Przeniesienie słupa i żądanie zapłaty przez zakład energetyczny

Sprawdzanie stanu prawnego nieruchomości

Na samym początku warto wskazać, że obecnie problem, o którym Pani wspomina, dotyczy wielu właścicieli nieruchomości. Zawdzięczać to możemy głównie boomowi inwestycyjnemu, zwiększeniu świadomości prawnej obywateli oraz innym. Niegdyś nikt bardzo nie przejmował się faktem, iż przez jego nieruchomość przebiega linia energetyczna, bądź na jego działce stoi słup energetyczny. Dziś świadomość prawna jest dużo większa. Kupując działkę, możemy zweryfikować jej stan zarówno prawny, jak i fizyczny. To, czy pod ziemią nie kryją się jakieś przewody, można sprawdzić w zakładzie uzgodnień dokumentacji działającym przy starostwie lub w zakładach, do których należą sieci uzbrojenia.

Ujawnianie służebności w księdze wieczystej

W uwagi na brak wpisów w księdze wieczystej dotyczących służebności ustanowionej na rzecz Zakładu Energetyki może Pani jedynie domniemywać, iż taka służebność nie istnieje. Niestety, brak jest ustawowego obowiązku ujawniania służebności w księgach wieczystych – czynione jest to na wniosek. Przyjmując, że służebność nie została nigdy ustanowiona, ma Pani prawo wezwać zakład do zmiany przebiegu linii, jej likwidacji bądź stosownego wynagrodzenia.

Żądanie opłaty za przeniesienie słupa

Niestety zakłady, do których należą niechciane urządzenia, nie są zwykle zainteresowane przebudową lub próbują obciążyć jej kosztami właściciela gruntu. Wówczas można dochodzić swoich praw przed sądem. Koniecznie jednak przed skierowaniem sprawy na drogę sądową należy wystąpić do właściciela słupa z formalnym wnioskiem o jego przeniesienie bądź zapłatę.

Nabycie przez Tauron służebności przez zasiedzenie

Właściciel instalacji może odmówić Pani (jak w tym przypadku) zmiany przebiegu linii, gdyż uzna, że nabył służebność poprzez zasiedzenie. Odnosząc się do zagadnienia związanego z możliwością korzystania z gruntu przez dostawcę energii, należałoby ustalić, czy wskazane przedsiębiorstwo posiada do tego tytuł prawny.

Dysponowanie nieruchomością przez Tauron

Istnieje możliwość, iż nieruchomość, na której usytuowany jest słup, mogła być na ten cel wywłaszczona wskutek decyzji administracyjnej wydanej na mocy nieobowiązującej już dzisiaj ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości. Inną opcją jest wspomniane wyżej zasiedzenie. Jeśli Przedsiębiorca posiada taki tytuł, to sprawa nie jest już tak prosta i oczywista i wtedy jak najbardziej to Pani może być obciążona kosztami zmiany przebiegu linii, a zarazem utraci Pani prawo do zgłaszania roszczeń. Jeśli zaś chodzi o samo przesunięcie słupa w inne miejsce, w przypadku gdy właściciel słupa posiada służebność, która została ustanowiona jednak nie jest ujawniona w księdze wieczystej sąd raczej nie nakaże zakładowi przesunięcia słupa lub linii na ich koszt ani tym bardziej ich usunięcia. Ustawa z dnia 30 maja 2008 r. (Dz. U. Nr 116, poz. 731) o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw znowelizowała Kodeks cywilny i wprowadziła nowe ograniczone prawo rzeczowe w postaci służebności przesyłu. Powyższa nowelizacja miała na celu nadanie zakładom energetycznym, gazowym i innym większych uprawnień, które niestety zmniejszyły uprawnienia właścicieli gruntów.

Przestawienie słupa – zmiana zakresu posiadania

I tutaj – w Pani przypadku przedsiębiorca ten powołuje się na zasiedzenie – jednakże Pani wskazuje, że słup jest nowy, inny, a także stoi w innym miejscu. Zatem w mojej ocenie zakres zajęcia Pani nieruchomości uległ zmianie i dlatego też Tauron na zasiedzenie w tej sprawie nie powinien się powoływać. Ale nie ukrywam, że w tej materii można spodziewać się postępowania sądowego, z czego musi Pani sobie zdawać sobie sprawę, bowiem taką kwestię, że zakres tego posiadania uległ zmianie – będzie trzeba wykazać przed sądem.

