Nowy paszport dla osoby przebywającej za granicą, poszukiwanej listem gończym w Polsce

Wniosek o wydanie paszportu

Zagadnienie to regulowane jest w ustawie z 13.07.2006 r. o dokumentach paszportowych.

Zgodnie z art. 3 „każdy obywatel polski ma prawo do otrzymania paszportu. Pozbawienie lub ograniczenie prawa może nastąpić wyłącznie w przypadkach przewidzianych w ustawie”. Jeśli obywatel dopełnił wszelkich formalności, to wówczas wydanie dokumentu paszportowego jest obowiązkowe, organ paszportowy nie może wydania tego odmówić. Zgodnie z art. 7 ust. 1 „dokument paszportowy wydaje się na wniosek osoby pełnoletniej po przedłożeniu wymaganych dokumentów, pobraniu danych biometrycznych i uiszczeniu należnej opłaty”. Wniosek o wydanie dokumentu paszportowego składa się osobiście z wyjątkiem następujących przypadków:

1. wniosek o wydanie dokumentu paszportowego osobie małoletniej składają rodzice lub ustanowieni przez sąd opiekunowie albo jeden z rodziców lub ustanowionych przez sąd opiekunów wraz z pisemną zgodą drugiego z rodziców lub ustanowionego przez sąd opiekuna, poświadczoną za zgodność podpisu prze organ paszportowy lub notariusza;
2. wniosek o wydanie dokumentu paszportowego osobie ubezwłasnowolnionej całkowicie pozostającej pod władzą rodzicielską składają rodzice, a niepozostającej pod władzą rodzicielską składa opiekun ustanowiony przez sąd;
3. ponadto w uzasadnionych wypadkach, gdy w danym państwie nie ma polskiego urzędu konsularnego lub warunki uniemożliwiają lub znacznie utrudniają osobiste złożenie wniosku o wydanie paszportu tymczasowego w urzędzie konsularnym, na wniosek osoby ubiegającej się o wydanie paszportu (ale tylko tymczasowego), konsul może odstąpić od wymogu osobistego złożenia wniosku i osobistego odbioru tego dokumentu.

Kiedy organ paszportowy może odmówić wydania paszportu?

Zgodnie z art. 17 ust. 1 „wydania dokumentu paszportowego odmawia się na wniosek:

1. sądu prowadzącego przeciwko osobie ubiegającej się o dokument paszportowy postępowanie w sprawie karnej lub postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowego, postępowanie w sprawie nieletniego lub prowadzącego postępowanie cywilne;
2. organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze, organu postępowania wykonawczego w sprawie karnej, w tym o przestępstwo skarbowe, przeciwko osobie ubiegającej się o wydanie dokumentu paszportowego”.

W przypadkach uzasadnionych ważnym interesem osoby ubiegającej się o dokument paszportowy, pomimo istnienia przesłanek uzasadniających odmowę jego wydania, konsul może wydać paszport tymczasowy. O wydaniu takiego paszportu konsul informuje organ, który wystąpił z wnioskiem o niewydawanie dokumentu paszportowego.

Czy konsul może odmówić wydania paszportu osobie poszukiwanej listem gończym?

Jeśli taki wniosek został złożony, to konsul odmówi wydania paszportu. Natomiast samo poszukiwanie oskarżonego listem gończym nie oznacza jeszcze, że konsul ma prawo odmówić wydania paszportu, ponieważ musi istnieć wniosek sądu lub organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Jeśli takiego wniosku nie ma, nie ma podstaw do odmowy wydania paszportu (zgodnie z art. 3 ustawy).

Unieważnienie paszportu

Należy jednak pamiętać, iż jeśli taki paszport został nawet wydany, to zgodnie z art. 38 ust. 1 „dokument paszportowy podlega unieważnieniu na wniosek:

1. sądu prowadzącego przeciwko posiadaczowi dokumentu paszportowego postępowanie w sprawie karnej lub postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe, postępowanie w sprawie nieletniego lub prowadzącego postępowanie cywilne,
2. organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze, organu postępowania wykonawczego w sprawie karnej, w tym o przestępstwo skarbowe, przeciwko posiadaczowi dokumentu paszportowego”.

Ponadto drugi przypadek, gdy nie ma możliwości wydania paszportu, przewiduje art. 277 § 1 Kodeksu postępowania karnego – „w razie uzasadnionej obawy ucieczki można zastosować w charakterze środka zapobiegawczego zakaz opuszczania przez oskarżonego kraju, który może być połączony z zatrzymaniem mu paszportu lub innego dokumentu uprawnionego do przekroczenia granicy albo z zakazem wydania takiego dokumentu”. Nie wiadomo jednak, czy takie postanowienie zostało wydane.

Czy wydanie listu gończego jest przesłanką do odmowy wydania paszportu?

Przy czym należy wskazać, że jest to raczej kwestia praktyki niż przepisów. Konsul może przecież sprawdzić z własnej inicjatywy, czy za daną osobą wydano list gończy, i skontaktować się z prokuraturą lub sądem, zgłaszając, że poszukiwana osoba złożyła wniosek o wydanie paszportu, wtedy sąd sam złoży wniosek o niewydanie paszportu. Z drugiej strony zdarzają się przypadki, iż wydawane są paszporty osobom poszukiwanym w Polsce listem gończym. Wynika to z faktu, że tak jak wskazałem – samo wydanie listu gończego nie jest przesłanką do odmowy wydania paszportu. Przesłanką tą jest albo zastosowanie środka zapobiegawczego z art. 277 Kodeksu postępowania karnego (zakaz wydawania paszportu), albo złożenie wniosku przez sąd lub organ prowadzący postępowanie w trybie art. 17 ust. 1 ustawy o dokumentach paszportowych.

Trzeba jeszcze dodać, że list gończy działa na ternie Polski, a nie za granicą. Natomiast w momencie gdy wydany zostanie Europejski Nakaz Aresztowania, może być Pan zatrzymany na terenie każdego państwa Unii Europejskiej.

Wydanie paszportu w kraju w którym nie ma konsulatu ani ambasady polskiej

Proszę także pamiętać, że – jeżeli przebywa Pan w kraju, w którym nie ma konsulatu ani ambasady polskiej – „w uzasadnionych przypadkach, gdy w danym państwie nie ma polskiego urzędu konsularnego lub warunki uniemożliwiają lub znacznie utrudniają osobiste złożenie wniosku o wydanie paszportu tymczasowego w urzędzie konsularnym, na wniosek osoby ubiegającej się o wydanie paszportu tymczasowego, konsul może odstąpić od wymogu osobistego złożenia wniosku i osobistego odbioru tego dokumentu”.

Jak widać, przepis ten dotyczy jedynie paszportu tymczasowego. Natomiast co do paszportu zwykłego – trzeba udać się osobiście do najbliższego konsulatu RP.

Tymczasem paszport tymczasowy wydawany jest zwykle właśnie w celu powrotu do Rzeczypospolitej Polskiej.

Jest jeszcze inna kwestia – skoro jest za Panem wydany list gończy, to w celu powrotu do kraju można starać się o wydanie listu żelaznego (by nie został Pan aresztowany). Najpierw jednak trzeba dowiedzieć się w prokuraturze, na jakim etapie jest sprawa.