w brzmieniu:

„Art. 29a. 1. Zakazane jest urządzanie gier hazardowych przez sieć Internet.

2. Zakazane jest uczestniczenie w grach hazardowych urządzanych przez sieć Internet.

3. Zakazy określone w ust. 1 i 2 nie dotyczą urządzania zakładów wzajemnych przez sieć Internet na podstawie udzielonego zezwolenia”.

Jak widać, nie można zarówno urządzać gier hazardowych przez internet, jak i w nich uczestniczyć online.

Odpowiedzialność karna za złamanie ww. zakazu uregulowana jest natomiast w art. 107 Kodeksu karnego skarbowego (w skrócie K.k.s.), gdzie w § 1 stanowi, że „kto wbrew przepisom ustawy lub warunkom koncesji lub zezwolenia urządza lub prowadzi grę losową, grę na automacie lub zakład wzajemny, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym karom łącznie” (w przypadku mniejszej wagi – jest to wykroczenie skarbowe, zob. art. 107 § 4 K.k.s.). Natomiast zgodnie z § 2 „tej samej karze podlega, kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uczestniczy w zagranicznej grze losowej lub zagranicznym zakładzie wzajemnym”. Przestępstwo z art. 107 § 2 jest popełnione niezależnie od tego, czy gra losowa organizowana za granicą jest legalna w kraju, gdzie usługodawca ma siedzibę.

Kontrowersje wokół przepisów karnych

Mogę Panią pocieszyć, że wyżej wymieniony art. 107 K.k.s. budzi tyle kontrowersji związanych z jego właściwą interpretacją, że nawet trudno spotkać orzecznictwo sądowe odnoszące się do tej kwestii nie mówiąc już o skazaniach z tego artykułu, o których zasadniczo nie słychać. Problemem jest określenie, cóż oznacza owo „uczestnictwo na terenie RP”. Skoro wykonuje się czynności przystąpienia go gry na sprzęcie znajdującym się w Polsce, to należałoby przyjąć, że umowa została zawarta w Polsce, ale regulaminy niektórych portali wskazują, że miejscem zawarcia umowy jest siedziba usługodawcy (np. Stany Zjednoczone). Zgodnie bowiem z doktryną „przestępstwo skarbowe określone w art. 107 § 2 polega na uczestniczeniu na terenie Polski w zagranicznej grze losowej lub zagranicznym zakładzie wzajemnym. Nie jest natomiast takim przestępstwem skarbowym uczestniczenie przez obywatela Rzeczypospolitej Polskiej w grze losowej lub zakładach wzajemnych na terytorium innego państwa (np. poza terytorium Polski). Sprawcą występku skarbowego (art. 107 § 2) może być każda osoba, która na terenie Polski bierze udział w zagranicznej grze losowej lub zagranicznym zakładzie wzajemnym” (B. Kurzępa, W. Kotowski, komentarz do art. 107, w: Kodeks karny skarbowy, Komentarz, Warszawa 2007).

Ponadto regulaminy danej gry wskazują, kto może w niej wziąć udział, np. osoby, które ukończyły 18 lat i mieszkają albo przebywają na ternie stanu Illinois. Należałoby się zatem z takim regulaminem zagranicznej loterii zapoznać.

Podatki od wygranej w zagranicznej loterii

Natomiast co do kwestii podatkowych, to zastosowanie ma ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania. Jeśli chodzi o ustawę o podatku dochodowym, to zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 2 z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych ze sprzedażą premiową, uzyskanych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego podatek wynosi 10% wygranej lub nagrody. Stany Zjednoczone nie należą ani do Wspólnoty, ani do EOG. Zatem dochody z gier (w tym loterii) kwalifikuje się jako przychody z innych źródeł. Niestety umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarta pomiędzy Polską a Stanami nie wspomina o wygranych w loteriach. Dochody z gier jako nieobjęte postanowieniami umowy powinny więc być opodatkowane w państwie, w którym konkretna osoba ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych (kraju tzw. rezydencji podatkowej). Jednakże dotyczy do wygranej osiągniętej podczas pobytu w Stanach, a nie przy skorzystaniu z gry online. A zatem w takim przypadku zgodnie z art. 2 ust. 2 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przepisów ustawy „nie stosuje się do przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy” (czyli zabronionej prawnie). Co oznacza, trzymając się wykładni literalnej przepisu, w razie wygranej w takiej grze uczestnik gry losowej nie zapłaci podatku. Podatnik odpowiadałby więc na podstawie art. 107 § 2 Kodeksu karnego skarbowego, przepadkowi podlegałaby wartość wygranej – art. 30 § 5 K.k.s. Jednak praktyka urzędów skarbowych jest taka, iż uznają one takie wygrane za przychód z nieujawnionych źródeł przychodu i obciążają 75% podatkiem.

Reasumując – udział w zagranicznej grze losowej, w tym w loterii, online na gruncie prawa polskiego jest działaniem nielegalnym, ale egzekwowalność tego czynu jest nader znikoma.