Znalazłem dla Pani podobne sprawy, gdzie sądy wskazały:

„Z przytoczonych powyżej dokumentów wynika, że w 2000 roku doszło do: zmiany przebiegu linii (linia biegła na całym odcinku od przyłącza w linii prostej, po 2000 roku, w związku z jej przepięciem do dalszego słupa, od tego słupa do słupa na działce (…) w linii prostej, następie zmieniała kierunek w prawo i dalej biegła w linii prostej), zmiany słupa (z pojedynczego na słup z podporą- w związku ze zmianą przebiegu linii, która nie biegła już na całym odcinku, tj. od przyłącza, w linii prostej, tylko skręcała, konieczne było zamontowanie słupa z podporą), wreszcie doszło do zmiany lokalizacji słupa; choć nadal znajdował się on na działce (…), to jednak został przesunięty (wynika to z porównania usytuowania słupa na mapie z 1996 roku- k. 106, gdzie słup jest w granicy z działką (…) i na mapie aktualnej- k. 17, gdzie słup jest odsunięty od granicy). Tak znaczna, obejmująca trzy elementy, zmiana przedmiotu posiadania powoduje, że doszło do przerwania terminu zasiedzenia, i rozpoczął on bieg od nowa od 2000 roku, co oznacza, że nabycie służebności mogłoby nastąpić dopiero w 2030 roku, co jest wykluczone z uwagi na: zdjęci przewodu w 2016 roku oraz wniesienie niniejszego pozwu opartego o art. 222 § 2 kc, co przerywa termin zasiedzenia” (wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi Widzewa w Łodzi, sygn. akt II C 278/1).

Podobnie Sąd Najwyższy w Postanowieniu o sygn. akt IV CSK 142/17 z dnia 26 lipca 2018 r.:

„W przypadku, gdy w czasie biegu zasiedzenia służebności dochodzi do modernizacji widocznych i trwałych urządzeń oraz ich przesunięcia w taki sposób, że pas posiadania służebności nie pokrywa się z dotychczasowym jego przebiegiem, zasadnicze znaczenie ma to, czy szerokość zmienionego pasa 12 posiadania służebności oraz zakres uciążliwości dla nieruchomości obciążonej nie różni się w sposób istotny od dotychczasowego przebiegu pasa. O tym, czy wobec przebudowy linii elektroenergetycznej, stan jej posiadania prowadzący do zasiedzenia służebności polegającej na korzystaniu z tej linii, jest inny niż przed przebudową, decyduje przede wszystkim przebieg linii nad nieruchomością obciążoną, a nie umiejscowienie na niej (w pasie dotychczasowego przebiegu linii) słupa/słupów podtrzymującego/podtrzymujących przewody, którego/których nie było przed przebudową (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2004 r., III CK 496/02, niepubl.). Jeżeli więc po modernizacji linii elektroenergetycznej i zmianie jej przebiegu, obszar pasa służebnego nie uległ istotnemu zwiększeniu, jak również nie zwiększyła się dla nieruchomości obciążonej uciążliwość związana z posiadaniem służebności, to taki stan rzeczy należy traktować jako kontynuację dotychczasowego posiadania nieruchomości w zakresie służebności, prowadzącego do nabycia jej przez zasiedzenie, przy czym stwierdzenie zasiedzenia powinno odzwierciedlać przebieg pasa służebnego w takim zakresie, jaki istniał w momencie upływu terminu zasiedzenie”.

Tutaj jednak Sąd wskazuje, że zmiana taka musi być istotna.

Żądanie usunięcia słupa bez opłaty

Jeśli wobec tego zmiana jest znaczna, to przedsiębiorca zajmuje Pani grunt bez tytułu prawnego – może Pani żądać bezzwłocznego usunięcia słupa, zgodnie z art. 222 Kodeksu cywilnego (K.c.) – właściciel rzeczy może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą, zaś przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Powyższy przepis prawa pozwala Pani na usunięcie słupa ze swojej działki – które powinno zostać poprzedzone poprzez zgłoszenie takiego żądania do naruszyciela bezpośrednio (tj. do właściciela słupa), zaś w przypadku odmowy poprzez wytoczenie odpowiedniego powództwa.

Przerwanie biegu zasiedzenia przez Tauron

Można spróbować również od razu przerwać bieg zasiedzenia – przerwanie biegu może nastąpić tylko wtedy, gdy zasiedzenie jeszcze nie nastąpiło. Jako klasyczny można określić skargę negatoryjną, czyli powództwo o usunięcie urządzeń z nieruchomości albo ich przebudowę w jej obrębie.

Skutek w postaci przerwania biegu zasiedzenia służebności wywoła także wniosek o jej ustanowienie. Bieg zasiedzenia przerwie także powództwo o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości (o tym orzeczenie SN, sygn. akt V CSK 239/09).

Dlatego musi mieć Pani świadomość, że sprawa taka ostatecznie musi skończyć się w sądzie.