Na marginesie mogę dodać, że podobny zakaz istnieje we Włoszech i do niego odniósł się wyroku Trybunał Sparwiedliwości UE uznający go za niezgodny z prawem (Swoboda przedsiębiorczości – Swobodne świadczenie usług – Przyjmowanie zakładów wzajemnych na współzawodnictwo sportowe w jednym państwie członkowskim i przekazywanie przez Internet do innego państwa członkowskiego – Zakaz pod rygorem sankcji karnych – Ustawodawstwo państwa członkowskiego zastrzegające dla niektórych podmiotów prawo przyjmowania zakładów wzajemnych

W sprawie C?243/01):

„Trybunał już wcześniej orzekł, że przywóz materiałów reklamowych i kuponów loteryjnych do jednego państwa członkowskiego, aby mieszkańcy tego państwa mogli wziąć udział w loterii urządzanej w innym państwie członkowskim, wiąże się z działalnością usługową (ww. wyrok w sprawie Schindler, pkt 37). Przez analogię działalność polegająca na umożliwianiu uczestnictwa obywatelom jednego państwa członkowskiego w zakładach wzajemnych urządzanych w innym państwie członkowskim, nawet jeśli przedmiotem zakładów są imprezy sportowe organizowane w pierwszym państwie członkowskim, wiąże się z działalnością usługową w rozumieniu art. 50 WE.

Trybunał orzekł także, że art. 49 WE powinien być interpretowany w ten sposób, że obejmuje on usługi, które usługodawca oferuje przez telefon potencjalnym usługobiorcom zamieszkałym lub mającym siedzibę w innych państwach członkowskich i które świadczy, nie opuszczając państwa członkowskiego siedziby swego przedsiębiorstwa (wyrok z dnia 10 maja 1995 r. w sprawie C?384/93 Alpine Investments, Rec. s. I?1141, pkt 22).

Jeśli się przeniesie tę wykładnię na grunt problematyki sprawy rozpoznawanej przez sąd krajowy, to wynika z niej, iż art. 49 WE dotyczy usług, które usługodawca taki jak Stanley, mający siedzibę w jednym państwie członkowskim, konkretnie w Zjednoczonym Królestwie, oferuje przez Internet – a zatem bez przemieszczania się ? usługobiorcom zamieszkałym lub mającym siedzibę w innym państwie członkowskim, konkretnie w Republice Włoskiej, z takim skutkiem, że wszelkie ograniczenia dotyczące tej działalności są ograniczeniami swobodnego świadczenia usług przez takiego usługodawcę.

Ponadto swobodne świadczenie usług obejmuje nie tylko swobodę usługodawcy w oferowaniu i wykonywaniu usług dla usługobiorców zamieszkałych lub mających siedzibę w państwie członkowskim innym niż państwo, na którego terytorium znajduje się usługodawca, lecz także swobodę przyjmowania usług lub korzystania, jako usługobiorca nieskrępowany ograniczeniami, z usług oferowanych przez usługodawcę mającego siedzibę w innym państwie członkowskim (zob. podobnie wyroki: z dnia 31 stycznia 1984 r. w sprawach połączonych 286/82 i 26/83 Luisi i Carbone, Rec. s. 377, pkt 16; z dnia 26 października 1999 r. w sprawie C?294/97 Eurowings Luftverkehr, Rec. s. I?7447, pkt 33, 34).

Tymczasem w odpowiedzi na pytania zadane na rozprawie przez Trybunał rząd włoski potwierdził, że czyn osoby, która ze swojego miejsca zamieszkania we Włoszech łączy się przez Internet z bukmacherem mającym przedsiębiorstwo w innym państwie członkowskim, używając karty kredytowej jako środka płatniczego, stanowi występek zagrożony karą przewidzianą w art. 4 ustawy nr 401/89.

Tego rodzaju zakaz uczestniczenia, pod groźbą sankcji karnej, w zakładach wzajemnych urządzanych w państwach członkowskich innych niż państwo, na którego terytorium zamieszkuje obstawiający gracz, stanowi ograniczenie swobodnego świadczenia usług.

Podobnie wygląda sytuacja w przypadku zakazu, również powiązanego z sankcjami karnymi, nałożonego na pośredników, takich jak oskarżeni w postępowaniu przed sądem krajowym, ułatwiania świadczenia usług w zakresie zakładów wzajemnych na imprezy sportowe, urządzanych przez usługodawcę takiego jak Stanley, mającego siedzibę w państwie członkowskim innym niż państwo, w którym pośrednicy wykonują swoją działalność, gdyż zakaz ten stanowi ograniczenie prawa bukmachera do swobodnego świadczenia usług, nawet jeśli pośrednicy mają siedzibę w tym samym państwie co odbiorcy rzeczonych usług.

Należy zatem stwierdzić, że uregulowania krajowe, takie jak ustawodawstwo włoskie regulujące zakłady wzajemne, a w szczególności art. 4 ustawy nr 401/89, stanowią ograniczenie swobody działalności gospodarczej oraz swobodnego świadczenia”.

Jeśli wystąpiłby obowiązek wpłaty podatku, to należy tego dokonać wraz z pozostałymi dochodami, np. w zeznaniu PIT 36 (poz. 210 albo 211) lub PIT 36L (poz. 49) lub PIT 38 (poz. 36) lub PIT 39 (poz. 30), gdzie wpisuje się już podatek obliczony według stawki 75%.